“Personi i akuzuar për orkestrimin e komplotit shkatërrues për t’i fluturuar aeroplanët e rrëmbyer të pasagjerëve në monumentet amerikane 20 vjet më parë është burgosur në pritje të gjykimit. Por a mund të ishte ndalur ai vite më parë?” – shtron dilemën televizioni britanik BBC në shkrimin e gjatë për terroristin e famshëm
"Ai ishte njeriu im”.
Frank Pellegrino ishte ulur në një dhomë hoteli në Malajzi kur pa fotografitë televizive të avionëve që u përplasën në Kullat Binjake. Gjëja e parë që ai mendoi ishte: "Oh Zoti im, duhet të jetë Khalid Sheikh Mohammed."
Objektivi dhe ambiciet po ndesheshin dhe Pellegrino ishte në një pozicion unik për ta ditur më së miri këtë punë, shkruan televizioni britanik në krye të shkrimit për terroristin e famshëm.
Hija e sheikut
Ish-agjenti special i FBI -së e kishte ndjekur Mohammedin për gati tri dekada, por organizatori i dyshuar i 11 shtatorit nuk do të përballet me drejtësinë.
Një avokat i Mohammed i ka thënë BBC-së se mund të kalojnë edhe 20 vjet para përfundimit të çështjes.
I lindur në Kuvajt, ai studioi në Amerikë para se të luftonte në Afganistan në vitet 1980. Vite para sulmit të 11 shtatorit, agjenti i FBI-së Frank Pellegrino po e gjurmonte kryexhihadistin.
“Pellegrino ishte caktuar nga FBI-ja për të hetuar bombardimet e 1993 në Qendrën Botërore të Tregtisë. Ky ishte vendi ku emri i Mohammed erdhi për herë të parë në vëmendjen e autoriteteve amerikane, sepse ai kishte bërë një transferim parash te njëri prej atyre që ishin përfshirë”, shkruan BBC-ja. “Agjenti i FBI-së e kuptoi shkallën e ambicies së Mohammedit në 1995 kur ai ishte i lidhur me një komplot për të hedhur në erë avionë të shumtë ndërkombëtarë mbi Paqësor. Në mesin e viteve 1990, Pellegrino ishte afër të kapte njeriun e tij, duke e ndjekur atë në Katar”.
Ai dhe një ekip shkuan në Oman nga ku planifikuan të kalonin në Katar dhe të arrestonin Mohamedin. Një aeroplan ishte gati për të sjellë të dyshuarin përsëri. Por pati rezistencë nga diplomatët amerikanë në terren. Pellegrino shkoi në Katar dhe i tha ambasadorit dhe zyrtarëve të tjerë në ambasadë se ai kishte një padi kundër Mohammed për komplotin që përfshinte avionët. Por ai thotë se ata dukeshin të kujdesshëm për të shkaktuar telashe në vend, tregon televizioni britanik.
"Unë mendoj se ata menduan se ndoshta kjo po trondiste varkën", kujton Pellegrino.
Zemërim e zhgënjim
Përfundimisht, ambasadori informoi Pellegrinon se zyrtarët e Katarit pretenduan se kishin humbur Mohammedin. "Kishte zemërim dhe kishte zemërim dhe zhgënjim," thotë ai. "Ne e dinim në atë kohë se ishte një mundësi e humbur”.
Por ai pranon gjatë bisedës me BBC-në se në mesin e viteve '90 Muhamedi nuk shihej si objektiv me përparësi të lartë. Pellegrino as nuk mund ta rendiste atë në Dhjetë më të Kërkuarit e Amerikës. "Më thanë se tashmë ka shumë terroristë atje".
Mohamed duket se ishte informuar për interesimin e SHBA-së për të dhe iku nga Katari, duke përfunduar në Afganistan.
Gjatë viteve të ardhshme, emri i KSM-së vazhdoi të qarkullonte, shpesh, edhe në librat telefonikë të të dyshuarve për terrorizëm të arrestuar në të gjithë botën. Gjatë këtyre viteve, ai shkoi te Bin Ladeni me idenë e trajnimit të pilotëve për të fluturuar aeroplanë në ndërtesa brenda SHBA-së.
