Përshkimi i rrugës me plumba për të siguruar pak bukë

Në jug të Gazës përpjekjet për të marrë ndihmë humanitare po shndërrohen në beteja për mbijetesë. Profesori Nizam Salama përshkruan skena të dhunshme dhe dëshpëruese pranë një pike ndihmash të GHF-së në Rafah, ku qindra civilë përballen çdo ditë me plumba, rrëmujë dhe uri ekstreme. Shumë prej tyre humbasin jetën në përpjekje për ushqim. Kjo situatë ngre pikëpyetje serioze për sigurinë dhe etikën e shpërndarjes së ndihmave

Kur profesori universitar Nizam Salama arriti në një pikë ndihme në jug të Gazës javën e kaluar, ai u qëllua dy herë, u shtyp në një turmë të dëshpëruar njerëzish të uritur dhe në fund mbeti duarbosh.
Të shtënat filluan për herë të parë pak pasi ai doli nga tenda e familjes së tij në orën 3 të mëngjesit më 3 qershor për t’u bashkuar me turmat në rrugën bregdetare që po shkonin drejt vendit të ndihmës në qytetin e Rafahut, të drejtuar nga Fondacioni Humanitar i Gazës (GHF), organizatë e re me bazë në SHBA që punon me kontraktues privatë ushtarakë për të ofruar ndihmë në Gazë.

Herën e dytë që Salama u qëllua ishte në rrethrrotullimin Alam, afër vendit të shpërndarjes së ndihmës, ku ai pa gjashtë trupa të vdekur.

Njëzet e shtatë persona u vranë atë ditë nga zjarri izraelit ndaj kërkuesve të ndihmës, thanë autoritetet shëndetësore palestineze. Izraeli pretendon se forcat e tij kishin qëlluar në një grup njerëzish që i shihnin si kërcënim dhe ushtria po heton incidentin.

Në vendin e shpërndarjes së ndihmave, të njohur si SDS 1, radhët gjarpëronin përmes rrugicave të ngushta përpara se portat të hapeshin në një zonë të rrethuar me barriera prej rëre ku pakot me furnizime liheshin mbi tavolina dhe në kuti në tokë, sipas videos së padatuar të CCTV të shpërndarë nga GHF-ja, shqyrtuar nga Reuters.

Salama tha se vërshimi i mijëra njerëzve sapo u hapën portat ishte një “kurth vdekjeje”.

“Mbijetesa është për më të fortët: njerëzit që janë më në formë dhe mund të shkojnë më herët dhe mund të shtyjnë më shumë për të fituar paketën”, tha ai. “Ndjeva brinjët e mia duke u shtypur. Kraharori po më ngushtohej. Fryma ime... nuk mund të merrja frymë. Njerëzit bërtisnin; nuk mund të merrnin frymë fare”.

Reuters nuk mundi të verifikonte në mënyrë të pavarur të gjitha detajet e rrëfimit të Salamës. Ai përputhej me dëshmitë e dy kërkuesve të tjerë të ndihmës të intervistuar nga Reuters, të cilët folën për zvarritje dhe përkulje ndërsa plumbat kërcisnin sipër tyre gjatë rrugës për në ose nga vendet e shpërndarjes së ndihmave.

Të tre dëshmitarët thanë se panë trupa të vdekur gjatë udhëtimeve të tyre për në dhe nga vendet e Rafahut. Një deklaratë nga një spital fushor i Kryqit të Kuq aty pranë konfirmoi numrin e të vdekurve nga sulmi pranë vendit të ndihmës më 3 qershor.

E pyetur për numrin e lartë të vdekjeve që nga fillimi i operacioneve më 26 maj, GHF pretendon se nuk kishte pasur viktima në ose në afërsi të vendit të saj.

Ushtria izraelite nuk iu përgjigj kërkesave të hollësishme për koment. Zëdhënësi i ushtrisë izraelite, gjenerali i brigadës Effie Defrin, u tha gazetarëve se Hamasi po “bënte çmos” për të provokuar trupat, të cilat “qëllonin për të ndaluar kërcënimin” në atë që ai e quajti një zonë lufte në afërsi të vendeve të ndihmës. Ai tha se hetimet ushtarake ishin duke u zhvilluar “për të parë se ku kishin gabuar”.

