Si mund të ndihmojë G7 në zbutjen e borxhit?

Nëse G7 dëshiron të shohë vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme të investojnë më shumë në “shëndetin për të gjithë”, dekarbonizimin dhe objektiva të tjera të zhvillimit të qëndrueshëm të Kombeve të Bashkuara, duhet të bëjë gjithçka në fuqinë e tij për të ndihmuar në krijimin e kushteve të jashtme të duhura.

Këtë muaj, udhëheqësit e G7-s do të mblidhen në Gjermani për të diskutuar një sërë krizash globale, duke përfshirë luftën në Ukrainë, pasigurinë ushqimore, inflacionin, zinxhirët e furnizimit global të ngecur, reagimin ndaj pandemisë dhe ndryshimet klimatike. Këto sfida kanë një emërues të përbashkët: Të gjitha po bien më rëndë në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme që tashmë po përballen me krizën e borxhit në përshkallëzim.

Kur COVID-19 mbërriti dy vjet e gjysmë më parë, gati 60% e vendeve në të varfra tashmë ishin në ose në rrezik të lartë të borxhit. Që atëherë, pandemia e ka shtyrë borxhin total të këtij grupi në një nivel më të lartë 50–vjeçar, duke lënë më shumë se dy duzina vende në rrezik të falimentimit në vitin 2022.

Shumica e këtyre vendeve janë ende duke luftuar për t’u rikuperuar nga pandemia dhe tani një cunami goditjesh negative po i kërcënon më tej perspektivat e tyre. Përveç rritjes së çmimeve për produktet kryesore si energjia, gruri dhe plehrat, rritja e normave të interesit në Shtetet e Bashkuara dhe ekonomitë e tjera të mëdha po rrisin kostot e huamarrjes globalisht.

Për më tepër, për shkak se shumë nga vendet me të ardhura më të ulëta nuk kanë as vlerësime të kreditit, ato mbeten tërësisht të varura nga financat e zhvillimit për t’i kompensuar mungesat e të ardhurave dhe për t’i përmbushur nevojat bazë. Banka Botërore parashikon që rreth 100 milionë njerëz të tjerë mund të bien në varfëri ekstreme në vitin 2022.

Anëtarët e G7 – Kanadaja, Franca, Gjermania, Italia, Japonia, Britania e Madhe, SHBA-ja dhe Bashkimi Evropian – janë të pozicionuar në mënyrë unike për t’i ndihmuar vendet me të ardhura të ulëta t’i menaxhojnë kushtet e përkeqësuara makroekonomike. Përveç Kinës, ato janë burimi më i madh i financimit të zhvillimit në nivel global. Ata janë po ashtu ndër aksionarët më të mëdhenj të Fondit Monetar Ndërkombëtar dhe Bankës Botërore, si dhe janë lojtarë të fuqishëm në forume kyçe si Klubi i Parisit i kreditorëve sovranë dhe G20, ku shumica e marrëveshjeve të sotme për lehtësimin e borxhit dhe rinegocimin e borxhit janë formësuar.

Pavarësisht fuqisë së madhe të këtij grupi të vogël e të pasur, ai nuk ka përdorur plotësisht mjetet në dispozicion për t’i ndihmuar vendet më të varfra. Mjeti i parë janë të drejtat speciale të tërheqjes së FMN-së, e monedhës ndërkombëtare fiat, që vendet e G7 mund ta nxisin FMN-një të emetojë për të ndihmuar vendet më të varfra t’i menaxhojnë borxhet e tyre në rritje dhe efektet e inflacionit.

E dimë se ky mjet funksionon ngaqë ndarja e SDR-së prej 650 miliardë dollarësh e FMN-së në gusht të vitit 2021 ka ndihmuar shumë vende me të ardhura të ulëta dhe të mesme të shmangin krizat fiskale dhe mospagesat duke i ruajtur ende shërbimet publike thelbësore. Tani, nevojitet një ndarje e re për të ndihmuar në shmangien e një katastrofe njerëzore dhe ekonomike, teksa krizat e urisë dhe presionet inflacioniste intensifikohen në muajt e ardhshëm. Vendet e G7 duhet gjithashtu ta nxisin SHBA-në ta “riciklojë” shpërndarjen e saj të papërdorur SDR për t’i mbështetur vendet në nevojë. Të gjithë anëtarët e tjerë të G7-s e kanë bërë tashmë këtë përmes premtimeve ndaj Trustit të FMN-së për Rezistencën dhe Qëndrueshmërinë.

