Bodo Weber, nga Këshilli për Politika të Demokratizimit në Berlin, është shprehur skeptik se plani franko-gjerman do të ishte zgjidhje e duhur për dialogun Kosovë-Serbi.
Në një intervistë në Interaktiv të KTV-së të enjten, Weber ka thënë se nuk mund të ketë paqe të qëndrueshme po që se s’arrihet marrëveshje pa njohje të ndërsjellë.
“...nisja e planit duke e lënë mënjanë çështjen e njohjes së Kosovës, dyshoj shumë se do të jetë diçka që mund të jetë e pranueshme posaçërisht për Prishtinën dhe se kjo do të hapë shteg për diskutimin e disa çështjeve për të cilat e dimë se kryeministri dhe kryetarja juaj e kanë një qëndrim negativ, siç është çështja e AKS-së...”, ka thënë ai.
Sipas raportimeve të deritashme, plani franko-gjerman nuk parasheh njohjen reciproke, por që Serbia t’i hapte rrugë njohjes ndërkombëtare të Kosovës në këmbim të përshpejtimit të procesit të integrimit të Serbisë në BE. Zëvendëskryeministri i Kosovës, Besnik Bislimi, ka thënë se plani franko-gjerman më shumë i afrohet pozicionit të Serbisë sesa të Kosovës.
Weber ka deklaruar se nuk beson që një plan në të cilin s’përfshihet njohja, “nuk mund të shpjerë ndokund”.
Ai ka vlerësuar si progres të rëndësishëm marrëveshjet e nënshkruara të enjten në kuadër të Procesit të Berlinit.
Weber po ashtu ka thënë se Rusia gjithmonë përbën rrezik për të nxitur front të ri lufte në Ballkan.
Intervista e plotë:
KOHA: Do ta fillojmë këtë intervistë me lajmet e sotme që vijnë nga Brukseli, aty ku edhe ju po qëndroni. Liderët e 6 vendeve të Ballkanit Perëndimor i kanë nënshkruar tri marrëveshje në kuadër të Procesit të Berlinit. Ato mundësojnë udhëtimin vetëm me letërnjoftime në rajon, njohje e ndërsjellë e diplomave të universitetit dhe kualifikimeve profesionale. Çfarë vlerësimi keni për këto marrëveshje?
WEBER: Po, do të thosha se këto marrëveshje shënojnë goxha progres të rëndësishëm dhe vetëm ta rikujtojmë se Procesi i Berlinit ishte lansuar në vitin 2014, me dy kontekste dhe me dy qëllime. Njëra ishte ajo çfarë pamë sot e që është përmirësimi i bashkëpunimit rajonal që po qëndronte i bllokuar për shumë vjet dhe duke u bazuar në atmosferën e bashkëpunimit nga liderët e qeverive në Ballkanit Perëndimor.
Ky ishte si rezultat i hapjes së dialogut në vitet 2012 dhe 2013 dhe pastaj elementi i dytë i përpjekjes për të ngjallur procesin e zgjerimit nga ish-kancelarja Angela Merkel dhe disa krerë të tjerë të vendeve të Bashkimit Evropian.
Ai proces në një mënyrë e humbi dinamikën me vite apo për shkak të procesit integrues që hyri në krizë për shkak të atmosferës së tensionuar mes liderëve në rajon.
Në një anë me një ndryshim nga Beogradi me qasjen e tyre të “Srspki Svet” apo “Bota Serbe” dhe, në anën tjetër, raportet mes Kosovës dhe Serbisë, sidomos jo vetëm me episodin e përpjekjes së shkëmbimit të territoreve mes Kosovës e Serbisë.
Në atë kuptim, pasi kancelarja Angela Merkel, si njëra nga autoret themeluese të projektit, u largua nga pushteti dhe do të merrte pastaj një kohë pothuajse një vit për qeverinë e re gjermane ta merrte veten. Kjo çfarë ndodhi sot në një mënyrë është progres pozitiv edhe pse mendoj se e gjitha u mundësua në Samitin Evropian të qershorit këtë vit, duke çelur negociata për integrim me Maqedoninë e Veriut dhe Shqipërinë. Kështu që kemi pak progres në këtë drejtim dhe po ashtu kemi parë që marrëdhëniet rajonale janë ende problematike dhe sidomos atë çfarë po ndodh në raportet Kosovë-Serbi.
