Vetë Duterte ka mbetur i popullarizuar në bazë të sondazheve të pavarura, pavarësisht vdekjeve nga fushata e drogës dhe dobësive të tij, të cilat e bënë atë të dashur për shumë filipinas të varfër. Ndihmësit e tij shpesh kanë përmendur popullaritetin e tij të lartë për t'u marrë me kritikët dhe opozitën.
Kur Emily Soriaco tregon me hollësi se si djali i saj 15-vjeçar u vra bashkë me katër miq e dy banorë të tjerë teksa po festonin në një lagje të varfër të Filipineve gjashtë vjet më parë, qan nga pikëllimi e zemërimi sikur kjo masakër të kishte ndodhur dje.
Policia arriti në përfundim atëkohë se gjakderdhja në lagjen buzë lumit në qytetin Caloocan në metropolin e Manilës u shkaktua nga lufta e bandave të drogës. Ama, Soriano me zemërim i ka fajësuar katër oficerë policie me rroba civile dhe goditjen brutale kundër drogës të presidentit në largim, Rodrigo Duterte për vrasjet e vitit 2016.
“Nuk e udhëhoqi si baba këtë vend. U bë përbindësh. Personaliteti e tërbimi në fytyrën e tij ta fusnin frikën në palcë”, ka thënë Soriano për Duterten.
Mijëra vrasje nën fushtaën brutale të Dutertes kundër drogave të paligjshme – të paprecedentë në shkallën dhe vdekshmërinë e saj në historinë e fundit të Filipineve dhe alarmin që shkaktoi në mbarë botën – po i lënë familjet e të vdekurve në agoni.
Një nga liderët bashkëkohorë më joortodoksë të Azisë, Duterte, tani 77 vjeç dhe i dobët nga shëndeti, po mbyll më shumë se tri dekada në politikën shpeshherë të zhurmshme të vendit, ku ai ndërtoi një emër politik për shpërthimet e tij të mbushura me shpifje dhe përbuzjen e tij për të drejtat e njeriut.
Aktivistët e konsideruan atë si “fatkeqësi të të drejtave të njeriut” jo vetëm për vdekjet e përhapura gjatë të ashtuquajturës luftë kundër drogës, por edhe për sulmet e tij të pacipa ndaj mediave kritike, kishës katolike dominuese dhe opozitës. Një senator i opozitës dhe një nga kritiket e tij më të ashpra, Leila de Lima, është mbyllur në paraburgim të sigurisë së lartë për pesë vjet për akuzat për drogë që ajo tha se ishte fabrikuar për të heshtur atë dhe për të kërcënuar kritikët.
Vendimi i tij – vetëm disa muaj pasi u ngrit në presidencë në 2016-ën – për të lejuar varrimin e ish-diktatorit Ferdinand Marcos në varrezat e heronjve të vendit, nxiti ndjeshëm përpjekjet e Marcoses për të fshirë emrin e familjes.
Djali me emër të diktatorit fitoi zgjedhjet presidenciale të muajit të kaluar me një lumë votash. Marcos Jr. pason Duterten të enjten dhe do të qeverisë së bashku me vajzën e Dutertes, Saran, e cila fitoi postin e zëvendëspresidentes gjithashtu me një diferencë të madhe.
Fama e Dutertes
Vetë Duterte ka mbetur i popullarizuar në bazë të sondazheve të pavarura, pavarësisht vdekjeve nga fushata e drogës dhe dobësive të tij, të cilat e bënë atë të dashur për shumë filipinas të varfër. Ndihmësit e tij shpesh kanë përmendur popullaritetin e tij të lartë për t'u marrë me kritikët dhe opozitën.
Rrjeti shtetëror televiziv ka drejtuar dokumentarë të trashëgimisë së Dutertes, duke theksuar kryesisht infrastrukturën e administratës së tij dhe projektet pro të varfërve. Në një tubim falënderimi në Manila gjatë fundjavës, mbështetësit e tij valëvitën flamujt e Filipineve dhe e brohoritën teksa HE RELENTED TO BELT për të vendosur një këngë me një orkestër dhe këngëtarë të njohur që e mbështesnin.
Megjithatë, në mjerimin e zbehtë të barakës së Sorianos, ende përshkon një ajër indinjate dhe zie. Një mur i mbushur me fotografi të rrëmujshme të Angelitos, djalit të saj të vrarë, së bashku me portrete dhe një statujë të Virgjëreshës Maria dhe një kartë të vogël që lexon: “Fund pandëshkueshmërisë!”.