Salama, 52 vjeç, kishte dëgjuar mjaftueshëm për sistemin e ri për të ditur se do të ishte e vështirë të merrte ndihmë, tha ai, por pesë fëmijët e tij - përfshirë dy të rritur, dy adoleshentë dhe një nëntëvjeçar - kishin nevojë për ushqim. Ata kanë ngrënë vetëm makarona për muaj të tërë, tha ai, shpesh vetëm një vakt të vetëm në ditë.

“Isha plotësisht kundër shkuarjes në vendin e ndihmës së kompanisë amerikane, sepse e dija dhe kisha dëgjuar sa poshtëruese është ta bësh këtë, por nuk kisha zgjidhje tjetër për shkak të nevojës së madhe për të ushqyer familjen time”, tha profesori.

Në total, 127 palestinezë janë vrarë duke u përpjekur të merrnin ndihmë nga vendet e GHF-së në të shtëna pothuajse të përditshme qëkur filloi shpërndarja sipas sistemit të ri dy javë më parë, ka  njoftuar të hënën autoriteti shëndetësor i Gazës.

Sistemi duket se shkel parimet themelore të ndihmës humanitare, tha Jan Egeland, kreu i Këshillit Norvegjez për Refugjatët, organizatë e madhe humanitare. Ai e krahasoi atë me “Lojërat e Urisë”, romanet distopike që i bëjnë njerëzit të vrapojnë dhe të luftojnë deri në vdekje.

“Disa do të shpërblehen dhe shumë do të rrezikojnë jetën e tyre për asgjë”, tha Egeland.

“E drejta ndërkombëtare humanitare ka përcaktuar që ndihma në zonat e luftës duhet të ofrohet nga ndërmjetës neutralë që mund të sigurohen që më të prekshmit të marrin ndihmën vetëm sipas nevojave dhe jo si pjesë e një strategjie politike ose ushtarake”, tha ai.

GHF-ja nuk iu përgjigj drejtpërdrejt një pyetjeje në lidhje me neutralitetin e saj, duke u përgjigjur se kishte shpërndarë në mënyrë të sigurt ndihmë të mjaftueshme për më shumë se 11 milionë vakte në dy javë. Popullsia e Gazës është rreth 2.1 milionë banorë.

Rreziku i urisë

Izraeli lejoi operacionet e kufizuara të ndihmës të udhëhequra nga OKB-ja të rifillojnë më 19 maj pas një bllokade 11-javore në enklavë, ku ekspertët një javë më parë paralajmëruan se një zi buke po afrohet. OKB-ja e ka përshkruar ndihmën e lejuar në Gazë si “pikë në oqean”.

Veçmas nga operacioni i OKB-së, Izraeli lejoi GHF-në të hapë katër vende në Gazë, duke anashkaluar grupet tradicionale të ndihmës. Vendet e GHF-së mbikëqyren nga një kompani logjistike amerikane e drejtuar nga një ish-zyrtar i CIA-s dhe janë pjesërisht në pronësi të një firme private me seli në Çikago, me siguri të ofruar nga veteranë ushtarakë amerikanë që punojnë për një kontraktues privat, thanë dy burime për Reuters.

Një zyrtar izraelit i mbrojtjes i përfshirë në çështjet humanitare i tha Reutersit se qendrat e shpërndarjes së GHF-së ishin të mjaftueshme për rreth 1.2 milionë njerëz.

Izraeli dhe Shtetet e Bashkuara i kanë kërkuar OKB-së të punojë me GHF-në, e cila ka pësuar  një largim të lartë të personelit të lartë, megjithëse të dyja vendet mohojnë financimin e saj. Reuters nuk ka qenë në gjendje të përcaktojë se kush siguron fondet për organizatën, por raportoi javën e kaluar se Uashingtoni po shqyrtonte një kërkesë izraelite për të futur 500 milionë dollarë.

GHF-ja koordinohet me ushtrinë izraelite për qasje, tha fondacioni në përgjigje të pyetjeve të Reutersit, duke shtuar se po kërkonte të hapte më shumë pika shpërndarjeje. Ka ndaluar dhe më pas ka rifilluar shpërndarjet disa herë pas incidenteve të të shtënave, përfshirë të hënën.

Javën e kaluar i kërkoi ushtrisë izraelite të përmirësonte sigurinë civile përtej perimetrit të operacioneve të saj. GHF-ja pretendon se OKB-ja nuk po arrinte të shpërndante ndihmë, duke treguar një valë grabitjesh të kohëve të fundit.

