“Fushat e Lulediellit 2021” – rigjallërim ambiental e artistik
Vepra “Fushat e Lulediellit 2021” nga artistja amerikano-hungareze, Agnes Denes, të enjten ka zënë vend në platenë e Pallatit të Rinisë dhe të Sporteve në Prishtinë. Është dëshmi e aktivizmit me art
Mesazhi është i qartë. E ai përthekohet si një lloj ftese për reflektim e veprim. “Kur gjërat rriten, lulëzojnë, dhe jeta i shpreh transformimet dhe sekretet e saj. Shiko, dëgjo, merr pjesë. Të gjithë mund të jemi si luledielli, të rritemi, të ushqehemi, të pajisim të tjerët me pasurinë tonë, të kthehemi kah Dielli e të reflektojmë për nxehtësinë e Diellit drejtuar të gjitha krijesave të gjalla”, është porosia e artistes amerikano-hungareze, Agnes Denes, vepra e së cilës, përveç shumë vendeve të tjera, në Ditën Ndërkombëtare të Tokës, të enjten, u stacionua në Prishtinë.
Premium
Mesazhi është i qartë. E ai përthekohet si një lloj ftese për reflektim e veprim. “Kur gjërat rriten, lulëzojnë, dhe jeta i shpreh transformimet dhe sekretet e saj. Shiko, dëgjo, merr pjesë. Të gjithë mund të jemi si luledielli, të rritemi, të ushqehemi, të pajisim të tjerët me pasurinë tonë, të kthehemi kah Dielli e të reflektojmë për nxehtësinë e Diellit drejtuar të gjitha krijesave të gjalla”, është porosia e artistes amerikano-hungareze, Agnes Denes, vepra e së cilës, përveç shumë vendeve të tjera, në Ditën Ndërkombëtare të Tokës, të enjten, u stacionua në Prishtinë.
Ish-studentja e “New School” dhe “Columbia University” në New York artin e saj konceptual e ekologjik e shtriu në shumë sfera, duke nisur nga piktura, poezia e deri te filozofia. Teksa krijimtaria e frymëzimet e saj përherë kanë pasur burim e avokim te mbrojtja ambientale, kësaj radhe në kryeqytetin e Kosovës këtë e bëri me dimensionin edukativo-artistik.
“Fushat e Lulediellit 2021” mundësuan që duart e nxënësve të shkollave fillore “Faik Konica” e “Naim Frashëri”, të studentëve të Fakultetit të Arteve e Agronomisë nga Universiteti i Prishtinës, të kenë pikëtakim atë që duhet ruajtur më së shumti – Tokën.
Të gjithë së bashku iu përveshën punës në tentim të sjelljes së një fryme më të bukur dhe më artistike në Pallatin e Rinisë dhe të Sporteve. Plateja e këtij monumenti historik pas lëvrimeve të tokës u mbush me mbjelljen e farave të lulediellit, të cilat së shpejti do t’i falin freski kësaj pjese.
Por ky aktivitet nuk mbeti vetëm në ritmin e ngjarjeve të një date, të 22 prillit, që u shpall Dita Ndërkombëtare e Tokës, qysh prej vitit 1970, por edhe si pararendëse e gjallërimit të jetës kulturore pas heshtjes pandemike.
Organizuar nga “Autostrada Biennale” dhe “Manifesta 14” bashkë me përkrahjen e Komunës së Prishtinës dhe Zyrës Zvicerane për Bashkëpunim në Kosovë, “Fushat e Lulediellit 2021” është sinjal i ardhjes së edicionit të tretë të “Autostradës...”.
Vatra Abrashi nga kjo organizatë ka thënë se jo rastësisht dita e parë e plantacionit dhe mbjelljes për “Fushat e Lulediellit 2021” përkon me Ditën e Tokës, më 22 prill, një datë që shënohet vit për vit që prej vitit 1970 dhe risjell “në vëmendje nevojën për ta ruajtur mjedisin ku jetojmë e marrim frymë”.
Abrashi solli para të pranishmëve pikëpamjet e ideatores Denes për lulet, të cilat së shpejti do të zënë vend në qytetin pa lumë.
“Krahas bukurisë dhe energjisë pozitive, për artisten është me rëndësi edhe fakti se si këto fara luledielli e pasurojnë tokën ku mbillen dhe vijnë ngadalë në jetë. Mbjellja e tyre kthen sytë kah vëmendja që duhet të tregojmë për tokën, sepse e gjithë jeta varet nga kjo shtresë e hollë që e rrethon globin”, ka thënë ajo.
Në anën tjetër, ato të cilat u kujdesën që qëllimi i 90-vjeçares, Dennes, të realizohet artistikisht mirë, ishin kuratoret Övül Durmusoglu dhe Joanna Warsza, që po ashtu janë kuratoret e edicionit të sivjetmë të “Autostrada Biennale”.
Në pamundësinë e të qenit fizikisht në vendin ku do të ketë lulëzime të verdha, organizatorja Vatra Abrashi ka përcjellë mesazhin e tyre.
