Vendimi për liberalizimin e vizave për Kosovën është bërë gati dhe mund të miratohet deri në fund të këtij viti, por hyrja në fuqi do të lidhet me zbatimit e sistemit ETIAS më 1 nëntor të vitit të ardhshëm dhe më së voni 1 dhjetor të atij viti.
Kjo del nga propozimi final që ka bërë Presidenca Çeke pas diskutimeve që ishin zhvilluar në grupin punues për vizat të enjten në Bruksel, ku nuk kishte parë konsensus të plotë, por kishte pasur përafrim të qëndrimeve.
Presidenca Çeke e Bashkimit Evropian vendeve anëtare ua ka dërguar tekstin e vendimit në bazë të vërejtjeve që kanë dhënë vendet anëtare. Propozimi thotë se hyrja në fuqi e vendimit për vizat do të bëhet pasi të nisë zbatimi i sistemit ETIAS, por në asnjë rast jo më vonë se më 1 dhjetor të vitit që vjen.
“Heqja e vizave do të vlejë vetëm për bartësit e pasaportave biometrike të lëshuara në përputhje me standardet e Organizatës Ndërkombëtare të Aviacionit Civil (ICAO), dhe nuk do të zbatohet deri në nisjen efektive të operimit të Sistemit Evropian të Informimit dhe Autorizimit të Udhëtimit (ETIAS), por në çdo rast jo më vonë se 1 dhjetor të vitit 2023”, thuhet në tekstin e propozimit të ri të Presidencës Çeke të Këshillit të Bashkimit Evropian për vendimin për liberalizimin e vizave për Kosovën.
Sipas burimeve diplomatike në Bruksel, propozimi i Çekisë është në të ashtuquajturën procedurë të heshtur dhe nëse asnjë vend anëtar nuk do të ketë vërejtje deri më 16 nëntor në orën 14:00, atëherë do të kalojë për miratim tek ambasadorët e vendeve anëtare. Nëse do të ketë shtyrje të sistemit ETIAS, liberalizimi gjithsesi do të nisë në dhjetor 2023. Kjo konsiderohet si një kompromis midis propozimit të Francës, të mbështetur nga disa shtete si Suedia, Belgjika dhe Spanja, që liberalizimi i vizave të hyjë në fuqi vetëm kur të nisë zbatimi i plotë i ETIAS-it, pa përmendur ndonjë datë, dhe vendeve të tjera si Gjermania, Kroacia, Austria, Finlanda, Greqia dhe të tjerat që kanë dashur liberalizim të vizave pa asnjë kusht tjetër. Në fund mësohet se kompromisin e ka propozuar Austria duke përmendur edhe ETIAS-in, por edhe datën e fundit se kur do të mund të hyjë në fuqi.
Burime kanë thënë se synimi është që e tërë procedura të përmbyllet deri në fund të këtij viti, por kjo do të varet nga shtetet anëtare dhe nga mundësia që ndonjëra prej tyre të japë përsëri vërejtje në tekstin e fundit të propozuar nga Çekia në cilësinë e kryesuesit të radhës së Bashkimit Evropian.
Nga burimet diplomatike të BE-së thuhet se në Samitin e BE-së dhe vendeve të Ballkanit Perëndimor më 6 dhjetor në Tiranë, në deklaratë do të mund të përfshihet edhe liberalizimi i vizave për Kosovën si një prej arritjeve të BE-së në raport me vendet e Ballkanit Perëndimor dhe procesin e zgjerimit.
Krahas sistemit ETIAS, nga Kosova kërkohet që deri në atë kohë të arrijë marrëveshje apo “aranzhime” për ripranim me ato vende të BE-së me të cilat akoma nuk ka marrëveshje apo aranzhime të tilla me të cilat mundësohet ripranimi i atyre qytetarëve që nuk kanë të drejtë të qëndrojnë në territorin e BE-së.
Kosova ka “Marrëveshje të riatdhesimit” me shumë vende të Bashkimit Evropian, por jo me të gjitha. Qëllimisht në tekst përmenden “marrëveshjet” apo “aranzhimet”, sepse disa vende që nuk e kanë njohur Kosovën nuk duan të kenë raporte kontraktuale ndërshtetërore, por mund të kenë aranzhime me Kosovën.
Po ashtu Kosova duhet ta përshtatë edhe politikën e saj të vizave për vendet e treta me regjimin e vizave të Bashkimit Evropian. Kjo shihet si e nevojshme për të penguar që qytetarë të vendeve që duhet të kenë viza për të ardhur në BE të mos e shfrytëzojnë territorin e Kosovës për udhëtime ilegale në vendet e Bashkimit Evropian.
