Sistemi global i ushqimit është thyer. Ani pse prodhon mjaftueshëm kalori për të ushqyer të gjithë, deri në 811 milionë njerëz – më shumë se 10 për qind e popullsisë së botës – çdo natë shkojnë në shtrat të uritur. Mjerisht, ende mungon qeverisja efektive për të siguruar qasje në ushqim për të gjithë. Prandaj, prioriteti kryesor duhet të jetë përpjekja e koordinuar globalisht për të trajtuar aspektet afatshkurtra dhe afatgjata të krizës së urisë.
Sot, të katër dimensionet e sigurisë ushqimore – disponueshmëria, qasja, stabiliteti dhe shfrytëzimi – kërcënohen nga efektet e kombinuara negative të ndryshimit të klimës, konfliktit, COVID-19 dhe kostos. Duke e ndërprerë tregtinë globale dhe duke i rritur çmimet e ushqimeve, këto katër dimensionet – le t’i quajmë “C”-të – po krijojnë sfidën afatshkurtër të rritjes së urisë. Në të njëjtën kohë, kriza klimatike e shkaktuar nga njeriu përbën kërcënim afatmesëm deri në afatgjatë.
Ndryshimi i klimës tashmë ka filluar të ndikojë në mjedisin në të cilin mund të prodhohet ushqimi. Thatësirat e jashtëzakonshme, valët e të nxehtit dhe përmbytjet po dëmtojnë bujqësinë në rajone të ndryshme, si Briri i Afrikës dhe mesperëndimi i Shteteve të Bashkuara. Raporti i Gjashtë i Vlerësimit të fundit nga Paneli Ndërqeveritar për Ndryshimet Klimatike nuk lë asnjë dyshim: Kriza klimatike do të ketë pasoja gjithnjë e më të dëmshme për sistemet ushqimore në mbarë botën.
Lufta e Rusisë kundër Ukrainës po e përkeqëson këtë situatë edhe ashtu të rëndë. Konfliktet e armatosura kanë qenë prej kohësh shkaqet kryesore të urisë, zakonisht në nivel rajonal. Por lufta e Ukrainës, që përfshin dy nga prodhuesit më të mëdhenj në botë të mallrave bujqësore, po deformon tregtinë globale. Si rezultat, indeksi i çmimeve të ushqimit i përpiluar nga Organizata e Kombeve të Bashkuara për Ushqimin dhe Bujqësinë shënoi nivel të lartë në muajin mars.
Çmimet e mallrave bazë, si mielli ose vaji, janë trefishuar në disa rajone që nga fillimi i luftës. Prodhuesit e ushqimit gjithashtu përballen me çmime të larta për plehrat me bazë karburanti fosil, nga të cilët Rusia është një nga eksportueset më të mëdha. Në vendet e prekura rëndë, rritja e çmimit të ushqimeve mund të kërcënojë stabilitetin social. Kur çmimet e ushqimeve u rritën në vitin 2008, më shumë se 20 vende raportuan trazira sociale dhe paqëndrueshmëri.
Pastaj është COVID-19. Sipas OKB-së, pandemia ka bërë që dhjetëra miliona njerëz të mbesin të uritur. Dhe izolimet që synojnë luftimin e virusit kanë ndërprerë zinxhirët e furnizimit, duke shtuar presionin në rritje mbi çmimet e ushqimeve.
Sistemet tona ushqimore përballen me sfida të mëtejshme. Mbikonsumimi i kalorive të lira, i mundësuar nga tregtia globale e mallrave dhe lëndëve djegëse fosile, ka çuar në mbipeshë të përhapur dhe ka shkaktuar probleme të rënda mjedisore. Por efektet negative të sistemeve të prodhimit në mjedis shpesh janë trajtuar si eksternalitete ekonomike dhe si rrjedhim janë injoruar.
