Me vepra origjinale të tre artistëve që ndërthurin momente të jetës së tyre është përmbyllur java e aktiviteteve të edicionit të sivjetmë të festivalit “FemArt”. Kompozimet kanë përcjellë te publiku momentet e trishta e të lumtura bashkë me ato të dashurisë, të dielën mbrëma në Amfiteatrin e Teatrit Kombëtar.
Rina Kaçinari bashkë me spanjollin Carles Camaero në violonçel e vokal janë harmonizuar bashkë për mrekulli. Derisa austriaku Jorg Mikula në bateri e perkusione ka ngjallur ritmet e meloditë e këngëve.
Treshja ka interpretuar këngët origjinale të Kaçinarit “Pa ty”, “Nostalgjia”, “Çika” e “Dashnore t’u bana unë ty”, disa prej të cilave u janë veshur meloditë me instrumentin e veçantë nykelharpa. Veçanti ka qenë edhe interpretimi i korit të grave “Okarina” që është bërë një me veprat në pjesën e dytë të programit.
Para publikut kanë gërshetuar edhe kultura, duke sjellë ngjyrat e muzikës tradicionale shqiptare e të tangos latine.
Violonçelisti e këngëtari spanjoll, Carles Camarero, ka interpretuar për herë të parë për publikun në kryeqytet, për të cilët ka thënë se e kanë pritur ngrohtë.
“Shumica e veprave janë të kompozuara nga Rina, njëra ishte nja Jorg dhe një nga unë. Të gjitha flasin kryesisht për eksperienca personale apo janë të inspiruara nga histori të prekshme”, tha Camarero.
Për austriakun Jorg Mikula tashmë audienca është e njohur, pasi ka interpretuar shpesh bashkë me bashkëshorten Rina Kaçinari.
“Ishte e mrekullueshme, publiku ishte shumë energjik dhe ishin shumë mikpritës, ishte goxha mbrëmje të interpretojmë sonte këtu”, tha Jorg Mikula.
Në kuadër të programit të Festivalit, të dielën është dhënë shfaqja “Superfluous Man” e regjisorit izraelit Yehezkel Lazarov. Shfaqja përfaqëson fenomenin e indiferencës në jetën shoqërore dhe private. Përtacia, mosveprimi, plogështimi dhe ëndërrimi, janë pjesë e sistemit të besimit të heroit.
“FemArt” si ngjarje e organizatës për promovimin e kulturës, artit dhe bashkëjetesës multietnike “ArtPolis” këtë edicion e ka zhvilluar nën moton “Kalle Tutën”. Këtë mesazh e ka përcjell edhe ekspozita “Status” e Mimoza Sahitit.
Rebelimin ndaj barrierave e diskriminimit të grave e ka shprehur duke hedhur ngjyrat në pëlhurë. Me punën e saj shpërfaq qasjen ndaj kapitalizmit e identitetit.
E ndarë në dysh, një pjesë e veprave janë retrospektivë e ekspozitës së vitit të kaluar në kuadër të garës “Artistët e së Nesërmes”, ku Sahiti kishte qenë finaliste. Nëpërmjet tyre ka tentuar të prekë ndërgjegjen e publikut dhe ta ndërgjegjësojë me art.
Për krijimet e saj ka thënë se është energji që buron përbrenda saj dhe se ka të bëjë me luftën për të qenë vetvetja, për të dalë nga ajo që shoqëria e kufizon.
“I përmbledh shumë tema feministe, të kapitalizmit e kriticizmit ndaj sistemit në të cilin jemi duke jetuar. Në momentin kur jam përballuar me këto problemet që i kemi në Kosovë kam qenë shumë e ndikuar prej pikturës. Ato në dhomën e madhe janë shumë të lidhura me Vjenën, por të njëjtën energji e kanë sepse lidhen tema të ndryshme”, ta Mimoza Sahiti.
Kuratori i ekspozitës, Albert Heta, ka thënë se domethënë është edhe vendosja e veprave.
