Ekonomia e Kosovës është rritur me shpejtësi vitet e fundit, shkruan gazeta austriake “Der Standard”. Megjithatë, problematik mbetet largimi i të rinjve – duke përfshirë ata që shkojnë në Gjermani dhe Austri.
Që nga fundi i luftës në vitin 1999, Kosova ka përjetuar një zhvillim të dukshëm ekonomik. Vite me radhë, ekonomia u rrit rreth pesë për qind në vit, ndërsa për vitet e ardhshme parashikohen norma afër katër për qind, thekson gazeta austriake “Der Standard”. Për investitorët perëndimorë, përfshirë ata nga Austria, angazhimi në Kosovë ka qenë një biznes i mirë – veçanërisht për bankat, sigurimet dhe importuesit austriakë që kanë qenë aktivë në vend për më shumë se dy dekada.
Kur lufta e Kosovës përfundoi në vitin 1999, Austria jo vetëm që mori pjesë në misionin paqësor të NATO-s, por hapi edhe një zyrë ekonomike në qendër të Prishtinës. Sot, prezenca austriake është shumë e dukshme. Disa blloqe larg qendrës së qeverisë, “Raiffeisen” dhe “Uniqua” kanë ngritur selitë e tyre. Produktet e “Rauch” dhe “Red Bull” mbushin raftet e supermarketeve; kamionët “Walter” dhe makineritë “Palfinger” rrëmojnë rrugët.
“Ishte patjetër vendim i drejtë që të themelonim përfaqësinë ekonomike në Kosovë kaq herët”, thotë Vjosa Huruglica, drejtoresha e kësaj përfaqësie për “Der Standard”.
Fillimisht, ishin projektet e Kombeve të Bashkuara për rindërtimin e vendit ato që tërhoqën kompanitë austriake të ndërtimit. Më pas erdhën bankat dhe kompanitë e sigurimeve. Sot, kompani austriake të IT-së po hapin degë në Kosovë. Në vitin 2023, ekonomia e Austrisë ishte investitori i katërt më i madh në vend, pas Shqipërisë, Gjermanisë dhe Zvicrës.
“De facto, Austria është shumë më e pranishme”, është e bindur Huruglica.
Shumë produkte nuk importohen drejtpërdrejt nga Austria, por prodhohen në vendet e Ballkanit të kompanive austriake si Serbia dhe importohen në Republikën e Kosovës – megjithëse ndonjëherë ka kufizime, pasi dërgesat shpesh bllokohen për shkak të konfliktit në kufi.
Sipas të dhënave të Institutit të Vjenës për Krahasimet Ndërkombëtare Ekonomike (WIIW), tani nuk janë vetëm investimet e huaja që po e shtyjnë përpara rritjen e vendit, por kryesisht konsumi. Papunësia ka rënë nga 20 në rreth dhjetë për qind vitet e fundit. Megjithatë, një nga treguesit ekonomikë po shqetëson gjithnjë e më shumë qeverinë kosovare: çdo vit, rreth 30,000 të rinj emigrojnë. Popullsia ka mbetur në rreth 1,8 milionë dhe madje është zvogëluar pak në vitet e fundit.
Një arsye për këtë emigrim është mungesa e fuqisë punëtore në Evropën Qendrore dhe Perëndimore. Për vende si Austria dhe Gjermania, Kosova është një vend kryesor për fushatën e rekrutimit të fuqisë punëtore, për shkak të popullsisë së saj të re. Por përpjekjet për të tërhequr punëtorët po shihen gjithnjë e më shumë me shqetësim nga qeveria kosovare. Për Kosovën, paratë që kosovarët jashtë vendit dërgojnë në shtëpi mbeten një faktor i rëndësishëm ekonomik.
“Diaspora”, siç e quajnë vendasit, kontribuon me rreth 15 për qind të prodhimit ekonomik të vendit. Megjithatë, Kosova ka nevojë për fuqi punëtore të kualifikuar për zhvillimin e saj ekonomik.
Sa e re është popullsia e Kosovës duket qartë në lagjen universitare të Prishtinës, që gumëzhin nga jeta. Me kafenetë, restorantet moderne dhe klubet e natës, zona nuk ka asgjë më pak se lagjet moderne të hipsterëve në kryeqytetet e tjera evropiane.
“Këtu gjithmonë ndodh diçka”, tregon Edina. Ajo u lind në vitin 1999, gjatë kohës së luftës, u rrit në Kosovë dhe u kthye së fundmi pas studimeve në Zvicër.
“Kam pasur mundësinë të qëndroja në Evropën Perëndimore pas studimeve, por ndryshe nga shumë të tjerë, unë vendosa të kthehem”, tregon ajo.
“Shokët dhe familja ime pothuajse u habitën që u ktheva”.
Ajo që e mban Edinën në Kosovë janë familja, miqtë dhe ndjenja që situata po përmirësohet.
“Aktualisht, perspektiva është e mirë”, thotë ajo për “Der Standard”.
