Çfarë mund të bëjë Banka Botërore për ndryshimet klimatike

Goditja e vendeve më të varfra me taksa ndëshkuese të karbonit – të cilat edhe ekonomitë e avancuara si SHBA-ja kanë hezituar t’i adoptojnë – nuk duhet të jetë një gjë e pashpresë. Inkurajimi i transicionit të energjisë së gjelbër me politika të përshtatura ndaj kufizimeve institucionale të përhapura në mjediset me të ardhura të ulëta është shumë më premtuese

New Haven – Pak institucione kanë treguar aq shumë shkathtësi dhe përshtatshmëri sa Banka Botërore. Fillimisht e themeluar për t’i trajtuar papërsosmëritë e tregut global të kapitalit pas Luftës së Dytë Botërore, misioni kryesor i institucionit evoluoi me kalimin e kohës për t'u fokusuar në luftën kundër varfërisë ekstreme. Por tani që Banka Botërore po mirëpret një president të ri këtë korrik, ajo duhet të përshtatet sërish, këtë herë për të adresuar ndryshimet klimatike.

Ulja e varfërisë, natyrisht, duhet të mbetet një prioritet i lartë, duke pasur parasysh se pandemia e COVID-19 ka lënë shumë vende me të ardhura të ulëta në gjendje të vështirë. Por ndryshimi i klimës është shfaqur si një kërcënim po aq i rëndësishëm për të ardhmen e këtyre vendeve – si dhe për të gjithë planetin. Prandaj, ulja e varfërisë duhet të shkojë paralelisht me qëllimin e adresimit të ndryshimeve klimatike.

Por themelimi i këtyre përpjekjeve në kërkime të bazuara në prova është më e lehtë të thuhet sesa të bëhet. Shpesh dëgjohet se vendet me të ardhura të ulëta duhet të përqendrohen në ndryshimin e klimës, sepse ato kanë më shumë për të humbur nga pasojat e tij (fatkeqësitë natyrore, degradimi i tokës, mungesa e ujit, e kështu me radhë). Ky përfundim mund të jetë i drejtë; por argumenti është i gabuar, sepse bazohet në një krahasim të rremë.

Politikëbërësve në vendet e varfra nuk u intereson nëse kanë më shumë për të humbur në krahasim me vendet më të pasura. Përkundrazi, fokusi i tyre është në peshimin e politikave që nxisin rritjen, por dëmtojnë mjedisin kundrejt politikave të gjelbra që mund të nënkuptojnë një rritje më të ngadaltë ose edhe aspak. Për të parafrazuar atë që një zyrtar i tillë më tha dikur kur vura në dyshim mençurinë e strategjisë së qeverisë së tij për të inkurajuar nxjerrjen e naftës dhe gazit natyror: “Kush i intereson se cila është tendenca afatgjatë? Ne mund ta bëjmë këtë për dhjetë vjet, të bëhemi të pasur dhe më pas të kalojmë në aktivitete të tjera duke përdorur të ardhurat për të pastruar”.

Shpërdorimi i kësaj qasjeje është i vetëkuptueshëm, siç janë eksternalitetet e mëdha negative që ajo sjell për pjesën tjetër të botës. Por shkëmbimi për shumë vende me të ardhura të ulëta dhe të mesme të ulëta është real, veçanërisht kur, si India dhe Indonezia, ato janë të pasura me depozita qymyri ose, si në Nigeri, rezerva nafte. Të heqësh dorë nga rritja në këmbim të një të ardhmeje më të pastër dhe më të gjelbër nuk është diçka që shumë politikëbërës në vende të tilla e konsiderojnë të pranueshme.

Megjithatë, ka hapësirë për përmirësime të konsiderueshme dhe Banka Botërore ka burimet financiare, besueshmërinë dhe fuqinë e mbledhjes për të dhënë një kontribut të konsiderueshëm. Për ta bërë këtë, ai duhet të sigurojë që vendimet të bazohen në provat më të mira në dispozicion, në vend të pretendimeve të patestuara ose parimeve të para. Politikëbërësit dhe këshilltarët duhet të studiojnë përvojat e vendeve që kanë reduktuar me sukses emetimet e gazrave serrë, si dhe të thithin grupin në zhvillim të kërkimit akademik të fokusuar në vendet në zhvillim.

Për shembull, përvoja e SHBA-së tregon se reduktimet e emetimeve ishin rezultat i rregullimit më të rreptë mjedisor, jo kontraktimit të aktiviteteve të prodhimit "të pista" në vendet në zhvillim (e ashtuquajtura hipoteza e strehës së ndotjes). Kjo nënkupton që taksat e rregullimit të kufijve të karbonit – shpesh të justifikuara në një hipotezë nocionale “rrjedhjeje” – do të bëjnë pak për të përmirësuar emetimet në ekonomitë e përparuara. Më keq, ato mund t'u japin një goditje të rëndë eksporteve të disa vendeve me të ardhura të ulëta. Mësimi nga Shtetet e Bashkuara, pra, është se një rrugë drejt një planeti më të gjelbër duhet të fillojë me rregullore më të rrepta mjedisore.

