A do t’iu ndalet rryma shteteve të BE-së në dimër?

Evropa po përpiqet të mbushë depozitën e saj nëntokësore të gazit përpara dimrit. Ndërmarrjet e gazit funksionojnë me një ritëm të rregullt, duke mbushur rezervat gjatë verës kur, me shpresë, mund të blejnë gaz më lirë dhe më pas e zvogëlojnë atë gjatë dimrit, ndërsa kërkesa për ngrohje rritet. Reduktimet do ta bëjnë rimbushjen e magazinimit më të shtrenjtë dhe të vështirë për t'u realizuar

Nuk është vala e të nxehtit që po i bën liderët evropianë dhe bizneset të djersitin. Është frika se manipulimi i Rusisë për furnizim me gaz natyral do të shpjerë në një krizë ekonomike dhe politike dimrin e ardhshëm. Ose, në rastin më të keq, edhe më herët.

Këto janë gjërat kyç që duhet ditur për lojën e presionit energjetik mbi luftën në Ukrainë.

Çfarë ka ndodhur?

Rusia javën e kaluar ka reduktuar furnizimin me gaz të pesë shteteve të Bashkimit Evropian, duke përfshirë Gjermaninë, shteti i 27-të në bllok me ekonominë më të madhe, që mbështetet fuqishëm në gazin e Moskës për të gjeneruar elektricitet dhe industri të energjisë.

Gjiganti i energjisë në pronësi të shtetit të Rusisë, “Gazprom”, ka shkëputur furnizimet përmes tubacionit “Nord Stream 1”, që kalon nën Detin Baltik nga Rusia në Gjermani me 60%, tubacioni kryesor i gazit natyror në Evropë. Italia po sheh ulje të përgjysmuar të furnizimit të saj. Austria, Republika Çeke dhe Sllovakia gjithashtu raportuan për reduktime.

Ky është kapaku i mbylljes së gazit në Poloni, Bullgari, Danimarkë, Finlandë, Francë dhe Holandë në javët e fundit. Këto mbyllje fillimisht u panë si më pak problematike, sepse Polonia, për shembull, tashmë po hiqte gradualisht gazin rus deri në fund të vitit, ndërsa të tjerët kishin furnizime alternative.

Megjithatë, shkurtimet e fundit goditën vendet që janë ekonomi të mëdha dhe përdorin shumë gaz natyror rus. Gjermania mbështetet te Rusia për 35% të importeve të saj të gazit; Italia për 40%. Tani për tani, furnizimet me gaz janë të mjaftueshme për nevojat aktuale.

Pse janë reduktimet një shqetësim?

Evropa po përpiqet të mbushë depozitën e saj nëntokësore të gazit përpara dimrit. Ndërmarrjet e gazit funksionojnë me një ritëm të rregullt, duke mbushur rezervat gjatë verës kur, me shpresë, mund të blejnë gaz më lirë dhe më pas e zvogëlojnë atë gjatë dimrit, ndërsa kërkesa për ngrohje rritet. Reduktimet do ta bëjnë rimbushjen e magazinimit më të shtrenjtë dhe të vështirë për t'u realizuar.

Ky veprim ka afruar gjithashtu spektrin e një mbylljeje të plotë të gazit rus që do ta bënte të pamundur për Evropën të marrë të gjithë karburantin që i nevojitet për dimër. Gazi natyror përdoret nga disa industri me energji intensive, të tilla si prodhuesit e qelqit dhe prodhuesit e çelikut, të cilët tashmë po përballen me kosto më të larta dhe duke u përdorur në mënyrë të përsëritur, duke ndihmuar tkurrjen e ekonomisë evropiane.

Për prodhimin e energjisë elektrike, gazi është burim "lëkundjeje" i energjisë që fillon kur burimet e rinovueshme si era dhe dielli prodhojnë më pak energji për shkak të motit të paparashikueshëm dhe kur përdorimi i energjisë elektrike rritet gjatë motit të ftohtë ose të nxehtë, si vala e nxehtësisë fundjavën e kaluar që ishte rekorde në Evropë.