Dhe pastaj ndodhi 11 shtatori. Dyshimet e Pellegrinos për rolin e KSM-së do të vërtetoheshin menjëherë kur një figurë kryesore e “Al-Qaedas” në paraburgim e identifikoi atë. "Të gjithë e kuptuan se ishte djali i Frankut që e bëri atë", kujton Pellegrino. "Kur zbuluam se ai ishte djali, askush nuk ishte më i mjerë se unë”.
“Vendi i zi” i strehimit
Në 2003, Mohammed u gjurmua dhe u arrestua në Pakistan. Pellegrino shpresonte se do të gjykohej sipas aktakuzës në të cilën kishte punuar. Por, pastaj ai u zhduk. CIA e kishte çuar atë në një "vend të zi", ku u përdorën "teknika të zgjeruara të marrjes në pyetje".
"Dua të di atë që ai di dhe dua ta di shpejt", tha një zyrtar i lartë i CIA-s në atë kohë.
Mohammed u fundos në ujë të paktën 183 herë, diçka e përshkruar si "pothuajse fundosje". Ai iu nënshtrua rehidratimit rektal, pozicioneve të stresit, privimit të gjumit, lakuriqësisë së detyruar dhe tha që fëmijët e tij do të vriteshin.
Ai do të rrëfejë komplote të shumta gjatë asaj kohe. Por një raport i Senatit më vonë zbuloi se pjesa më e madhe e inteligjencës së supozuar të prodhuar ishte bërë nga i arrestuari, shkruan BBC-ja.
Pasi u zbuluan detajet e programit të ndalimit të CIA-s, "të burgosurit me vlerë të lartë" si Mohammed u zhvendosën në Gjirin Guantanamo në 2006. FBI-së më në fund iu lejua qasja.
Në janar 2007, Frank Pellegrino doli ballë për ballë me njeriun që e kishte ndjekur për kaq gjatë.
Burrat u ulën përballë tryezës nga njëri-tjetri.
"Unë doja t'i bëja me dije se kam qenë i përfshirë në paditjen e tij në vitet '90", thotë ai, me shpresën për të hapur bisedën për të nxjerrë informacione rreth 11 shtatorit.
Ish-njeriu i FBI-së nuk do të zbulojë detajet e asaj që u tha, por pranoi se "ai është një djalë shumë tërheqës me një sens humori, besoni apo jo".
“Kardashiani” i terrorizmit
KSM-ja është mbajtur fort gjatë seancave në Guantanamo, dhe Pellegrino e përshkruan të dyshuarin më famëkeq të terrorizmit në botë si "Kardashian" në dëshirën e tij për vëmendje, por thotë se ai nuk shfaq asnjë pendesë, shkruan BBC-ja.
A do të rrëfejë ai apo do të donte të përfitonte sa më shumë nga një gjyq? "Unë me siguri mendoj se ai është mirë me atë që bëri, por atij i pëlqen shfaqja”, thotë ai.
Pas gjashtë ditësh bisedë, Mohammedi më në fund tha se i kish ardhur në majë të hundës. "Dhe kaq ishte", kujton Pellegrino.
Përpjekjet e mëvonshme për të dhënë drejtësi për 11 shtatorin kanë dështuar. Plani për të mbajtur një gjyq në Nju Jork u prish pasi kundërshtimet publike dhe politike. "Të gjithë bërtisnin 'nuk e dua këtë djalë në oborrin tim të shtëpisë. Mbajeni poshtë në Guantanamo’", thotë Pellegrino, edhe vetë një njujorkez.
Më pas u themelua një gjykatë ushtarake në Guantanamo. Por vonesat procedurale, të shtuara nga pandemia e koronavirusit që mbylli bazën, e kanë bërë atë një proces të zgjatur prej kohësh. Më shumë seanca dëgjimore po zhvillohen këtë javë, por fundi duket shumë larg.