“Ne jemi shumë të nderuara që një artiste me forcë të madhe artistike si Denes ka pranuar ftesën tonë modeste dhe ka propozuar një vepër të re artistike ku luledielli intervenon në jetën e përditshme në qendër të Prishtinës dhe Prizrenit – me fjalët e vetë artistes – një gjest ky që sheh kah realiteti, por të lejon të ëndërrosh”, ka lexuar Abrashi.
Drejtori i Kulturës, Adrian Berisha, ka paralajmëruar se 1 korriku do të jetë data kur do të “pritet shiriti” i një edicioni tjetër të “Biennales”, e që do të sjellë edhe risi për këtë vit.
“Do të ketë ekspozita të tjera, të cilat do të realizohen në qytetin e Prishtinës nga artistja e njohur Agness Denes. Po ashtu do të kemi rastin të kemi një ekspozitë nga Petrit Halilaj”, u shpreh Berisha.
Ndërkaq edhe siç ndodhi në këtë aktivitet, bashkëpunimin mes “Autostradës Biennale” dhe “Manifesta 14” e konfirmoi edhe Erleta Morina, Bienalja Nomade Evropiane që më 2022 vjen në Prishtinë.
“Ky aktivitet gjithashtu shënon edhe nisjen e aktivitetit artistik të ‘Manifesta 14’ në Prishtinë, që është një prej projekteve të shumta që do t’i paraprijnë ‘Biennales’ e që planifikohet të mbahet në fund të verës të vitit të ardhshëm, 2022”, ka thënë Morina.
Fëmijët të cilit u vunë në rresht nga mësuesit e studentët, të cilit erdhën përkrah profesorëve të tyre shkuan përtej mbjelljes së një fare të lulediellit. Ata nëpërmjet një veprimi të tanishëm depërtuan në hallkat më të thella të kohës, duke qenë iniciues të asaj që do të mbijë. Mirëpo përbrenda zinxhirit të përpjekjes për të mirën publike u përmbush edhe e mira e vetes.
Jo pak nga këto dy grupe e jetuan përvojën e parë me tokën, duke mbetur një mesazh dëshmie për rëndësinë e kujdesit ndaj ambientit.
I tillë ishte nxënësi i shkollës fillore “Faik Konica”, Aris Reka, i cili tok me shokët e shoqet e klasës ruajti entuziazmin në fytyrë përgjatë gjithë procesit të punës.
“Në fillim duhet ta gropojmë 3 ose 4 centimetra, pastaj duhet t’i fusim dy fara se nëse nuk mbin e para, mbin e dyta, pastaj i ujisim. Afër 3 – 4 ditë ajo fillon duke u rritur”, ka treguar Reka, duke u bërë dëshmi e produktivitetit.
Ndërkaq brenda shoqërisë që bazamentin arsimor e ka mbi teorinë e shumë pak mbi praktikën, nxënësja e shkollës “Naim Frashëri” arriti ta ketë të kundërtën. Bora Jusufi kësaj radhe mësimet që kishte marrë për lëndën e biologjisë arriti t’i ndiente ndryshe.
“Ka qenë një ndjesi shumë e mirë edhe e kam marrë vesh që ambienti është një gjë shumë me rëndësi, sepse mbjellja e këtyre luleve na ofron edhe oksigjenin”, u shpreh Jusufi.
Mirëpo, bashkëpunimi shkoi edhe në hallkat akademike. Studentët e Fakultetit të Bujqësisë në Universitetin e Prishtinës gjithashtu patën rastin të ndërronin rolet mes praktikes e teorisë. Gjithë dijen e mbledhur deri më tani ata e vunë vullnetarisht në funksion të këshillimit të këtyre nxënësve gjatë procesit të mbjelljes.
Këtë e bëri studentja e Degës së Shkencave të Ushqimit, Sonita Mavraj.
“Së pari e kemi bërë lëvrimin e kësaj parcele, ku kjo tokë është dashur të pushonte maksimalisht dy javë, farat i kemi lënë në ujë për dy ditë që të kenë lagështi brenda dhe mbirja të bëhet sa më shpejt. Por kushtet klimatike në ditët e para nuk kanë shumë rëndësi deri te mbirja e rritja”, ka thënë Mavraj.
Drejtori i Kulturës në Komunën e Prishtinës, Adrian Berisha, me pak fjalë rrumbullakoi esencën dhe qëllimin e këtij organizimi.
“Krejt kjo çka po ndodh këtu (dëshmon) se edukimi (i vërtetë) është mes edukimit dhe kulturës. Ne nuk duhet të shohim nga korrja, por nga mbjellja”, ka thënë Berisha.
Mirëpo periudha e çeljes së luleve të diellit në një ndër pikat më të frekuentuara të Prishtinës nuk do të shënojë vetëm “qeshjen” e tokës. Kështu pritet të ndodhë edhe me jetën kulturore të vendit.
Rigjallërimi ambiental e kulturor do të stacionohet te 1 korriku i këtij viti, atëherë kur pritet që Pallati i Rinisë dhe Sporteve të verdhohet e në të njëjtën kohë punëtori, aktivitete, ekspozita dhe ngjarje të tjera të zbarkojnë pikërisht në këtë lokacion, në fillimin e edicionit të 3-të të “Autostradës Biennale”.