“Vendosja ka të bëjë shumë edhe me qasjen me të cilën sfidohet edhe vertikalja, që shihet edhe si aspekt teorik i një hegjemonie mashkullore në përgjithësi, edhe në art. Por edhe përmbledh vrojtimin e artistes duke krijuar vepra aktualisht, sepse ajo punon kryesisht duke e pasur pëlhurën në tokë. Ky ka qenë edhe pikëtakimi i parë i imi me pikturat e saj, kanë qenë në tokë”, tha Albert Heta.
Artisti Driton Selmani ka thënë për artisten Mimoza Sahiti se e përfaqëson një rrymë të pikturës bashkëkohore në vend dhe se pozicioni i saj në këtë drejtim do të fuqizohet edhe më tej.
“E çmoj punën e saj, ndoshta është një kombinim i frustrimit dhe një lloj pozicioni i feminizmit radikal, por që shkrihet në pëlhurë. Kjo është shumë interesante, nuk e shoh shpesh këtë mënyrë të protestës, të kristalizimit të ideve në pëlhurë. Mua më ka munguar një lloj pikture që është e vrazhdë në skenën tonë të artit”, deklaroi Selmani.
Dita e shtunë u është dedikuar filmave që shpërfaqin traumat, të drejtat e fuqinë e gruas. Me filmin “Ka me kalu” të Flonja Kodhelit, festivali për art feminist “FemArt” ka vënë në pah traumat e gruas në kohën postkomuniste dhe nevojën e saj për mbështetje nga shoqëria
Me “Vera andrron detin” në anën tjetër, është ngritur çështja e çrrënjosjes së çështjeve gjinore dhe lufta e gruas për përvetësimin e trashëgimisë që i takon.
Regjisorja Flonja Kodheli ka thënë para të pranishmëve se personazhet rikthejnë përjetimet nga komunizmi në Shqipëri dhe se janë konsekuencë e traumës që është përjetuar në jetën reale.
“Këtu e kam lidhur me vdekjen e gjyshes pasi është moment emocional dhe që nuk jemi në gjendjen tonë normale. Në atë moment, trauma na rikthehet, sepse nuk e kemi ndalur, kemi vazhduar, kemi përparuar, kemi ecë përpara, por shumë gjëra na ndjekin. Pikërisht filmi flet për këtë. Duke lënë vendin tonë, liria na ofron shumë gjëra, por nganjëherë kur thjesht nuk jemi të lirë në kokën tonë vazhdojmë të jetojmë në atë burgun tonë të brendshëm”, deklaroi Kodheli.
E pranishme ka qenë edhe aktorja Rina Krasniqi e cila ka vlerësuar se te publiku është transmetuar pesha e rëndë dhe mënyra se si barten traumat e si mund të ndalet bartja te gjeneratat e reja. Ka vlerësuar veçanërisht aktrimin e aktores Ilire Vinca.
“Ishte film shumë specifik, jashtëzakonisht i bukur dhe intim në kuadro shpirtërore dhe personale që i ka një nënë në raport me vajzën. Sigurisht se në Shqipëri dihet se çfarë lloj problemesh e traumash janë bart, janë disa elemente që barten në mënyrë zinxhirore në gjeneratat e reja dhe manifestojnë në mënyrë traumatike në bazë të rrethanave familjare”, tha Rina Krasniqi.
Drejtoresha e Festivalit, Zana Hoxha i ka vlerësuar krejt aktivitetet si me shumë cilësi artistike për mesazhin që është bartur nëpërmjet tyre.
Sipas regjisores Hoxha, mesazhi i “FemArt” është çdoherë fuqizues dhe se feston gjithë krijimtarinë e artisteve gra.
Edicionin e 11-të të “FemArtit” e kanë ndërtuar 28 ngjarje, me rreth 200 artistë dhe aktivistë nga 18 vende të ndryshme të botës për një javë në Prishtinë dhe Mitrovicë.
© KOHA. Të gjitha të drejtat janë të rezervuara.