Simbolika e përvjetorit
Avokati i Mohammedit beson se seancat e fundit janë caktuar për t'u treguar mediave se diçka po ndodh në 20-vjetorin e 11 shtatorit. David Nevin i tha BBC-së se ai pret "diçka në rendin e 20 vjetëve për një zgjidhje të plotë të procesit".
Avokati i mbrojtjes penale ka qenë në këtë çështje që kur filloi në vitin 2008. Plani fillestar ishte të fillonte gjykimet pothuajse menjëherë. Por, ata ende nuk janë as afër fillimit, thotë ai, duke vënë në dukje se një gjyqtar i sapoemëruar është "gjyqtari i tetë ose i nëntë që kemi pasur" në varësi të mënyrës se si numëroni.
Gjyqtari duhet të njihet me rreth 35.000 faqe transkripte seancash të mëparshme dhe mijëra mocione në atë që Nevin e përshkruan si "gjykimi më i madh penal në historinë e Shteteve të Bashkuara".
Dhe është më i diskutueshmi.
Kjo ndodhur kryesisht sepse pesë të pandehurit u mbajtën të gjithë në paraburgim të fshehtë nga CIA dhe iu nënshtruan "teknikave të zgjeruara të marrjes në pyetje".
Kjo ka çuar në argumente mbi provat që janë kontaminuar nga ajo që ndodhi në të ashtuquajturat “vende të zeza”.
Shtetet e Bashkuara "organizuan dhe zbatuan një program të përcaktuar qartë për të torturuar këta burra", thotë Nevin. Ato metoda ofrojnë mjaft hapësirë për apelime të mundshme kundër çdo dënimi që zgjatet me vite.
Nevin nuk do të zbulojë detaje se si është të përfaqësosh një nga të pandehurit më famëkeq në botë. Ai thotë se fillimisht klienti i tij ishte "thellësisht skeptik" për t'u përfaqësuar nga një avokat amerikan, kështu që kishte një proces të gjatë për t'u njohur me njëri-tjetrin.
Kur Mohammed u mbajt në një pjesë të fshehtë të bazës detare, avokatët u futën në një furgon me dritaret e nxira dhe u larguan për 45 minuta për t'i çorientuar ata, thotë ai. Por tani klienti i tij mbahet në kampin më pak sekret me numrin 5.
Emër që nuk shlyhet nga mendja
Ekipi ligjor është aktiv ndaj ndjeshmërive të familjeve të viktimave të 11 shtatorit, të cilët janë dërguar jashtë për të marrë pjesë në seancat gjyqësore. Në takime disa anëtarë të familjes do të sfidojnë avokatët si Nevin në lidhje me përfaqësimin e të pandehurve, por të tjerët do të bëjnë pyetje se si funksionon procesi.
"Ne punojmë jashtëzakonisht shumë për të mos bërë asgjë që do të përkeqësojë dhimbjen dhe vuajtjet që ata kanë përjetuar gjatë viteve", thotë Nevin.
Një arsye tjetër që ai beson se procesi është zvarritur është sepse është një rast dënimi me vdekje dhe kjo zgjat procesin. "Do të kishte kaluar shumë kohë më parë nëse qeveria nuk do të kërkonte t'i ekzekutonte këta njerëz”.
Pellegrino vonoi pensionin e tij nga FBI-ja me tre vjet me shpresën se procesi gjyqësor ushtarak i Mohammed në Guantanamo, për të cilën ai pret të dëshmojë, do të përfundojë.
Por agjenti special veteran arriti moshën e pensionit dhe sapo është larguar nga zyra.
Pasi kaloi botën duke ndjekur drejtimet ndaj Mohammed, ai tani ka një ndjenjë të fortë dështimi, duke u hamendur nëse kapja e tij në vitet 1990 mund të kishte parandaluar 11 shtatorin.
"Emri i tij më bie ndërmend çdo ditë dhe nuk është një mendim i këndshëm", thotë ai për BBC-në.
"Koha ndihmon në shërimin e gjërave. Por shkoi si shkoi”.