KOHA: Për këto do të flasim pak më vonë. Ju keni qenë kritik i mungesës së strategjisë së qartë të zgjerimit të BE-së drejt Ballkanit Perëndimor. A mendoni se agresioni i Rusisë kundër Ukrainës e ka ndryshuar qasjen e BE-së drejt Ballkanit dhe a ka hapa të dukshëm, duke e parë edhe këtë që ndodhi sot, që BE-ja po e përforcon qasjen e saj ndaj Ballkanit për të integruar në Bashkimin Evropian 6 vendet e Ballkanit Perëndimor?
WEBER: Do të thosha se është një paketë e përzier. Politikat e zgjerimit kanë përjetuar një krizë të gjatë deri në muajin qershor kur kjo çështje mori një dimension tjetër gjeopolitik, duke i dhënë status kandidati në mënyrë të jashtëzakonshme Ukrainës. Në Ballkanin Perëndimor e kemi parë që në qershor kishte një depërtim të ri me Maqedoninë e Veriut, veçanërisht pasi u kalua bllokada me Bullgarinë, që ishte një shpatë me dy tehe, sepse ajo marrëveshje ishte duke pranuar shantazhin bullgar, për të lejuar tejkalimin e ngërçeve bilaterale për të lejuar fillimin e negociatave për anëtarësim të Maqedonisë së Veriut.
Pastaj, pas qershorit në përgjithësi, nuk ka pasur ndonjë ndryshim të telasheve me të cilat përballen politikat e zgjerimit. Ka një mungesë të një uniteti për të vazhduar politikat e zgjerimit, ani pse presidenti francez Emanuel Macron nuk e ka bllokuar procesin që prej rastit të Maqedonisë së Veriut.
Pastaj shohim, siç kemi parë më parë në rastin e bisedave për shkëmbim të territoreve mes Kosovës e Serbisë nga disa zyrtarë të lartë të BE-së. Dhe kjo po ashtu ka ndodhur në dy vjetët e fundit në Bosnjë, në të ashtuquajturën reformë zgjedhore, me zyrtarë të lartë të BE-së, të cilët kanë filluar të bashkëpunojnë me liderë lokalë dhe agjendat e tyre nacionaliste, duke shtirur se ka progres dhe çfarë do të sillte një ujdi që nuk do të sillte ndarje territoriale.
Pastaj, siç e kemi parë muajin e fundit, në prezantimin e raporteve të progresit të BE-së për vendet dhe veçanërisht në rekomandimet e Komisionit Evropian, për t’i dhënë status kandidat Bosnjës, edhe pse nuk ka absolutisht progres në reforma atje. Ne e shohim se si sillen disa zyrtarë të BE-së, brenda Komisionit Evropian sikurse komisionari për Zgjerim, Varlehy, i cili më shumë përfaqëson bllokun e vendeve liberale që iu qasen politikave të zgjerimit, porse ajo qasje është në linjë me politikat liberale të Bashkimit Evropian.
“Gjermania s’ka zgjidhje për Ballkanin e Hapur”
KOHA: Tash do të doja të flisnim për një tjetër iniciativë regjionale. Shqipëria, Serbia dhe Maqedonia e Veriut kanë iniciuar një nismë tjetër të bashkëpunimit rajonal të quajtur “Ballkani i Hapur”. A besoni se ky proces bie ndesh me Procesin e Berlini dhe çfarë mendimi keni për të?
WEBER: Po, siç dihet, ajo që quhej Minishengen është tash “Ballkani i Hapur”. Mund të mbrohej si një iniciativë regjionale nëse qëllimet e Shkupit e të Tiranës, kur e iniciuan, nuk do të ishin si pasojë e bllokimit të hapjes së negociatave për anëtarësim nga presidenti i Francës, edhe kur këto dy vende kishin përmbushur kushtet e BE-së.