Për momentin, shpellat e magazinimit nëntokësor të Evropës janë 57% të mbushura. Propozimi i fundit i Komisionit Evropian është që çdo vend të arrijë 80% deri më 1 nëntor, ndërsa Gjermania ka vendosur objektiva 80% deri më 1 tetor dhe 90% deri më 1 nëntor.

Analistët në institutin "Bruegel" në Bruksel paralajmërojnë se "Bullgaria, Hungaria dhe Rumania nuk do të përmbushin objektivin e BE-së prej 80% nëse vazhdojnë me shpejtësinë aktuale", ndërsa "Gjermania, Austria dhe Sllovakia do ta kenë shumë të vështirë të mbushin objektet e tyre të ruajtjes, nëse rrjedhjet e gazit nga Rusia ndërpriten”.

Çfarë pune po kryhet?

BE-ja, e cila para luftës merrte rreth 40% të gazit të saj nga Rusia, ka përshkruar planet për të ulur importet me dy të tretat deri në fund të vitit dhe për të hequr plotësisht gazin rus deri në vitin 2027. Blloku ka thënë tashmë se do të bllokojë qymyrin rus duke filluar në gusht dhe shumicën e naftës ruse në gjashtë muaj.

Qëllimi është të zvogëlohen 850 milionë dollarët në ditë që Rusia ka korrur nga shitjet e naftës dhe gazit në Evropë, për të parandaluar financimin e luftës së saj në Ukrainë.

Qeveritë dhe ndërmarrjet evropiane kanë blerë gaz natyror të lëngshëm të shtrenjtë, ose LNG, nga Shtetet e Bashkuara që shpërndahet me anije, në krahasim me gazin që vjen me tubacion nga Rusia dhe është zakonisht më i lirë. Por lufta ka rritur çmimet e energjisë, të cilat po nxisin inflacionin rekord në Evropë dhe po ndihmojnë ruajtjen e të ardhurave të larta për Rusinë.

Ka përpjekje për të marrë më shumë gaz tubacioni nga Norvegjia dhe Azerbajxhani, ndërkohë që hapja e përshpejtuar e energjisë së rinovueshme dhe ruajtja pritet të luajnë role më të vogla. Gjermania, e cila nuk ka terminale importi LNG, po punon për katër terminale lundruese, dy prej të cilave duhet të funksionojnë këtë vit.

Pavarësisht përqendrimit në energjinë e rinovueshme, kriza po i shtyn vendet të kthehen drejt karburanteve fosile. Gjermania po nxiton të miratojë legjislacionin për të rikthyer termocentralet me qymyr si zgjidhje e përkohshme, pavarësisht planeve për të hequr tërësisht dorë nga qymyri deri në vitin 2030.

Zëvendëskancelari Robert Habeck tha se ishte "e hidhur" t'i ktheheshin qymyrit, porse "në këtë situatë, është domosdoshmëri". Qeveria planifikon masa për të nxitur industrinë dhe shoqëritë për të përdorur më pak gaz natyror. Habeck u kërkoi gjithashtu gjermanëve të kursejnë energjinë.

“Përdorimi i gazit duhet të reduktohet më tej, në mënyrë që më shumë gaz të mund të hyjë në depo, përndryshe në dimër do të jetë puna pisk”, tha ai.

Qeveria holandeze thotë se do të lejojë që termocentralet me qymyr të operojnë sërish me kapacitet të plotë për të ruajtur gazin natyror që përndryshe do të digjej për të prodhuar energji elektrike.

Siguria e gazit në Evropë është e ndjeshme, pavarësisht të gjitha atyre masave. Terminalet e eksportit të gazit të lëngshëm në vendet prodhuese të energjisë si SHBA-ja dhe Katari po funksionojnë me shpejtësi të plotë, që do të thotë se Evropa po bën ofertë karshi Azisë për furnizime.