Mjeti i dytë është lehtësimi i borxhit me kusht. Në samitin e këtij muaji, liderët e G7-s duhet t’i nxisin vendet e tjera të G20 që menjëherë ta zgjasin Iniciativën e Shërbimit të Borxhit dhe Pezullimit deri në vitin 2023. Ata po ashtu duhet të mbështesin Kornizën e Përbashkët të G20-s. Këtu, është e rëndësishme të gjenden mënyra të rëndësishme për t’u angazhuar në mënyrë konstruktive me Kinën dhe kreditorët privatë. Në rast të dështimit të kësaj, mekanizmi duhet të braktiset në mënyrë që të mund të zhvillohet kuadri më funksional dhe shumëpalësh për ristrukturimin e borxhit.

Në secilin rast, G7 duhet ta eksplorojë idenë e shkëmbimeve të borxhit për shëndetin ose borxhit për klimën, ku borxhi sovran falet në këmbim të angazhimit të një vendi për të përdorur fondet e liruara në mënyrë që të investohet në sistemet shëndetësore, energjinë e pastër e kështu me radhë. Fondi Global e ka përdorur tashmë këtë mekanizëm për të mobilizuar financimin për luftën kundër HIV-it, tuberkulozit dhe malaries. Tani, e njëjta qasje duhet të zbatohet më gjerësisht për të forcuar sistemet shëndetësore dhe gatishmërinë dhe reagimin ndaj pandemisë (PPR).

Duke pasur parasysh se hendeku vjetor i financimit të PPR-së vlerësohet të jetë rreth 10.5 miliardë dollarë dhe se fondi ndërmjetës financiar i G20 për PPR ka mbledhur më pak se 1 miliard dollarë deri më sot, duhet të gjejmë mënyra më efektive për t’i ndihmuar vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme. financojnë investime në sistemet e tyre shëndetësore. Lehtësimi i synuar i borxhit është hap i parë thelbësor.

Mjeti i tretë është regjimi i huas nga FMN-ja – por vetëm nëse mund të reformohet. Që nga fillimi i pandemisë, FMN-ja ka dhënë më shumë se 150 kredi për shtete, gjoja për t’i ndihmuar vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme që të krijojnë hapësirë fiskale më të cilën mund ta menaxhojnë një krizë të shëndetit publik dhe ekonomik. Mirëpo, shumica e këtyre marrëveshjeve përmbajnë dispozita kundërproduktive që kërkojnë nga qeveritë përfituese t’i ulin faturat e pagave të tyre publike ose të ulin raportet e tyre të borxhit ndaj GDP-së. Vetë departamenti i kërkimit i FMN-së ka zbuluar se këto kushte priren të minojnë kapacitetin e shtetit, të rrezikojnë shërbimet thelbësore dhe të rrisin pabarazinë në periudhën afatmesme dhe afatgjatë.

Udhëheqësit e G7-s duhet të përdorin ndikimin e tyre thelbësor në FMN për të nxitur për një model të ri operimi, në mënyrë që paratë që ajo jep hua për të mbështetur investimet publike në shërbimet thelbësore të mos përfundojnë duke dëmtuar kapacitetin e këtyre vendeve për të ofruar ato shërbime.

Nëse G7 dëshiron të shohë vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme të investojnë më shumë në “shëndetin për të gjithë”, dekarbonizimin dhe objektiva të tjera të zhvillimit të qëndrueshëm të Kombeve të Bashkuara, duhet të bëjë gjithçka në fuqinë e tij për të ndihmuar në krijimin e kushteve të jashtme të duhura. Duke mbështetur një shpërndarje të re SDR, duke ofruar lehtësim të kushtëzuar borxhi dhe duke i dhënë fund fiksimit të FMN-së për masat shtrënguese, udhëheqësit e G7-s mund të ndihmojnë t'u japin vendeve më të varfra një shans luftimi.

(Mariana Mazzucato, drejtoreshë themeluese e Institutit UCL për Inovacionin dhe Qëllimet Publike, është kryetare e Këshillit të Organizatës Botërore të Shëndetësisë për Ekonominë e Shëndetit për të Gjithë. Alan Donnelly, ish-anëtar i Parlamentit Evropian, është themeluesi dhe mbledhësi i Partneritetit të Shëndetit dhe Zhvillimit G20. Vështrimi është shkruar për rrjetin botëror të gazetarisë, “Project Syndicate”, pjesë e të cilit është edhe “Koha Ditore”).