Kështu që hapja e një procesi paralel nga këto vende e kishte njëfarë justifikimi e kuptimi. Por, në anën tjetër, ky proces apo ky format nga zotëri Richard Grenell dhe administrata e Trumpit u kthye në një plan dhe mjet kundër Merkelit dhe kundër Gjermanisë.
Por, me tejkalimin e ngërçit dhe hapjen e negociatave për anëtarësim për këto dy vende është shumë e vështirë nga perspektiva e Berlinit zyrtar të mbrojnë një format sikurse “Ballkani i Hapur”, që është një kopje e projekt garues i Procesit të Berlinit... Kjo e lë një pyetje hapur se çfarë na duhet “Ballkani i Hapur” nëse e kemi Procesin e Berlinit?
Siç e dimë, sikurse vitin e kaluar edhe këtë vit përpjekjet e Gjermanisë kanë qenë që t’i bindnin Beogradin dhe Tiranë që ta sjellin “Ballkanin e Hapur” nën ombrellën e Procesit të Berlinit. Kjo është një çështje që vazhdon të mbetet e hapur. Dikush mund të thoshte se me tri marrëveshjet që u nënshkruan sot në Berlin, iniciativa e “Ballkanit të Hapur” është pezulluar. Se është një iniciativë që herët a vonë mund të shkrihet në Iniciativën e Berlinit, porse dukshëm është një çështje për të cilën Qeveria Gjermane ende nuk ka gjetur një zgjidhje.
“Ka gjithnjë rrezik që Rusia të hapë front të dytë në Ballkan”
KOHA: Kancelari gjerman Olaf Sholz në një konferencë për shtyp që mbajti sot tha që lufta në Ukrainë përbën një kërcënim për sigurinë edhe në Ballkanin Perëndimor. Çfarë mendoni për këtë dhe sa është real kërcënimi i sigurisë, sipas jush?
WEBER: Epo, po. Ka një kërcënim dhe ka gjithnjë rrezik që Rusia të hapë një front të dytë në Ballkanin Perëndimor. Është Bosnja dhe Republika Sërpska që mund të ishin vendi që të ecej tutje me modelin e Krimesë.
Duke parë situatën në Bosnjë ka një rrezik dhe po ashtu situata gjeopolitike e ka ndryshuar përdorimin e politikës së Beogradit për të balancuar politikën e saj mes Perëndimit dhe Lindjes.
Por në të njëjtën kohë, siç e përmenda pikërisht këtë, kjo gjendje e ka zgjuar BE-në me politikat e saja të zgjerimit bash për shkak të luftës në Ukrainë, posaçërisht në mënyrën se si po sillet Bashkimi Evropian në Bosnjë tash apo siç sillej BE-ja me bisedimet për shkëmbimin territorial mes Kosovës dhe Serbisë në kohën e Mogherinit.
Është kjo një sjellje që po e kërcënon stabilitetin politik të rajonit, që mund të çojë në ndarje etnoterritoriale të Bosnjës duke e rrezikuar stabilitetin dhe sigurinë e rajonit. Është kjo një gjë që nuk u shërben interesave të Bashkimit Evropian, por kjo u shërben më shumë interesave të Moskës.
KOHA: Shumë kritikë këtu në Ballkanin Perëndimor e përtej e kanë kritikuar Bashkimin Evropian dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës që kanë qenë shumë tolerantë me Serbinë kur ajo nuk i vendosi sanksione Rusisë. A mendoni se tash është koha që Serbisë mos t’i lejohet kjo dyanësi dhe kjo mënyrë se si po i qaset Rusisë?
WEBER: Siç e thashë, deponimi i përgjithshëm në kryeqytetet evropiane, madje edhe në spektrin politik konservator që janë parti simotra të partisë së zotëri Vuçiqit, SNS-it, ka ndryshuar dramatikisht dhe në mënyrë negative, në kuptimin që këto parti nuk janë më në gjendje të tolerojnë më këtë lloj politike të balancimit mes Lindjes e Perëndimit të regjimit të Vuçiqit.