Sipas Izraelit, shpërndarjet e ndihmës së OKB-së janë rrëmbyer më parë nga Hamasi për të ushqyer militantët e vet. Hamasi ka mohuar vjedhjen e ndihmës dhe OKB-ja mohon se operacionet e saj të ndihmës ndihmojnë Hamasin.

OKB-ja, e cila ka trajtuar shpërndarjet e mëparshme të ndihmës në Gazë, thotë se ka mbi 400 pika për shpërndarje ndihmash në territor. Të hënën ajo përshkroi një situatë gjithnjë e më anarkike të grabitjes dhe i ka bërë thirrje Izraelit të lejojë që më shumë kamionë të saj të lëvizin në mënyrë të sigurt.

Breshëri plumbash

Salama dhe katër fqinjë u nisën nga Mawasi, në zonën Khan Younis në Rripin jugor të Gazës, në orën 3 të mëngjesit të së martës për në vendin e ndihmës. Pas dy orësh  arritën në qytetin Rafah, i cili është disa milje larg pranë kufirit egjiptian.

Të shtënat nisën në fillim të udhëtimit të tyre. Disa zjarre vinin nga deti, tha ai, në përputhje me rrëfimet e tjera të incidenteve. Ushtria izraelite kontrollon detin përreth Gazës.

Grupi i tij i vogël vendosi të vazhdonte përpara. Në errësirë, rruga nuk ishte e mirë dhe ai rrëzohej vazhdimisht, tha ai.

“Pashë njerëz që mbanin persona të plagosur dhe po ktheheshin me ta drejt Khan Younis”, tha ai.

Kur arritën në rrethrrotullimin Alam në Rafah, rreth një kilometër larg vendit, kishte një turmë të madhe. Kishte më shumë të shtëna dhe ai pa plumba që binin aty pranë.

“Duhet të përkulesh dhe të qëndrosh në tokë”, tha ai, duke përshkruar viktimat me plagë në kokë, gjoks dhe këmbë.

Ai pa trupa aty pranë, përfshirë një grua, së bashku me “shumë” të plagosur, tha ai.

Një tjetër kërkues ndihme i intervistuar nga Reuters, i cili gjithashtu eci drejt Rafahs më 3 qershor në mëngjes herët, përshkroi të shtëna të përsëritura me armë zjarri gjatë udhëtimit.

Në një moment, ai dhe të gjithë përreth tij u zvarritën për një distancë prej disa qindra metrash, nga frika se mos qëlloheshin. Ai pa një trup me një plagë në kokë rreth 100 metra larg vendit të ndihmës, tha ai.

Spitali Fushor i Kryqit të Kuq në Rafah priti një fluks masiv viktimash prej 184 pacientësh më 3 qershor, shumica e të cilëve të plagosur nga të shtënat me armë, tha Komiteti Ndërkombëtar i Kryqit të Kuq në një deklaratë, duke e quajtur atë numrin më të lartë të pacientëve të plagosur nga armët që spitali kishte pranuar ndonjëherë në një incident të vetëm. Pati 27 viktima.

“Të gjithë pacientët që iu përgjigjën kërkesës thanë se po përpiqeshin të arrinin në një vend shpërndarjeje ndihmash”,  thuhet në deklaratë.

Kur Salama më në fund arriti në pikën e ndihmës më 3 qershor, nuk kishte mbetur asgjë.

“Të gjithë ishin në këmbë duke tërhequr kuti kartoni nga dyshemeja që ishin bosh”, tha ai.

“Fatkeqësisht nuk gjeta asgjë: një zero shumë, shumë, shumë të madhe”.

Edhe pse ndihma kishte mbaruar, gjithnjë e më shumë njerëz po vinin.

“Vërshimi i njerëzve më shtynte përpara teksa unë po përpiqesha të kthehesha”, tha ai.

E tek shtyhej më tej drejt vendit ku ndodheshin rojat e GHF-së, ai i pa ata duke përdorur sprej me piper mbi turmën, tha ai.

GHF-ja tha se nuk ishte në dijeni të incidentit me sprej me piper, por tha se punonjësit e saj përdorën masa jovdekjeprurëse për t’i mbrojtur civilët.

“Fillova të bërtisja me gjithë shpirt, vëllezër, nuk dua asgjë, dua vetëm të iki, dua vetëm të iki nga vendi”, tha Salama.

“U largova duarbosh... U ktheva në shtëpi i dëshpëruar, i trishtuar, i zemëruar dhe i uritur gjithashtu”,  tha ai.