Plus, një shpërthim dhe zjarr në një terminal eksporti në Freeport, Teksas, nxori një të pestën e kapacitetit të eksportit të SHBA-së jashtë linje për muaj të tërë, duke shkaktuar një dridhje tjetër në tregun e gazit. Shumica e eksporteve të terminalit shkonte në Evropë, njoftoi Rystad Energy.

"Situata në tregun evropian të gazit natyror po përshkallëzon më tej", tha analisti i mallrave Carsten Fritsch në Commerzbank Research, duke vënë në dukje shpërthimin dhe mbylljen e planifikuar të mirëmbajtjes së “Nord Stream 1”, që do të thotë se nuk do të rrjedhë gazi përmes gazsjellësit nga 11 deri më 21 korrik. "Rrjedhimisht, grumbullimi i nevojshëm urgjent i rezervave të gazit për muajt e dimrit mund të zbehet" dhe çmimet ka të ngjarë të ngrihen edhe më lart.

Cila është loja e Rusisë?

“Gazprom” thotë se duhej të shkurtonte flukset drejt Evropës përmes “Nord Stream 1”, sepse sanksionet perëndimore bllokuan një pjesë kyç të pajisjeve në Kanada, ku ishin marrë për mirëmbajtje. Qeveritë evropiane nuk po e blejnë atë dhe i quajnë politike reduktimet e gazit.

Hapat e “Gazpromit” i kanë ngritur shumë çmimet e gazit natyror, pasi ato kishin rënë në prag të sezonit të ngrohjes dimërore. Kjo rrit të ardhurat për Rusinë në një kohë kur ajo është nën presionin e sanksioneve ekonomike perëndimore dhe shton stresin mbi Evropën derisa i jep Ukrainës mbështetje politike dhe ushtarake.

Lëvizjet e “Gazpromit” gjithashtu mund të shihen si hapa mbrapa kundër sanksioneve perëndimore dhe si një pengesë për vendosjen e dënimeve të mëtejshme. Dhe përdoruesit më të mëdhenj të gazit janë vënë në dijeni se, ashtu si ata më të vegjël, ata nuk janë të përjashtuar nga një ndërprerje e mundshme.

Gjermania dhe Italia thanë se iu shkurtuan furnizimet rreth kohës kur udhëheqësit e tyre iu bashkuan presidentit francez, Emmanuel Macron, në Kiev për të takuar presidentin Volodymyr Zelensky dhe për ta mbështetur Ukrainën për statusin e kandidatit në BE.

“Ndërprerja e flukseve të ‘Nord Stream 1’ në Evropë duket qartë një përpjekje e Putinit për të frenuar përpjekjet e Evropës për të ndërtuar rezerva gazi gjatë verës, gati për një tjetër këst në luftërat evropiane të energjisë këtë dimër”, tha Tim Ash, strateg i lartë i tregjeve në zhvillim në menaxhimin e aseteve BlueBay.

“Fluturimi” i çmimit të gazit

Kjo nuk ka gjasa, sepse ligji i BE-së mandaton që qeveritë të racionojnë furnizimet me gaz për industrinë, në mënyrë që shtëpitë, shkollat dhe spitalet të kursehen. Vendet që kanë mungesë të gazit gjithashtu mund të kërkojnë ndihmë nga të tjerët që mund të jenë në gjendje më të mirë, megjithëse kjo varet nga lidhjet adekuate të tubacioneve.

Ana negative e racionimit do të ishin shkurtimet industriale dhe mbylljet që mund të kushtojnë me vende pune dhe rënie ekonomike në një ekonomi tashmë të shtrydhur nga inflacioni i lartë dhe frika e një ngadalësimi global, ndërsa bankat qendrore rrisin normat e interesit.

Ndërkohë, një ndërprerje e plotë mund të çojë çmimet e gazit në rritje drejt rekordit të tyre prej 206 eurosh (217 dollarë) për megavat orë nga 7 marsi, duke nxitur më tej inflacionin. Në fillim të vitit 2021, përpara se Rusia të grumbullonte trupa në kufirin me Ukrainën, gazi në vend kushtonte rreth 19 euro për megavat orë.

Përktheu: Forca Jashari