Mirëpo, ne nuk kemi parë një presion definitiv ndaj Serbisë që të detyrohet të vendosë se kah dëshiron të orientohet. Natyrisht zotëri Vuciqi ka manovruar ashtu që të vonojë formimin e qeverisë që t’i shmanget kësaj zgjedhjeje, por tash që ka një qeveri të re në Serbi pres që presioni do të rritet. Por, në mënyrë që të rivendoset presioni ndaj Serbisë, duke pasur varësinë energjetike ndaj Rusisë, posaçërisht në gaz, kushdo që dëshiron të vendosë presion, qoftë Gjermania apo SHBA-ja, duhet t’i ofrojnë diçka Serbisë për ta tejkaluar këtë varësi energjetike ndaj Rusisë dhe për t’ia diversifikuar burimet e saj energjetike.
Kjo mund të ndodhë vetëm kur lidhja energjetike mes Serbisë dhe Bullgarisë të jetë e ndërtuar dhe e gatshme vitin e ardhshëm, sepse tash për tash nuk ka as rrugë fizike për të sjellë gaz nga vende të tjera, përveçse Rusisë. Kështu që, po, pres më shumë presion dhe Serbia do të jetë nën presion nëse dëshiron të ketë orientim perëndimor dhe evropian apo orientim lindor. Por, siç e thashë, Serbia është në një situatë të varësisë energjetike dhe kjo varësi duhet të përfundojë në mënyrë që të detyrohet Serbia të bëjë një rrëshqitje të plotë nga duart e Rusisë.
KOHA: Dhe tash, le të flasim pak për të ashtuquajturin Planin franko-gjerman, që ka qarkulluar nëpër medie, dhe jam i sigurt që keni dëgjuar për të. Ndonëse nuk ka ndonjë dokument zyrtar që është prezantuar në tavolinë, siç i shini disa nga elementet që kanë qarkulluar nëpër medie, a mendoni se është një plan i arritshëm me gjithë ato elemente që janë shfaqur në media?
WEBER: Siç e thatë edhe ju, e kemi parë disa javë më parë një dokument të cituar në media, por Ambasada Gjermane në Prishtinë insistonte që ai nuk ishte një dokument autentik. Dhe, pas disa javëve, ne kemi parë konfirmimin fillimisht nga Beogradi e pastaj edhe nga Prishtina që ka diçka, që është një plan në tavolinë.
Askush nuk e ka parë. Nga ajo që kuptoj dhe ajo çfarë kam dëgjuar nga pjesëmarrës në këto negociata, përshtypja ime është që nuk është një plan i plotë. Deri tash nuk ka ende një draft për një marrëveshje gjithëpërfshirëse. Është më shumë një ide e Parisit dhe Berlinit, pasi trajektorja e tanishme e udhëhequr nga përfaqësuesi special i BE-së, zotëri Lajçak, nuk ka dhënë rezultate e ka pasur një vakum në dialog, e po ashtu që nga kolapsi i idesë së rrezikshme të shkëmbimit të territoreve dhe ai episodi që zgjati 3 vjet. Kjo nuk ishte rruga përpara dhe e kemi parë me tensionet e vazhdueshme, e kemi parë edhe këto dy ditët e fundit me tensionet për çështjen e targave. Kështu që, duket se ideja primare është që dialogu duhet të merret me çështjet kryesore...
KOHA: A është ekzistenca e këtij plani franko-gjerman pra një sinjal i dështimit të dialogut të udhëhequr nga Brukseli?
WEBER: Nuk kemi pasur marrëveshje të njëmendtë për marrëveshje gjithëpërfshirëse përfundimtare. Kemi pasur negociata të rreme, për marrëveshje të rreme gjithëpërfshirëse përfundimtare, që nga 2018–2020, apo më mirë thënë nga 2017 kur është folur për këmbim territoresh. Që prej atëherë nuk ka pasur negociata, qëkur zoti Grenell u largua nga detyra. Patëm negociata të nivelit më të ulët, pati vakum në negociata.
