“Proklamimi i Pavarësisë së Shqipërisë”

Më 12 dhjetor të vitit 1912, revista e ilustruar vjeneze “Das Interessante Blatt” do ta paraqiste në skicë Shpalljen e Pavarësisë së Shqipërisë. Është një nga vizualizimet më të hershme evropiane të kësaj ngjarjeje. Titulli i revistës është: “Proklamimi i Pavarësisë së Shqipërisë”. Si nëntitull shkruhet: “Formimi i një qeverie të përkohshme në qytetin port të Vlorës”

Gjatë hulumtimeve në Bibliotekën e Përgjithshme të Universitetit të Vjenës, në vitin 2009, pata mundësinë të konsultoja koleksionin e revistës së ilustruar vjeneze “Das Interessante Blatt”, një burim i rëndësishëm mediatik që ka pasqyruar me vëmendje të veçantë zhvillimet politike dhe shoqërore në Shqipëri gjatë dhe pas Shpalljes së Pavarësisë.

Ndër materialet më domethënëse të këtij koleksioni veçohet një skicë historike jashtëzakonisht e vlefshme, e botuar më 12 dhjetor 1912, vetëm dy javë pas aktit të Pavarësisë së Shqipërisë. Kjo skicë përfaqëson një nga vizualizimet më të hershme evropiane të kësaj ngjarjeje madhore dhe shërben si një dëshmi vizuale e rëndësishme mbi mënyrën se si opinioni publik austriak dhe më gjerë e perceptonte themelimin e shtetit shqiptar, duke reflektuar interesimin e kohës për rolin gjeopolitik të Shqipërisë në Ballkan.

Përshkrimi i skicës

Skica paraqet momentin solemn të Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë në Vlorë më 28 nëntor 1912. Në qendër të kompozicionit shfaqet Ismail Qemali, me mjekër të bardhë dhe i veshur me kostum evropian, ndërsa po ngrit flamurin shqiptar – flamurin e Skënderbeut, të cilin e tund mbi turmën e mbledhur.

Rreth tij qëndrojnë disa figura të njohura të kohës, përfaqësues të viseve të ndryshme shqiptare, të veshur me kostume tradicionale, me plis, tirq dhe elemente të kulturës shqiptare. Aty shihen edhe klerikë, atdhetarë dhe delegatë të Kuvendit të Vlorës, të cilët dëshmojnë për pluralizmin dhe unitetin kombëtar që karakterizoi këtë moment historik.

Poshtë tribunës ndodhet një turmë e madhe njerëzish, e cila brohoret me gëzim, mban flamuj, përshëndet dhe feston. Skica jep atmosferën entuziaste të Ditës së Pavarësisë: njerëz me kapele tradicionale, luftëtarë të armatosur, qytetarë, të rinj e të moshuar — të gjithë të bashkuar për të përshëndetur lindjen e shtetit shqiptar.

Në sfond vihen re ndërtesat e Vlorës së fillimshekullit XX – shtëpi me çati të ulëta, minarja e xhamisë dhe rrugicat e qytetit të vjetër bregdetar.

Titulli i revistës është: “Proklamimi i Pavarësisë së Shqipërisë”. Si nëntitull shkruhet: “Formimi i një qeverie të përkohshme në qytetin port të Vlorës”.

Revista shënon se Ismail Qemali, i rrethuar nga përfaqësues të viseve të ndryshme shqiptare, shpall pavarësinë e vendit dhe krijon qeverinë e përkohshme shqiptare.

Vlera historike e skicës

Skica ka vlerë të shumëfishtë: Para së gjithash është një nga dokumentimet e para vizuale evropiane të shpalljes së pavarësisë, por tregon edhe perceptimin e Austro-Hungarisë, një fuqi e interesuar për çështjen shqiptare.

Dëshmon vëmendjen që perandoria i kushtonte zhvillimeve në Shqipëri dhe Ballkan, reflekton simbolikën e unitetit kombëtar dhe atmosferën e gëzimit të asaj dite historike.

Në rrafshin historiografik, kjo skicë së pari dëshmon interesimin e vazhdueshëm të opinionit publik dhe institucioneve kulturore austriake për ngjarjet në Shqipëri, në një periudhë kur Austro-Hungaria luante një rol aktiv në çështjen shqiptare dhe në arkitekturën politike të Ballkanit. Së dyti, vizualizimi i momentit të Shpalljes së Pavarësisë në një revistë të gjerë të Perandorisë tregon se çështja shqiptare nuk ishte thjesht një zhvillim lokal, por një ngjarje me peshë ndërkombëtare, e vëzhguar nga qendra të rëndësishme politike dhe kulturore të kohës. Së treti, skica ofron një perspektivë të jashtme mbi ceremoninë historike të Vlorës, duke dokumentuar jo vetëm figurën qendrore të Ismail Qemalit dhe bashkëpunëtorëve të tij, por edhe atmosferën popullore që e shoqëroi aktin e pavarësisë. Si e tillë, ajo përbën një burim të çmuar për studimin e ikonografisë së pavarësisë dhe të mënyrës sesi lindja e shtetit shqiptar u reflektua në hapësirën mediatike evropiane të fillimshekullit XX.