(DW) – Cila është historia pas kafkave të dhive të çara me sharrë që gjenden shpesh në nën sipërfaqen e tokës nën Berlin? Shpesh janë gjërat e vogla ato që zbulojnë diçka për kohët e shkuara, thotë Eberhard Völker, arkeolog në Zyrën Shtetërore për Ruajtjen e Monumenteve Historike. Ai dhe kolegët e tij dyshojnë se truri i dhisë ishte një ushqim i pëlqyer në Mesjetë.
Völker drejton gërmimet në Molkenmarkt, në qendrën historike të Berlinit, duke gërmuar në të kaluarën me lopatë dhe furçë. Në një thellësi prej 4 metrash, studiuesit arrijnë në Mesjetë. Mbi mbetjet e zjarreve dhe rrënojat, niveli i tokës së Berlinit është rritur saktësisht 4 metra në 800 vjet.
“Këtu filloi Berlini”, thotë ai, duke treguar grumbujt e dheut pas tij.
Molkenmarkt konsiderohet një nga lokalitetet më të mëdha urbane në Gjermani, një gropë gjigante që mbulon mbi 22 mijë metra katrorë. Pasi hiqen asfalti dhe betoni, arkeologët mund të fillojnë të shqyrtojnë me kujdes përmbajtjen. Ata po punojnë këtu që nga viti 2019, duke nxjerrë sekretet nga dheu. Deri tani, studiuesit kanë zbuluar rreth 750 objekte individuale.
Völker mban në dorë një pllakë të trashë druri, një gjetje e rrallë. Ajo është ruajtur mirë, por mban një erë të rëndë. Kjo nuk është për t’u habitur, po të kesh parasysh se ka kaluar shekuj. Kur u mungon oksigjeni, materialet organike si druri, tekstilet dhe lëkura i rezistojnë kalbëzimit. Kjo është arsyeja pse arkeologët shpesh gjejnë thesaret e tyre më të mëdha në tualete të vjetra ose puse të thara, të cilët shërbenin gjithashtu si kosha plehrash për qytetet mesjetare.
Gjetja e preferuar e Völkerit është një figurë e vogël prej balte e Shën Katerinës, e cila, sipas legjendës, u torturua dhe u pre në kokë për besimin e saj të krishterë. Me shumë gjasë ajo zbukuronte një altar shtëpie për të mbrojtur familjen nga fatkeqësitë.
Një objekt me vlerë të veçantë është një unazë e rrallë ari. Ndoshta i ka rënë dikujt nga gishti teksa po merrte ujë dhe ka rënë në pus? Një copë e vogël mëndafshi ngjyrë kafeje, në pamje të parë e parëndësishme, dëshmon për tregtinë me Kinën në vitet e hershme të ekzistencës së Berlinit. Ndër gjetjet është edhe një flaut prej kocke nga shekulli i 14-të.
Molkenmarkt mendohet të ketë qenë tregu më i vjetër i Berlinit. Völker dhe kolegët e tij po nxjerrin në dritë një arkiv të fshehur të historisë së Berlinit. Arkeologu zhvillon rregullisht vizita të drejtuara në gërmim. Interesi është i madh dhe vendet janë gjithmonë të rezervuara plotësisht.
Arkeologëve do t’u lejohet të vazhdojnë kërkimet në tokë edhe rreth dy vjet të tjerë, përpara se vendgërmimi gjigant të mbushet dhe të ndërtohet mbi të. Çdo gjë që gjen Völker, i nënshtrohet dokumentimit të hollësishëm shkencor, analizës dhe interpretimit, duke krijuar një bazë të madhe të dhënash për të kaluarën e Berlinit.
Por ku do të vendosen të gjitha këto objekte? Rezulton se nuk do të kenë nevojë të shkojnë larg. Vetëm disa qindra metra, në fakt, deri te “PETRI”, një muze i ri që u hap në verën e vitit 2025. Ai u ndërtua mbi muret e kishës mesjetare të Shën Pjetrit, e cila u dëmtua rëndë gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe më pas u shemb, si edhe mbi një shkollë latine, themelet e së cilës ekspozohen në bodrum.
“PETRI” tashmë është i popullarizuar si te grupet shkollore ashtu edhe te turistët e huaj. Është një mundësi për Berlinin që të tregojë se ka edhe histori të tjera përveç atyre të zakonshme për ato që njihen si të “Njëzetat e Arta”, epokën naziste dhe ndërtimin e Murit të Berlinit. Historia e Berlinit është gjithashtu mesjetare — një anë e panjohur e qytetit që ia vlen të eksplorohet.
Ashtu si muzetë e tjerë, “PETRI” ekspozon eksponate në vitrina xhami – për shembull, një këpucë fëmije nga Mesjeta. Por shkon edhe më tej. Përmes dritareve të mëdha, vizitorët mund të vëzhgojnë restauratorët teksa punojnë në punëtori të hapura. Krahas ringjalljes së një kapitulli të harruar të historisë së qytetit, muzeu synon gjithashtu të zgjojë interes për arkeologjinë.
Poshtë, në bodrum, muzeu fsheh një surprizë: një buqetë e freskët lulesh është vendosur përpara një muri, dhe mbi të janë shkruar fjalët: “Engjëjt të udhëheqin drejt parajsës.”
Kompleksi i kishës së Shën Pjetrit dikur përfshinte një varrezë të lashtë. Mbetjet e qindra njerëzve u zhvarrosën gjatë gërmimeve dhe tani janë rivarrosur me ceremoni.
Këtu, mbetjet skeletore të disa prej banorëve të parë të Berlinit ruhen në sirtarë. Dhe ato tregojnë histori jete, edhe pse anonime. Një libër i të vdekurve regjistron fatet e tyre: prishje dhëmbësh, një frakturë e ndërlikuar, një tjetër që vdiq shumë herët.
Analizat shkencore të kockave kanë treguar se Berlini është shumë më i vjetër nga sa mendohej më parë. 800-vjetori i qytetit pritet të festohet në vitin 2037, por është mjaft e qartë se ky përvjetor i rëndësishëm në fakt ka kaluar disa dekada më parë.
Nga tarraca e çatisë së muzeut “PETRI”, shtrihet pamja e trafikut të zhurmshëm dhe qendrës së ndërtuar të Berlinit. Vetëm disa metra më poshtë ndodhen rrënjët mesjetare të një qyteti të shkatërruar nga historia. Me gërmimet në Molkenmarkt dhe muzeun “PETRI”, arkeologë si Eberhard Völker po nxjerrin me kujdes në dritë një nga historitë e patreguara të qytetit, gjetje pas gjetje.