Botë

Futja e Bullgarisë në Eurozonë ngre shqetësime serioze

Bullgaria ka probleme të theksuara me korrupsionin dhe shpëlarjen e parave. Megjithatë, Bashkimi Evropian po përgatitet për ta pranuar vendin si anëtar i radhës i Eurozonës. Shumëkush druan se kjo mund të jetë ide e keqe, shkruan “Der Spiegel”

Assen Vassilev, ministri bullgar i Financave, është një pikënisje e shkëlqyer nëse dikush interesohet të mësojë nëse vendi i tij është gati të anëtarësohet në Eurozonë. Vassilev pret mysafirët e tij në një dhomë të gjerë konferencash që ka një histori mjaft interesante. Paraardhësi i tij mendohet të ketë marrë çanta plot para në këtë dhomë - gjoja në këmbim të favoreve politike, shkruan revista “Der Spiegel”.

Një njeri mjaft i rezervuar me një zë të butë, Vassilev megjithatë krijon imazhin e një klase politike të vendit të tij që është brutalisht i hapur. Kontratat e sektorit publik, thotë ai, janë dhënë për vite pa tender. Nuk kishte kontrolle efektive dhe pastrimi i parave ishte një problem i rëndësishëm, përshkruan revista gjermane.

Ekonomisti i arsimuar në Harvard ka qenë pjesë e kabinetit kujdestar të ekspertëve të Bullgarisë që nga maji dhe synon të pastrojë rrëmujën e korruptuar të lënë pas nga Qeveria e mëparshme. Ish-kryeministri Boyko Borissov dha dorëheqjen këtë pranverë pas një totali prej 10 vjetësh në pushtet, kur partia e tij, GERB, pësoi humbje të mëdha zgjedhore.

Ide e keqe

Pasi flisni me Vassilev për një orë, dikush mund të pyesë nëse është një ide aq e mirë që Bullgaria të bëhet pjesë e zonës me monedhën e përbashkët, shtrohet dilema në analizë. Në fillim të qershorit, Sofja paraqiti një plan konkret për futjen e euros, më 1 janar 2024, të identifikuar si dita kur do të ndërrojë monedhat.

Dhe shanset që ai plan të bëhet realitet nuk janë aspak të këqija. Bullgaria përmbush të gjitha kriteret formale për t'u bashkuar me zonën e përbashkët të monedhës evropiane. Deficiti i tij buxhetor, borxhi sovran dhe norma e inflacionit tejkalojnë të gjitha kriteret e përcaktuara për t'u bashkuar me euron. Dhe monedha e vendit, leva, tashmë është e lidhur me euron.

“Vitin e kaluar, Bullgaria iu bashkua Kroacisë për t'u bërë pjesë e ERM II, mekanizmit të kursit të këmbimit të Evropës dhe bashkimit bankar evropian. Dhe kjo do të thotë se rruga drejt euros është e pakthyeshme. As Banka Qendrore Evropiane nuk ka më fuqi të vetos. Vetëm koha e saktë mund të rregullohet”, shkruan “Der Spiegel”.

Anëtarësimi i Bullgarisë do të shënonte zgjerimin e parë të Eurozonës, qëkur Lituania u bashkua më 2015, duke u bërë anëtarja e 19-të e zonës të monedhës së përbashkët. Por, a ka vërtet kuptim të pranosh një vend që ka pasur probleme të qëndrueshme me korrupsionin, pastrimin e parave dhe mbikëqyrjen financiare?

Varg problemesh

“Sigurisht, Bullgaria është më se e mirëpritur të bashkohet me euron, por së pari duhet të ofrojë një zgjidhje mbi problemet e saj në fushën e pastrimit të parave dhe korrupsionit”, thotë Sven Giegold, anëtar i Partisë së Gjelbër në Parlamentin Evropian e i cili udhëtoi në Bullgari së bashku me aleatin e partisë, Daniel Freund, për të parë gatishmërinë e vendit për monedhën e përbashkët. BE, thotë Giegold, duhet të parandalojë një situatë në të cilën një shtet anëtar bëhet një qendër e pastrimit të parave në shkallë të gjerë, siç ka ndodhur në të kaluarën në Qipro ose shtetet baltike.