Kjo ide e impuls që vjen nga Parisi dhe Berlini duket të jetë përpjekje për t’u kthyer te thelbi i negociatave, por me sa po kuptoj, ky ende nuk është as propozim i plotë për një marrëveshje gjithëpërfshirëse. Më parë do të thosha se është fjala për disa ide bazike të ndërmjetme, prandaj edhe zëvendëskryeministri Bislimi dje i përmendi dy faza të planit, apo të idesë që po diskutohet tani. Pra një plan i ndërmjetëm, i cili flet për çështjet thelbësore të çështjeve, siç janë njohja ndërkombëtare e Kosovës, integriteti territorial, por jo, nuk është marrëveshje gjithëpërfshirëse që do të duhej të përfundonte me njohjen e ndërsjellë.
KOHA: Një nga elementet kyç të këtij të ashtuquajturi plan që qarkullonte nëpër mediume ishte se Kosova nuk do të njihej de jure nga Serbia, por njëkohësisht do ta mundësonte hapjen e shtegut drejt njohjes ndërkombëtare të Kosovës, drejt anëtarësimit të Kosovës në organizata ndërkombëtare në këmbim të përshpejtimit të procesit të integrimit të Serbisë në BE e mbase dhe qasjes te instrumentet ekonomike. Pyetja ime kyç është: a mund të ketë paqe të qëndrueshme pa njohje të ndërsjellë?
WEBER: E besoj se të gjithë e dinë se nuk mund të ketë, për këtë arsye jam kaq skeptik për këtë plan të ndërmjetëm dhe nuk jam i vetmi që jam skeptik se kjo do të shpjerë ndokund. Përherë e kam thënë se për t’i sjellë negociatat në shteg të suksesit, duhet të ketë një Master plan – e ky plan duhet ta ketë cakun përfundimtar që në nismë. E ky cak është njohja formale e Kosovës nga Serbia. E kjo bëhet edhe më e nevojshme pas episodit të negociatave për shkëmbim territoresh që ka krijuar shumë mosbesim, për shumë arsye të qëndrueshme në Prishtinë dhe në mes të elitës politike për motivet e vërteta, e edhe në SHBA...
KOHA: ...për të cilën do të flasim më vonë, por desha ta shtroj edhe një pyetje. Është esenciale për Kosovën që ta zhbllokojë status quon për anëtarësimin në organizatat ndërkombëtare, posaçërisht në Këshillin e Evropës, OKB , që do ta legjitimonte sovranitetin e saj të kontestuar. E besoni se po të mundte Kosova disi ta shmangte çështjen e AKS-së, marrëveshja do të ishte në të mirën e saj?
WEBER: Pikërisht për këtë arsye e dyshoj. Cila do të ishte leva e Perëndimit po qe se do të kërkohej nga ai që të ushtronte trysni mbi Beogradin për anëtarësimin e Kosovës në organizata si UNESCO, Interpoli, apo Këshilli i Evropës e që në këmbim të mënjanohet tërësisht çështja problematike e AKS-së. Për këtë arsye, nga njëra anë, e besoj se nisja në negociata pa cakun përfundimtar në një Master plan, edhe për shkak të një çështjeje tjetër që e përmendët, se çfarë duhet dhënë Serbisë: nëse qëllimi është që Serbisë t’i përshpejtohet procesi i integrimit, e besoj se i keni dry probleme madhore që mbështeten në realitet: një është se e kemi lejuar, apo toleruar një politikë të regjimit të Vuçiqit që është shndërruar në bazën politike jo vetëm e partisë së tij, por edhe të qytetarëve të Serbisë që në shumicë janë kundër integrimit të BE-së dhe e dyta është se Perëndimi nuk mund t’i ofrojë përshpejtim integrimi Serbisë, për shkak se Serbia, nga aspekti i demokracisë dhe i sundimit të ligjit, është regjim autoritar dhe autokratik, e kështu zor se hyn në BE.
