“Shtegtime” në artin e pafundmë të Valbona Zherkës

Ekspozita “Shtegtime”, e artistes Valbona Zherka, është një retrospektivë e krijimtarisë së saj, e shquar nga tapiceritë e pikturat. Me katërmbëdhjetë vepra theksin e vendos edhe në procesin e punës përgjatë realizimit të veprave. Arti i saj shfaqet si një udhëtim i lirë, i cili tërheq copëza nga jeta e artistes, të cilat e ndërtojnë rrëfimin e saj artistik. Veprimtaria del si thurje e identitetit shqiptar, posaçërisht te kapitulli që në fokus ka gruan shqiptare. Ky gërshetim gjendet dhe në përzgjedhjen, të cilën artistja ka bërë që ta ndërtojë opusin e saj artistik mbi mediumin e tekstilit, e nisur nga fakti se endja është praktikë e moçme e veprimtarisë artizanale të gruas shqiptare.

Në hapje të ekspozitës, të mërkurën mbrëma, audienca ka mundur të shëtisë nëpër vepra si rrallëherë me prezencën e vetë artistes, në Galerinë e Ministrisë së Kulturës. Bashkë me kuratoren e ekspozitës, Vesa Sahatçiu, ekspozita ndërtohet nga disa cikle të ndryshme, siç vendos vetë autorja. Cikli i parë është “Shpresa” prej viteve të ’70-ta, që përfshin ‘Kullat” dhe "Kullat e Qëndresës", për të vazhduar me “Ato”, prej vitit 1980 e tutje. Cikli i tretë i quajtur "Rrugëtim", i nisur në vitin 1999, vazhdon deri në veprat më të reja të artistes.

Por, krahas tapicerive, në ekspozitë zënë vend dhe pikturat, që janë në harmoni me veprat tjera.

Krijimtaria e gjerë e Zherkës, për kuratoren e ekspozitës ka qenë një sfidë më vete gjatë përzgjedhjes së veprave.

“Procesi i punës ka qenë proces pak më i gjatë sepse Zherka e ka një opus të gjerë me shumë punime, rrjedhimisht procesi selektiv ka qenë më i vështirë. Fokusi im ka qenë te cikli i saj i quajtur ‘Rrugëtim’, pastaj dhe te ciklet e tjera. Sfiduese ka qenë dhe zgjedhja e tapicerive, meqenëse tapiceritë i ka të jashtëzakonshme. Bashkëpunimi ka qenë i mrekullueshëm. Është nder dhe privilegj me bashkëpunu me të, me ia kuru dhe me ia trajtu punimet dhe veprat”.

Fokusi i Zherkës i orientuar drejt procesit, ka të bëjë kryesisht me aktin fizik të thurjes së tapicerisë, duke e vënë në shprehje dhe mundin e madh të krijimit të secilës pjesë nga fillimi deri në fund.

“Mënyra se si ajo e trajton këtë medium është një trajtim i pazakontë i tapicerisë, si për shembull punimi në bazë të skicave. Valbona vetë është e involuvar në proces, në punën e saj as ajo vetë nuk e din se çka ka me dalë, në një mënyrë puna e saj është meditative. Ajo vetë e quan nganjëherë dhe arkeologjike, në kërkim të diçkaje, të cilën nganjëherë e gjen e nganjëherë jo”, tha Sahatçiu.

Për Galerinë e Ministrisë së Kulturës, kjo ekspozitë cilësohet si shumë e rëndësishme dhe mundësi e mirë për të gjithë artdashësit që ta shohin punën e Valbona Zherkës nga afër. Valbona Zherka, e lindur më 1955 në Prishtinë, diplomoi në Fakultetin e Arteve në Universitetin e Prishtinës në vitin 1977 dhe ishte gruaja e vetme e gjeneratës së parë, e cila vijoi studimet në këtë institucion të arsimit të lartë në Kosovë. Vazhdoi studimet post-diplomike në Fakultetin e Arteve të Bukura në Beograd, ku diplomoi më 1980. Prej vitit 1978 deri më 1989, veprat e saj u ekspozuan në vend dhe në rajon, përfshirë në Prishtinë, Sarajevë, Zagreb, Maribor, Beograd e Ljubjanë.

“Për mua është shumë e rëndësishme që artistja Valbona Zherka ka pranu me qenë pjesë e programit tonë, është shumë e rëndësishme për gjeneratën e re dhe ne si galeri me pa figura si Valbona, të cilat kanë punu në heshtje më shumë sesa që janë ekspozuar. Është e rëndësishme për të gjithë artdashësit, studiuesit, për me pa Valbonën dhe njëherë në kontekst më të gjerë të ekspozitës”, deklaroi Dhurata Ramosaj, koordinatore e Galerisë së Ministrisë së Kulturës.

Artistja Vlora Hajdini, e cila veprimtarinë e saj artistike e mbështet kryesisht në figurën e gruas, rolin e Valbona Zherkës në skenën e artit pamor e sheh te thyerja e barrierave.

“Është kënaqësi për krejt Kosovën që Valbona Zherka po e reprezenton punën e saj, ajo është pioniere e tapicerisë, ne e quajmë edhe si suvenir i qytetërimit dhe kulturës sonë. Përveç prezantimit të punës së saj dhe mburrjes me të, është mirë për gjeneratat e reja me pa se çfarë trashëgimie kemi dhe me e kuptu se ka ekzistu një kohë ku pioniere të artit si Valbona dhe shumë bashkëkohëse të saj kanë qenë gra, të cilat i kanë thy barrierat dhe kanë dalë në dritë me artin dhe idetë e tyre”.

Veprimtaria e kalibrit të Valbona Zherkës, për opusin krijues kolektiv artistik të Kosovës vishet dhe me vlera të trashëgimisë artistike. Puna e saj dhe e bashkëkohësve të saj në mediumet e ndryshme artistike konsiderohet si shkollë më vete, e cila për artistët e rinj shërben si pikë referimi e inspirimi.