Në episodin e 35-të të podcastit PIKË me publicistin Veton Surroi, i ftuar është publicisti dhe këshilltari i disa politikanëve shqiptarë, Mentor Nazarko.
Surroi: UNMIK-u rrodhi si pasojë e dobësisë së brendshme politike në Kosovë
Publicisti Veton Surroi ka deklaruar se prania e UNMIK-ut në Kosovë pas luftës nuk ishte rezultat i imponimit ndërkombëtar, por rrjedhojë direkte e pamundësisë së spektrit politik shqiptar për të krijuar një pushtet të përbashkët dhe funksional në momentin kyç të vitit 1999.
Në një bashkëbisedim në podcastin PIKË me gazetarin Mentor Nazarko, Surroi theksoi se administrimi ndërkombëtar erdhi në një situatë ku Kosova nuk kishte institucione shtetërore të konsoliduara dhe as një autoritet të unifikuar që do ta merrte përgjegjësinë për qeverisjen pas përfundimit të bombardimeve të NATO-s.
Sipas Surroit, forca e UNMIK-ut nuk buronte nga fuqia e ndërkombëtarëve, por nga dobësia historike e forcave politike në Kosovë, të cilat nuk arritën të krijonin një “tendë të madhe” gjithëpërfshirëse, ku do të bashkoheshin të gjitha subjektet politike për të administruar vendin gjatë periudhës kalimtare.
Ai theksoi se shqiptarët kishin mundësi që, pas luftës, të formonin një qeveri të përbashkët, të pranuar nga i gjithë spektri politik, e cila do të bashkëpunonte me misionin ndërkombëtar dhe do ta mbante administrimin e vendit deri në mbajtjen e zgjedhjeve.
“UNMIK-u erdhi sepse nuk kishte pushtet. Dhe fajin për këtë nuk e kanë të huajt, por vetë shqiptarët”, u shpreh Surroi, duke shtuar se mungesa e këtij konsensusi politik ka lënë pasoja që ndihen edhe sot.
Ai solli si shembull një skenar alternativ, ku pas përfundimit të luftës do të ishte formuar një qeveri e njohur nga të gjitha forcat politike, me institucione funksionale në çdo komunë, e cila do të kishte qenë partnere e barabartë e përfaqësuesit të OKB-së, Bernard Kouchner.
Surroi vlerësoi gjithashtu rolin e pranisë perëndimore në ndërtimin e institucioneve demokratike në Kosovë, duke veçuar kontributin e OSBE-së në organizimin e zgjedhjeve të rregullta dhe funksionale, të cilat, sipas tij, kanë qenë më cilësore se në shumë vende të rajonit.
“Fakti që Kosova sot ka zgjedhje të rregullta është meritë e madhe e Perëndimit, i cili na ka trajnuar dhe ndihmuar në ndërtimin e këtyre proceseve”, përfundoi Surroi.
Nazarko: Rusia dikur ishte pjesë e parimeve që çonin Kosovën drejt pavarësisë
Gazetari dhe publicisti Mentor Nazarko ka deklaruar se roli i Rusisë në procesin ndërkombëtar për Kosovën është keqkuptuar dhe shpesh i lexuar gabim në diskursin politik e analitik kosovar, duke theksuar se Moska, deri në një moment të caktuar, ka qenë pjesë e drejtpërdrejtë e parimeve që hapnin rrugën drejt pavarësisë së Kosovës.
Në një bashkëbisedim në podcastin PIKË me publicistin Veton Surroi, Nazarko u shpreh se Rusia e fundviteve ’90 dhe fillimviteve 2000 nuk ishte e njëjta Rusi e sotme dhe se ajo, për shkak të dobësisë së brendshme ekonomike dhe pozitës së saj ndërkombëtare, bashkëpunonte ngushtë me Perëndimin.
Sipas Nazarkos, Rusia jo vetëm që ka miratuar rezoluta që dënonin Jugosllavinë para nisjes së bombardimeve të NATO-s, por ka qenë pjesë aktive e Rambujesë, negociatave të Vjenës dhe komunikatës së Londrës, ku u përcaktuan parimet negociatore për Kosovën.
Ai theksoi se këto parime përfshinin mosndarjen e Kosovës, mosbashkimin me një shtet tjetër, moskthimin në gjendjen e mëparshme dhe respektimin e vullnetit të popullit të Kosovës – dokument i firmosur edhe nga diplomacia ruse.
