“Vullnetarët na ndihmojnë me gjithçka. Ne mund të jetojmë jashtë Polonisë, por unë nuk e shoh këtë si një gjë të mirë”, tha Nataliya. “Më duhet të punoj. Nuk do të keni shumë për të mos bërë asgjë”. Puna e saj e re ndihmon për të siguruar ushqim për të dhe djalin e saj, Roman, dhe gjithçka që mbetet shpreson t'ua dërgojë prindërve dhe burrit të saj, që ende jetojnë në Kharkiv
Nataliya Hibska shpejt lan dhëmbët dhe rregullon shtratin. Ajo po nxiton për punën e saj të re.
Nga një dhomë e vogël bujtinash në Varshavën lindore, Hibska, refugjate ukrainase, po rindërton ngadalë jetën e saj, e cila u përmbys papritur nga pushtimi i atdheut të saj nga Rusia.
Vendet anëtare të Bashkimit Evropian, si Polonia dhe Rumania - dy vendet fqinje që kanë pranuar më së shumti refugjatë nga Ukraina - kanë nisur zbatimin e programeve për t’i ndihmuar të integrohen.
Ish-menaxherja 47-vjeçare e një qendre arsimore private nga Kharkiv, në Ukrainën lindore, Hibska u largua nga vendlindja e saj pas valës së dytë të bombardimeve. Kur bombat goditën magazinën e atyshme ushtarake, duke tronditur shtëpinë e saj, e dinte se ishte koha të largohej dhe të kërkonte strehim për veten dhe djalin e saj 11-vjeçar.
“Ne kishim frikë...”
“Ne kishim frikë të dilnim, t'i linim të dilnim në oborr, kishim frikë t'i lejonim të ngisnin biçikleta ose të luanin futboll. Ne ishim shumë të frikësuar dhe vendosëm se kaq mjaftonte. Ishte koha për të ikur”, tha ajo, duke përshkruar vendimin që ajo dhe shumë nga fqinjët e saj u detyruan të merrnin.
Me vetëm pak plaçka me vete, filluan atë që do të kthehej në udhëtim sfidues pesëditor drejt Polonisë së sigurt.
Tri javë më vonë, dhe nga një kombinim i ndihmës së ofruar nga njerëzit e zakonshëm në Poloni dhe politikave të vendosura në nivel kombëtar dhe komunal, Hibska dhe djali i saj kanë filluar të ndihen të sigurt.
Ata kanë një shtëpi të thjeshtë, por mikpritëse. Djali i saj është regjistruar në një shkollë lokale dhe ajo ka filluar një punë të re si kuzhiniere në një bar ushqimor ukrainas të krijuar posaçërisht për të ofruar punësim për refugjatët.
Dita e punës fillon herët me përgatitjen e ushqimit përpara nxitimit të drekës.
Hibska dhe pesë gratë e tjera ukrainase që punojnë këtu, të gjitha refugjate të sapoardhura, gatuajnë brumë dhe presin mbushje për petat tradicionale ukrainase, pelmeni, që janë ushqim kryesor.
“Dikur kisha pesë njerëz që punonin për mua dhe organizoja kampe të rinjsh”, tha ajo, duke reflektuar mbi jetën e saj të kaluar në Kharkiv. “Nuk jam e turpëruar nga fakti që aktualisht jam duke punuar në kuzhinë”.
Autoritetet e qytetit të Varshavës thonë se puna i ndihmon refugjatët të integrohen, por gjithashtu po plotëson vendet e lira në sektorin e shëndetësisë dhe arsimit, ku po hapen klasa speciale për t’i ndihmuar fëmijët e sapoardhur ukrainas.
Ndihma e vullnetarëve
Nga më shumë se 4 milionë refugjatë që kanë ikur nga Ukraina, mbi 2.4 milionë kanë kaluar në Poloni. Ndërsa shumë kanë udhëtuar nëpër Evropë, pjesa më e madhe kanë qëndruar në Poloni, e cila ofron strehim të përkohshëm falas, kujdes mjekësor, arsim dhe disa përfitime sociale. Rreth 625.000 refugjatë kanë kërkuar dhe kanë marrë numra identifikimi polakë, duke u dhënë atyre të drejtën për të gjitha këta për 18 muaj.
