Debati rreth asaj se si të arrihen qëllimet klimatike – më së shumti, kalimi në emetimet neto zero të gazeve serrë – ka nxitur spekulimet se bota do të deglobalizohet. Disa argumentojnë se meqenëse flukset tregtare gjenerojnë GHG (GreenHouse Gas) nga prodhimi dhe transporti, një ekonomi e qëndrueshme, sipas përkufizimit, duhet të jetë më pak globale.
Por hulumtimi nga Instituti Global McKinsey sugjeron se e kundërta është e vërtetë. Materialet, inovacioni dhe kapitali i nevojshëm për të arritur emetimet neto zero nuk shpërndahen në mënyrë të barabartë dhe, si rezultat, duhet të ndahen në mbarë botën. Pa flukse ndërkufitare të mallrave, shërbimeve, financimit dhe të pasurive të paprekshme, kufizimi i ngrohjes globale do të jetë shumë sfidues, në mos i pamundur. Organizata Botërore e Tregtisë arrin në një përfundim të ngjashëm në raportin e saj më të fundit vjetor, i cili përshkruan se si tregtia mund të luajë një rol thelbësor për të ndihmuar vendet të reduktojnë emetimet dhe të ndërtojnë elasticitet klimatik.
Si fillim, asnjë ekonomi nuk është e vetëmjaftueshme. Hulumtimi ynë zbulon se çdo rajon i madh botëror importon më shumë se 25% (në terma të vlerës së shtuar) të të paktën një lloji të rëndësishëm burimi ose mallrash të prodhuar. Në nivel vendi, dhe për inputet e nevojshme për të arritur tranzicionin neto zero, ky numër mund të jetë shumë më i lartë. Për më tepër, produktet që kanë origjinën në vetëm disa vende janë në çdo rajon dhe sektor. Për shembull, sot, më shumë se 75% e furnizimit global të litiumit, një komponent kyç i baterive të automjeteve elektrike, merret nga Australia dhe Kili.
Dekarbonizimi i sektorëve që prodhojnë shumicën e emetimeve të GHG-së, duke përfshirë energjinë, transportin dhe industrinë e rëndë, do të kërkojë investim në teknologjitë me emetim të ulët dhe infrastrukturën mbështetëse. Ndërtimi dhe funksionimi i këtyre aseteve nga ana tjetër do të varet nga tri inpute jetike: burime të reja minerale, lëndë djegëse të reja dhe prodhim kompleks në shkallë. Rrjeti ndërkombëtar i zinxhirëve të furnizimit të ndërlidhur është thelbësor për prodhimin e të gjithëve.
Merrni parasysh mineralet, duke përfshirë bakrin, litiumin dhe metalet e rralla të tokës. Duke pasur parasysh rëndësinë e tyre për prodhimin e automjeteve elektrike, energjinë e rinovueshme dhe elektrifikimin më të gjerë, të gjitha janë kritike për arritjen e emetimeve neto zero. Megjithatë, për të arritur këtë qëllim, furnizimet do të duhet të rriten me shpejtësi - deri në tetë herë në disa raste (megjithëse përdorimi i materialeve të ricikluara, ose inovacioni për të reduktuar ose zëvendësuar plotësisht nevojën për minerale të caktuara, mund të ndryshojë saktësisht se sa nevojitet furnizim i ri).
Në rastin e furnizimit krejtësisht të ri, burimi i shumë prej këtyre mineraleve do të kërkojë flukse globale, sepse nxjerrja dhe rafinimi janë të shpërndara gjeografikisht. Rreth 70% e kobaltit në botë është minuar në Republikën Demokratike të Kongos dhe gati një e treta e nikelit në botë nxirret në Indonezi, e cila është shtëpia e rezervave më të mëdha të provuara në botë. Kina përpunon shumë nga mineralet më kritike, duke përfshirë litiumin, kobaltin dhe grafitin, por gjithashtu mbështetet në vende të tjera për hapat ose teknologjitë kryesore. Japonia dhe Koreja e Jugut, për shembull, specializohen në veshjen e grafitit të pastruar sferik.