Hulumtimet e fundit nga ekonomistja nobeliste, Esther Duflo, dhe bashkautorët ofrojnë një mësim të dytë, të lidhur, bazuar në të dhënat nga një prej ndotësve më të mëdhenj në botë: India. Ndryshe nga sa mund të mendojnë shumë, India ka disa nga rregulloret më të rrepta mjedisore në botë. Ajo që i mungon është aftësia për t'i zbatuar ato. Kapaciteti i dobët shtetëror – duke reflektuar institucione të pamjaftueshme, zbatim jo të besueshëm të kontratave ose korrupsion të plotë – mund të anulojë efektivitetin e rregulloreve mjedisore.

Ekipi i Duflos tregon sesi krijimi i mekanizmave të duhur për të adresuar këto kufizime mund të përmirësojë ndjeshëm rezultatet e emetimit. Pikërisht këtu, në hartimin dhe zbatimin e politikave për adresimin e mangësive institucionale, Banka Botërore mund të shtojë një vlerë të madhe.

Një tjetër dokument i kohëve të fundit raporton mbi një përpjekje të guximshme, një dekadë të gjatë nga një ekip studiuesish, në bashkëpunim me shtetin indian të Guxharat, për të prezantuar programin e parë të Indisë për kapjen dhe tregtimin (ai gjithashtu ndodh të jetë programi i parë në botë i bazuar në treg për të rregulluar emetimet e grimcave). Çuditërisht, ata zbulojnë se programi funksionoi pa probleme dhe prodhoi reduktime të konsiderueshme të emetimeve, si dhe kursime në kosto (në lidhje me një rregullore alternative, të bazuar në komanda dhe kontroll).

Rezultate të tilla janë jashtëzakonisht premtuese. Ndërhyrjet për të krijuar "tregje" për emetimet kanë rezultuar të suksesshme në SHBA dhe Evropë. Nëse programe të tilla mund të zënë rrënjë në vendet në zhvillim, një zgjidhje vërtet globale për ndryshimin e klimës do të jetë e arritshme. Për më tepër, nëse vetëm disa ekipe kërkimore mund të bëjnë kaq shumë përparim, imagjinoni se çfarë mund të arrijë Banka Botërore me të gjitha burimet, ekspertizën dhe qasjen tek politikëbërësit kryesorë.

Ndoshta mesazhi më inkurajues nga kërkimet e fundit është se ndërhyrjet që përmirësojnë ndjeshëm rezultatet mjedisore në vendet në zhvillim nuk duhet të jenë tepër të shtrenjta. Një tjetër dokument i kohëve të fundit shqyrton pse India, me klimën e saj përgjithësisht të ngrohtë dhe me diell të bollshëm, ka qenë e ngadaltë në vendosjen e paneleve diellore. Rezulton se paaftësia e pushtetit vendor për t'u angazhuar në mënyrë të besueshme për kontratat që nënshkruajnë me prodhuesit pengon investimet. Pasi të bëhen investimet në një central diellor, qeveritë e shtetit kanë një nxitje të fortë për të rinegociuar. Për shkak se furnizuesit e energjisë diellore e parashikojnë këtë, investimi në energjinë e gjelbër përfundimisht nuk arrin të jetë aty ku mund të ishte. Ndërmjetësimi nga qeveria federale mund të ndihmojë, duke rezultuar në adoptim shumë më të lartë të diellit.

Shembuj të tillë tregojnë se përparimi thelbësor drejt dekarbonizimit në ekonomitë me të ardhura të ulëta dhe të mesme është i realizueshëm pa falimentimin e vendit ose pa ndalur rritjen. Por suksesi kërkon njohuri, ndoshta edhe më shumë se para. Goditja e vendeve më të varfra me taksa ndëshkuese të karbonit – të cilat edhe ekonomitë e avancuara si SHBA-ja kanë hezituar t’i adoptojnë – nuk duhet të jetë një gjë e pashpresë. Inkurajimi i transicionit të energjisë së gjelbër me politika të përshtatura ndaj kufizimeve institucionale të përhapura në mjediset me të ardhura të ulëta është shumë më premtuese.

Banka Botërore ka qenë gjithmonë krenare që nuk është thjesht një “bankë” tjetër, por më tepër një “bankë njohurish”. Ndërsa zhvillon agjendën e saj klimatike, ajo duhet t'i qëndrojë besnike asaj kredoje duke iu përmbajtur mësimeve të kërkimeve dhe provave rigoroze.

(Autorja, ish-ekonomiste e Grupit të Bankës Botërore dhe kryeredaktore e American Economic Review, është profesoreshë e ekonomisë në Universitetin Yale.

Komenti është shkruar për rrjetin botëror të gazetarisë, “Project Syndicate”, pjesë e të cilit është edhe “Koha Ditore”.)