Por të jetosh nga përfitimet nuk ishte diçka që Nataliya do ta pranonte për një kohë të gjatë.
“Vullnetarët na ndihmojnë me gjithçka. Ne mund të jetojmë jashtë Polonisë, por unë nuk e shoh këtë si një gjë të mirë”, tha ajo. “Më duhet të punoj. Nuk do të keni shumë për të mos bërë asgjë”.
Puna e saj e re ndihmon për të siguruar ushqim për të dhe djalin e saj, Roman, dhe gjithçka që mbetet shpreson t'ua dërgojë prindërve dhe burrit të saj, që ende jetojnë në Kharkiv.
Fati i saj i mirë në Poloni ishte falë një hoteli falas të drejtuar nga një familje pronare patundshmërie dhe pronarësh hotelesh. E njëjta kompani hapi një bar ushqimor ukrainas posaçërisht për të ofruar punë për refugjatët.
Vendi u hap 10 ditë më parë dhe po fiton shpejt famë, me klientët që synojnë t’i ndihmojnë ukrainasit gjatë gjithë kohës duke shijuar një vakt të mirë.
“Format e ndihmës po evoluojnë”, tha Karolina Samulovska në pritje të porosisë. “Në fillim kishte ndihma, sandviç, stacione hekurudhore”.
Tani, në lokal “nga njëra anë produktet janë këtu dhe promovojnë vendin, nga ana tjetër paratë vazhdojnë duke i dhënë kuptim jetës së refugjatëve”.
Ndërsa një fluks i rregullt klientësh vjen për të marrë drekën, menaxherja e restorantit, Dorota Vereszczynska, reflekton mbi suksesin.
“Ne nuk e prisnim një popullaritet të tillë”, tha ajo. “Motoja jonë është ‘Ju blini. Ju hani. Ju ndihmoni’”.
Mikpritja rumune
Më në jug në hartën e Evropës, Rumania ka pranuar më shumë se 600.000 refugjatë nga Ukraina.
Flavia Boghiu, nënkryetarja e qytetit qendror Brasov, thotë se çelësi i integrimit është të ndihmosh njerëzit të jenë "sa më autonomë që të jetë e mundur".
Qendrat e refugjatëve të qytetit ofrojnë mbështetje dhe informacion për ofertat e punës, kopshtet dhe aktivitetet e tjera, tha ajo për AP-në, dhe autoritetet lokale mburren me krenari se nga 1.200 refugjatët që mbërritën në qytet, më shumë se 75% duan të qëndrojnë.
Procesi i punësimit është “shumë më i ngadalshëm se normalja, sepse shumica e tyre nuk kanë dokumente me vete. Gjithashtu duhet të diskutoni me ta për të kuptuar situatën e tyre të veçantë. Nëse keni një nënë me tre fëmijë, duhet të shihni se çfarë do të bëni me fëmijët ndërsa ajo është në punë”, tha Boghiu.
Katër breza të familjes së Anastasia Yevdokimovas u larguan nga shtëpitë e tyre pranë Detit të Zi. Punonjësja 21-vjeçare e industrisë së bukurisë erdhi në Brasov me gjyshen, nënën dhe djalin e saj 3-vjeçar. Brasovi i tërhoqi me arkitekturën mbresëlënëse dhe qasjen në natyrë “që ndihmon në largimin e vëmendjes nga rrethanat”, tha Yevdokimova.
Tashmë atyre u është dashur të kërkojnë kujdes urgjent mjekësor për fëmijën dhe e kanë parë të shpejtë dhe të vëmendshëm. Kjo i qetësoi ata.
Një tjetër refugjate, 27-vjeçarja Karina Buiukli, menaxhere e burimeve njerëzore nga qyteti port i Detit të Zi, Odesa, dhe familjes së saj u është ofruar strehim falas me një çift në Brasov, por nuk prisnin mirësinë e madhe me të cilën u pritën.
“Nikoqirët tanë, pronarët e këtij apartamenti, janë kaq të sjellshëm dhe tani jemi si miq”, tha Buiukli. “Ata na treguan qytetin, na ftuan në shtëpinë e tyre, duket sikur e njohim njëri-tjetrin për një kohë të gjatë”.