Sa i përket karburanteve të reja të nevojshme për tranzicionin neto zero, hidrogjeni dhe derivatet e tij, ofrojnë shumë raste të përdorimit të mundshëm, veçanërisht për transportin e mallrave me distanca të gjata dhe prodhimin e çelikut. Edhe këtu, një mospërputhje gjeografike midis burimeve të ofertës dhe kërkesës do të thotë se tregtia globale ka të ngjarë të jetë jetike. Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë vlerëson se rreth 12 milionë tonë hidrogjen me emetim të ulët mund të eksportohen çdo vit deri në vitin 2030, nëse projektet aktualisht në zhvillim përfundojnë siç është planifikuar.
Së fundi, vendosja e mallrave të prodhuara si panelet diellore dhe automjetet elektrike gjithashtu mbështetet në zinxhirët e furnizimit global. Pjesëmarrja më e gjerë e vendeve në flukset tregtare mund të nxisë inovacionin, të rrisë efikasitetin dhe të ndihmojë në uljen e kostove të këtyre teknologjive.
Imperativi për globalizimin shtrihet përtej flukseve të thjeshta të mallrave. Sigurimi i një të ardhmeje të qëndrueshme do të kërkojë investime masive dhe vendet në zhvillim ka të ngjarë të kenë nevojë të shpenzojnë më shumë për tranzicionin neto zero si pjesë e GDP-së sesa vendet e zhvilluara. Me hapësirën e kufizuar fiskale për të investuar në zgjidhjet klimatike, shumë prej këtyre ekonomive do të kenë nevojë për qasje më të madhe në flukset financiare ndërkufitare.
Inovacioni është po aq i rëndësishëm në zhvillimin dhe vendosjen e teknologjive të reja klimatike, dhe kjo gjithashtu varet nga flukset ndërkufitare, ndonëse nga sendet e paprekshme, si prona intelektuale dhe të dhënat, dhe nga punëtorët e kualifikuar; të dyja mund të nxisin shpikjen, të ulin kostot dhe të rrisin qasjen. Këto flukse të lidhura me njohuritë dhe njohuritë kanë zëvendësuar tregtinë në mallrat e prodhuara si forca lëvizëse e integrimit global.
Të gjitha këto lloje të rrjedhave janë të ndërlidhura. Nëse ekonomitë zbatojnë strategji për të lokalizuar ose diversifikuar zinxhirët e furnizimit - qoftë për të reduktuar emetimet e lidhura me tregtinë ose për të ndërtuar elasticitet - do të ketë një nevojë më të madhe për kapital dhe të paprekshme. Ndërtimi i një fabrike për prodhimin e baterive të automjeteve elektrike, për shembull, mund të kushtojë miliarda dollarë.
Edhe në një botë shumë të lidhur, ofrimi i një tranzicioni të besueshëm, të sigurt dhe të përballueshëm me zero neto do të kërkojë shkallëzim të ndjeshëm të flukseve ndërkufitare. Duhet të zhvillohen burime të reja prodhimi, të ndërtohen marrëdhënie të reja me furnizuesit dhe të ndiqen forma të reja të integrimit global. Rritja e tensioneve gjeopolitike do ta bëjë këtë detyrë edhe më komplekse dhe sfiduese. Por alternativa – heqja dorë nga globalizimi – vetëm sa do t'i bëjë më ndëshkuese efektet e ndryshimit të klimës.
(Olivia White, partnere e lartë në zyrën e McKinsey & Company në San Francisko, është drejtore e Institutit Global McKinsey. Mekala Krishnan është partnere në Institutin Global McKinsey. Komenti është shkruar për rrjetin botëror të gazetarisë, “Project Syndicate”, pjesë e të cilit është edhe “Koha Ditore”.)
© KOHA. Të gjitha të drejtat janë të rezervuara.