Por a mundet BE-ja të bllokojë anëtarësimin e Bullgarisë? Sapo të fillojë një proces i tillë anëtarësimi, ka tendencë të jetë i vështirë për t'u ndalur. Në verën e vitit 2020, edhe para se qeveria e përkohshme të vinte në detyrë, presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, këmbënguli se "ne do të vazhdojmë të qëndrojmë me (Kroacinë dhe Bullgarinë), ndërsa ata ndërmarrin hapat e tyre të ardhshëm dhe përfundimtar drejt anëtarësimit në zonën e euros”.

Duket sikur Bashkimi Evropian mund të jetë në rrezik të krijojë një problem tjetër për veten e tij - pothuajse sikur të mos mësojë asgjë nga kriza e euros, paralajmëron “Der Spiegel”.

Edhe politikanët kryesorë në vend besojnë se Eurogrupi duhet të rishqyrtojë qëllimin e tij për të pranuar së shpejti Bullgarinë në zonën e monedhës së përbashkët. “Bullgaria ka një numër sektorësh ku kombinimi i korrupsionit, keqmenaxhimit dhe kontrollit të drejtpërdrejtë ose të tërthortë të shtetit ka çuar në akumulimin e humbjeve dhe faktorëve të paqëndrueshmërisë", thotë Christo Ivanov, kreu i partisë kundër korrupsionit Po, Bullgari! Ivanov dhe të tjerët kujtojnë problemet e hasura në Eurozonë pas pranimit të Greqisë.

“Në atë kohë, Athina fshehu nivelet e saj të vërteta të borxhit sovran dhe madhësinë e deficitit të saj buxhetor. Vendi më pas pothuajse falimentoi më 2010, gjë që zmadhoi ashpërsinë e krizës së euros. Pavarësisht se ekonomia greke ishte jashtëzakonisht e vogël në krahasim me të gjithë Eurozonën, problemet e vendit pothuajse rezultuan në një kolaps të zonës së monedhës së përbashkët”, kujton revista gjermane.

“Unë do të kujdesem ....”

Parlamentari evropian, Freund, megjithatë, e sheh pranimin në Eurozonë si një mundësi për vendin. “Zhvillimet në Bullgari po shkojnë në drejtimin e duhur nën qeverinë aktuale”, thotë ai. Komisioni Evropian dhe Banka Qendrore Evropiane, thotë ai, duhet ta shfrytëzojnë mundësinë e paraqitur nga futja e euros për të ngritur sektorin financiar të Bullgarisë.

Sidoqoftë, kjo presupozon që reformatorët të kenë kontroll politik. Por, qeveria aktuale nuk ka shumicën në Parlament. Zgjedhjet e reja janë caktuar në nëntor. Do të jenë zgjedhjet e treta të përgjithshme këtë vit.

Është plotësisht e paqartë nëse ministri i Financave, Vassilev, dhe anëtarët e tij të kabinetit do të jenë në gjendje t’i vazhdojnë përpjekjet e tyre të pastrimit. Është krejt e mundur që partia GERB e Borissovit - e cila i përket grupit konservator të Partisë Popullore Evropiane në Parlamentin Evropian së bashku me Unionin Kristian Demokratik (CDU) të kancelares gjermane, Angela Merkel, - të kthehet në pushtet. Dhe kjo do të ishte një katastrofë për Evropën, paralajmëron “Der Spiegel”. Borissov tashmë ka filluar të qëllojë me gjemba sarkastike: “Nëse nuk mund ta përballosh, më kthe. Unë do të kujdesem për punën për ty”.

“Kreu i qeverisë për një kohë të gjatë në Bullgari gërryente demokracinë në vendin e tij. Ai bëri hapa në pavarësinë e gjyqësorit dhe u dha kontrata publike oligarkëve bullgarë. Për shkak se ai ishte më diskret në lidhje me këtë, sesa qeveritë në Poloni dhe Hungari, Borissov ishte në gjendje të shmangte kryesisht censurimin nga Brukseli ose Berlini. Trashëgimia e tij nuk do t’i ndahet vendit për një kohë të gjatë”.

Shumë probleme me të cilat ballafaqohet Bullgaria nuk mund të zgjidhen shpejt edhe nëse motivimi është i madh. Një nga pengesat më të mëdha, thonë aktivistët e të drejtave civile dhe nismat kundër korrupsionit, është prokurori i përgjithshëm, Ivan Geshev. Për sa kohë që ai vazhdon t’i bllokojë hetimet e korrupsionit dhe t’i mbrojë politikanët dhe oligarkët, asgjë nuk do të ndryshojë rrënjësisht, thotë Adela Kaçanova nga Komiteti Bullgar i Helsinkit.