Nazarko përmendi se Rusia, përmes figurave si Igor Ivanov dhe Viktor Çernomirdin, ka qenë e përfshirë drejtpërdrejt edhe në procesin që çoi në Rezolutën 1244 të Këshillit të Sigurimit të OKB-së. Sipas tij, bombardimi i NATO-s mbi Jugosllavinë ndodhi me një “leje të heshtur” ruse, ndërsa prania ruse në misionet ndërkombëtare pas luftës ishte pjesë e një marrëveshjeje më të gjerë me Perëndimin.
“E vërteta historike është se Rusia ishte pjesë e procesit deri në momentin e fundit dhe vetëm më pas u tërhoq”, ka thënë Nazarko, duke shtuar se ky fakt nuk është analizuar mjaftueshëm dhe shpesh anashkalohet në debatin publik kosovar.
Ai vlerësoi se Kosova nuk e ka shfrytëzuar në favorin e saj këtë realitet historik, sidomos në planin diplomatik, duke mos e diferencuar mjaftueshëm rastin e saj nga precedentë të tjerë që Rusia i përdor sot, si Ukraina.
Nazarko theksoi se përdorimi nga presidenti rus Vladimir Putin i precedentit të bombardimeve të NATO-s në Jugosllavi për të justifikuar agresionin në Ukrainë, tregon se rasti i Kosovës është keqinterpretuar edhe ndërkombëtarisht, pjesërisht për shkak të mungesës së një narrative të qartë nga vetë Prishtina.
“Rusia e asaj kohe nuk është Rusia e sotme. Dhe kjo është një e vërtetë historike që meriton të thuhet dhe të dokumentohet”, përfundoi Nazarko.
Nazarko: Roli i Meidanit për Kosovën nuk është plotësisht i qartë dhe i vlerësuar
Gazetari Mentor Nazarko ka deklaruar se kontributi i ish-presidentit të Shqipërisë, Rexhep Meidani, për Kosovën gjatë viteve të luftës dhe krizës së vitit 1999, vazhdon të mos jetë i qartë dhe i vlerësuar sa duhet, veçanërisht në opinionin publik kosovar.
Në një bashkëbisedim në podcastin PIKË, me publicistin Veton Surroi, Nazarko theksoi se nuk ishte Kushtetuta ajo që e bëri Meidanin një figurë të rëndësishme, por ishte personaliteti dhe qëndrueshmëria e tij që i dha peshë rolit të presidentit në një moment kritik historik.
Sipas Nazarkos, Meidani ishte një burrështetas i rrallë, me integritet moral, profil të lartë intelektual dhe përvojë ndërkombëtare, që e bënte të respektuar nga bashkëbiseduesit perëndimorë. Ai theksoi se Meidani e njihte mirë Kosovën, kishte qenë atje edhe para viteve ’90 dhe fliste gjithmonë me njohje të thellë të çështjes.
Nazarko, që ishte këshilltar asokohe i Meidanit, vlerësoi se gjatë vitit 1999, Shqipëria u shndërrua në një pikë kyçe për faktorin ndërkombëtar dhe se Meidani luajti rolin e lidhësit kryesor mes institucioneve shqiptare, aleatëve perëndimorë dhe strukturave që merreshin me Kosovën. Ai përmendi se Meidani ishte komunikues i drejtpërdrejtë me mediat më prestigjioze botërore dhe një figurë reference e qëndrueshme për Perëndimin në një kohë rreziku dhe pasigurie.
“Shqipëria ishte në syrin e ciklonit. Nuk dihej se çfarë skenarësh mund të ndodhnin. Në këtë situatë, Meidani ishte pika e stabilitetit”, u shpreh Nazarko, duke shtuar se ky rol shpesh është lënë në hije nga figura të tjera politike të asaj kohe.
Ai theksoi se, ndonëse kryeministri i atëhershëm Pandeli Majko ka mbetur në histori për deklaratën e famshme mbi hapjen e dyerve për refugjatët nga Kosova, edhe Meidani kishte kontakte të drejtpërdrejta me të ardhurit, kishte vizituar kampet dhe kishte pritur liderë të rëndësishëm botërorë.
“Në Kosovë shpesh mendohet se roli kryesor i takon Majkos, ndërsa ajo që ka bërë Meidani nuk është plotësisht e qartë. Kjo mbetet një nga keqardhjet e mia”, ka thënë Nazarko.