Në përgjithësi, dhe pavarësisht nga Samiti i OKB-së për sistemet ushqimore gjatë shtatorit të kaluar, ka pasur shumë pak qasje për transformimin e sistemit ushqimor. Bujqësia e industrializuar vazhdon të ketë ndikim.
Kjo do të thotë se ka shumë për të bërë. Por kërcënimet ndaj sigurisë globale të ushqimit do të rriten nëse politikëbërësit që përpiqen të frenojnë krizën e menjëhershme të urisë vazhdojnë të injorojnë krizat e klimës dhe biodiversitetit, dhe të vonojnë hapat e nevojshëm për t'i bërë sistemet ushqimore më të qëndrueshme. Për shembull, shtyrja e zbatimit të strategjisë Farm to Fork e Bashkimit Evropian, siç kanë propozuar disa, nuk do të sigurojë sasinë e ushqimit të nevojshëm në muajt e ardhshëm dhe do të dëmtojë më tej qëndrueshmërinë e bujqësisë evropiane.
Teksa rreziqet për sigurinë ushqimore rriten, nuk mund të përjashtojmë mundësinë që prodhimi bujqësor nga sektorët e ushqimit, ushqimit për kafshë, fibrave dhe karburanteve të jetë i pamjaftueshëm për të përmbushur kërkesën. Furnizimet e pakta dhe ndërprerjet në tregtinë globale do të na detyrojnë të bëjmë zgjedhje.
Kundërshtimi i efekteve të luftës së Ukrainës dhe katër C-ve do të kërkojë përgjigje të koordinuar globalisht. Pyetja kryesore është nëse sistemi shumëpalësh do të jetë në gjendje që të sigurojë platformë aktive ku shtetet dhe të gjitha palët e interesuara mund t'i menaxhojnë këto sfida në mënyrë efektive. Nëse mekanizmat ekzistues shumëpalësh nuk janë në lartësinë e detyrës, solidariteti global kërkon një përgjigje të shpejtë nga G7.
Në fakt, G7 ka filluar të trajtojë situatën dhe po bëhen premtime të reja për të pajisur mekanizmat e financimit shumëpalësh për të mbështetur vendet në nevojë. Për më tepër, vendet e G7-s duhet të angazhohen më fort për të ndarë drithërat që përdoren aktualisht si ushqim për kafshët dhe biokarburantet me ekonomitë më të varfra.
Një hap i tillë do të tregonte se bota e pasur e ka mësuar mësimin e saj nga pandemia COVID-19, kur ndau shumë pak teste, vaksina dhe furnizime të tjera për vendet më të varfra. Një marrëveshje e G7-s do të ofronte zgjidhje të shpejtë, do të krijonte besim dhe kështu mund të nxiste sistemin shumëpalësh të veprojë, si tani, ashtu edhe për të shmangur krizat e ardhshme ushqimore.
Përsëri, është jetike që përgjigjet e menjëhershme ndaj krizës aktuale të urisë të mbështesin gjithashtu transformimin afatgjatë të sistemeve tona ushqimore. Albert Einstein thuhet se e përkufizoi çmendurinë si të bësh të njëjtën gjë në mënyrë të përsëritur dhe të presësh rezultat të ndryshëm. Pra, pse të përpiqeni të ringjallni sistemin e prishur në kohë krize? Nisma e G7-s do të krijonte pikënisje për transformimin shumë të nevojshëm të sistemeve ushqimore kudo. Alternativa është rritja e urisë dhe paqëndrueshmëria e mëtejshme.
(Alexander Müller është drejtor menaxhues në TMG Think Tank për Qëndrueshmëri. Violet Shivutse është themeluese dhe koordinatore e Punonjësve Shëndetësorë të Komunitetit Shibuye. Jes Weigelt është shef i programeve në TMG Think Tank për Qëndrueshmëri. Ky vështrim është shkruar ekskluzivisht për rrjetin botëror të gazetarisë “Project Syndicate”, pjesë e të cilit është edhe “Koha Ditore”).
© KOHA. Të gjitha të drejtat janë të rezervuara.