KOHA: Nuk duket të jetë ky edhe mendim i znj. Von der Leyen që e vizitoi Beogradin dhe e lavdëroi Serbinë për reformat.
WEBER: Kjo është saktësisht ajo politikë që e kemi parë në 12 vjetët e fundit, prej të cilave 10 janë të regjimit të Vuçiqit, ku kemi pasur këmbim të demokracisë për dialogun, e cila kolapsoi në episodin e shkëmbimit të territoreve, për shkak se Perëndimi doli nga aty duarthatë: pa dialog e pa demokraci në Serbi.
Pra kjo deklaratë e znj. Von der Leyen ka traditë të gjatë të tolerimit të Serbisë përbrenda BE-së dhe zyrtarëve të Komisionit që e tolerojnë këtë transformim autoritar dhe autokratik. Vetëm kujtojeni situatën para pesë a shtatë vjetësh, kur Komisioni e lavdëronte politikën e Serbisë ndaj mediumeve dhe lirinë e shtypit, në kohën kur ishte keq, e tash është edhe më keq.
KOHA: Elementet e tjera të këtij plani ishin se Kosova do të njihej nga pesë shtetet mosnjohëse të BE-së. A nuk do ta hapte kjo shtegun për Kosovën dhe ta hapte shtegun evropian për të?
WEBER: E vërtetë. Po të merrnin njohjen nga këto pesë shtete, shtegu i Kosovës drejt integrimit evropian do të ishte më i hapur, ashtu që do ta humbte në një masë varësinë nga Serbia dhe nga dialogu, por edhe këtu më duhet të jem shumë i qartë: jam shumë skeptik se këto pesë shtete do ta njohin Kosovën dhe se këtë punë mund ta kryejnë SHBA-ja dhe BE-ja. Nuk po them se dikur këto shtete nuk do ta ndërronin mendjen, por nuk po shoh që këto shtete ta njohin Kosovën para se Serbia ta njohë atë zyrtarisht.
E di se ka shtete që kanë sinjalizuar, si Spanja, se do ta njihnin Kosovën po qe se Serbia e bën atë, por shumë e dyshoj që kjo mund të ndodhë para se Serbia ta njohë Kosovën. Shumë e dyshoj se BE-ja, z. Lajçak e madje Berlini apo Parisi mund t’i premtojnë një gjë të këtillë Prishtinës.
KOHA: Një çështje që do të doja ta shqyrtoja me ju është ajo e AKS-së. E dimë se jeni ekspert i fushës dhe se keni shkruar shumë për çështjen. Kjo është një nga çështjet më të kontestuara në raportet Kosovë-Serbi. Bashkësia ndërkombëtare po insiston që Kosova ta zbatojë marrëveshjen nga 2013-a, por e cila kurrë nuk u zbatua. Kurti ka qenë në opozitë për shumë vjet dhe e kritikoi zëshëm këtë marrëveshje. A do të detyrohet që ta zbatojë dhe cilat janë alternativat nëse nuk e zbaton?
WEBER: Këtë e përmenda më herët. Nëse e shikoni çështjen dhe i parafytyroni skenarët se si Perëndimi, Berlini, Paris dhe Lajçaku po përpiqen të negociojnë këtë marrëveshjen dyfazore, ku njohja nga Serbia vjen më vonë dhe nuk është pjesë e negociatave tash... sa i përket AKS-së, nuk e shoh si, marrë parasysh rezervat dhe rezistencën dogmatike politike nga Kurti apo edhe Osmani për vetë idenë e Asociacionit dhe frika se kjo mund të jetë kopje e Republika Sërpskas, nuk e di se kush është ai që do ta bindë Prishtinën që ta zbatojë. E në fund problemi është çfarë të zbatohet. Nëse i kthehemi marrëveshjes nga 2013-a, kjo puna e Asociacionit ishte futur aty jo për ndonjë substancë, por për t’ia ruajtur fytyrën Serbisë, por tash është shndërruar në çështje kontesti, thuajse është shndërruar në element fetar të dialogut për t’u zbatuar. Dhe askush nuk di të tregojë cila është substanca, nëse duhet pasur mandat ekzekutiv. Serbët nuk dinë ta shpjegojnë mandatin ekzekutiv, e as Prishtina nuk di ta shpjegojë se çfarë duhet ose nuk duhet të jetë me mandat joekzekutiv, e më pas vjen edhe aktgjykimi i Kushtetueses nga dhjetori i 2015-s... mbase për ta shndërruar Asociacionin në diçka kuptimplotë nga aspekti demokratik dhe si mjet integrimi i serbëve në Kosovë si qytetarë me pjesëmarrje të plotë në ekonominë dhe politikën e shtetit. Nuk e besoj se kjo mund të bëhet pa e pasur të qartë rrugën drejt cakut, që është njohja e Kosovës nga Serbia.
Me këtë politikën e BE-së, posaçërisht ndaj Bosnjës, ose kur keni zyrtarë evropianë të përfshirë në negociata për shkëmbim territoresh që ka shkaktuar gjithë këtë mosbesim në Prishtinë për institucionet evropiane, apo negocimi me partitë nacionaliste në Bosnjë për t’ia bërë qejfin HDZ-së nacionaliste kroate, që do të çonte në ndarje edhe më të madhe etnike në Bosnjë që do të shpinte te ndarja territoriale dhe copëtimi i Bosnjës – kjo është pikërisht lloji i politikës që shkakton skepticizmin në Prishtinës, se po të pranonin ndonjë asociacion se kjo do të shpinte drejt një Republike Serbe në Kosovë.
KOHA: z. Weber, jeni edhe ekspert për çështjen e Bosnjës. Më intereson mendimi juaj: po qe se Qeveria do ta zbatonte marrëveshjen për ASK-në nga 2013-a dhe 2015-a, a do të thoshte kjo sovraniteti i Kosovës do të gjymtohej?
WEBER: Është vështirë të thuhet sepse çështja kryesore se çfarë duhet të jetë substanca e ASK-së nuk është përkufizuar. Ka arsye të fortë se përse nuk është përpiluar statuti, për shkak se kjo qasje e dykuptimësisë që ekzistonte atëherë shpiu drejt dy marrëveshjeve që nuk dhanë përgjigje se cila është substanca e kompetencave të asociacionit. Mund të thuhet se kjo u la për një fazë të mëvonshme të dialogut.
Marrëveshja e 2013-s duhej të shërbente që dialogu të rritej shkallë-shkallë, porse ky shkallëzim i mungoi BE-së... pra është e qartë që diçka u la për më vonë në këtë proces të shkallëzuar, i cili kurrë nuk u realizua.
Asociacioni është barrë nga e kaluara që nuk mundet as të eliminohet e as të zbatohet kështu çfarë është, për shkak se nuk e ka substancën e përkufizuar.
Pesimizmi për dialogun
KOHA: Pyetja fundit z. Weber. A keni ndonjë projeksion optimist se si mund të përfundojë dialogu Kosovë-Serbi në një periudhë më të shkurtër për ta ndërtuar një paqe të qëndrueshme. A besoni se kjo mund të ndodhë?
WEBER: Jo, jam shumë pesimist. Dështimi i episodit të shkëmbimit të territoreve besoj se na shtyn të kemi rinisje të negociatave për një marrëveshje gjithëpërfshirëse. E besoj se duhet të kthehet në parimet e negociatave 2011/12 – se çështja e ndryshimit të kufijve ka mbaruar; se nëse Serbia do që të hyjë në BE, duhet ta njohë Kosovën... kjo mund të ndodhë në fund të zbatimit të marrëveshjes gjithëpërfshirëse, por negociatat për një marrëveshje të këtillë duhen të nisin me një cak të qartë. E caku i qartë është njohja formale e Kosovës nga Serbia, e pastaj duhet identifikuar të gjitha hapat e ndërmjetme duke nisur prej prapa, krejt kjo për të arritur te caku, e pa këtë cak, në çfarëdo negociatash, e dyshoj shumë se mund të arrihet çfarëdo marrëveshje.