Soriano iu lut ICC-së që ta rifillonte hetimin mbi vdekjet e fushatës së drogës, i cili u pezullua në nëntor me kërkesë të qeverisë Filipine. Ajo ka thënë se ishte e gatshme të dëshmonte para gjykatës ndërkombëtare.
“Kur e varrosa djalin, i premtova se do t'i jap drejtësi”, ka theksuar Soriano.
ICC-ja ka nisur hetimin për vrasjet e drogës nga 1 nëntori i vitit 2011, kur Duterte ishte ende kryebashkiak i qytetit jugor të Davaos, deri më 16 mars 2019 si një krim i mundshëm kundër njerëzimit.
Duterte fitoi presidencën në mesin e vitit 2016 me një premtim të guximshëm, por të dështuar për të zhdukur kërcënimin e drogës ilegale dhe korrupsionit në tre deri në gjashtë muaj.
Hetimet ndërkombëtare
ICC-ja, e cila është e vendosur në Hagë, është gjykatë e zgjidhjes së fundit për krimet që vendet nuk dëshirojnë ose nuk janë në gjendje t’i ndjekin penalisht. Vetëm një rast vrasjeje kundër tre policëve të akuzuar për vrasjen e një të riu që e lidhnin me drogë të paligjshme ka përparuar në një dënim deri më tani dhe kundërshtarët e Dutertes e kanë përmendur atë për të nënvizuar vështirësinë e ndjekjes penale të ligjzbatuesve dhe Dutertes të mundshëm për vrasje jashtëgjyqësore.
Një i dyshuar për drogë, i cili u qëllua dhe u la për të vdekur nga policët, por çuditërisht i mbijetoi dhunës në Metro-Manila në vitin 2016, ka treguar se ende ka frikë për jetën e tij dhe kërkoi që emri i tij i vërtetë të mos përdoret nga gazetarët për siguri, ama shtoi se ai po ashtu do të ishte i gatshëm të dëshmonte para GJNP-së nëse hetimi i tij kalon në një gjyq.
I pyetur për të komentuar trashëgiminë e Dutertes, ai tundi kokën, por shprehu shpresën se ai dhe viktimat e tjera do të marrin drejtësi dhe dëmshpërblim të mundshëm shtetëror.
“Kam ende fobi”, është shprehur ai për AP-në, ama shtoi se me largimin e Dutertes “është lehtësuar pak”.
Përkrahësit e të drejtave të njeriut kanë raportuar një numër shumë më të lartë të vdekjeve. Ata shtuan se nën goditjen e tij prej dy dekadash kundër krimeve në qytetin jugor të Davaos, ku ai shërbeu si kryetar bashkie, nënkryetar bashkie dhe kongresmen duke filluar nga viti 1988, më shumë se 1 mijë persona ishin vrarë.
Megjithatë, Arturo Lascanas, polici në pension që shërbeu nën qeverisjen e Dutertes për shumë vite në një njësi që luftonte krimin e tmerrshëm në Davao, ka treguar se deri në 10 mijë të dyshuar mund të jenë vrarë në qytetin e madh port me urdhër të Dutertes dhe ndihmësve kryesorë të ish-kryebashkiakut.
Duterte ka mohuar autorizimin e vrasjeve jashtëgjyqësore në Davao ose gjetkë në vend, por prej kohësh i ka kërcënuar hapur me vdekje të dyshuarit për drogë dhe ka urdhëruar zbatuesit e ligjit të qëllojnë të dyshuarit, të cilët i kërcënojnë me dëme.
Lascanas, 61 vjeç, ka thënë se ai ishte gjithashtu i gatshëm të dëshmonte në ndonjë gjyq të mundshëm të ICC-së dhe të ofronte dëshmi thelbësore që mund të vërtetojnë se Duterte kishte urdhëruar e financuar shumë vrasje dhe rrëmbime në Davao.
“Prova fizike nr. 1 jam unë”, u shpreh Lascanas, i cili është fshehur jashtë Filipineve.
“Dutertes duhet t’i jepet dita në gjykatë për t’u përballuar me pasojat e çmendurisë së tij, për shkak se ky është një precedent shumë i rrezikshëm për gjeneratën e ardhshme të zyrtarëve publikë në vend dhe ndoshta për të gjithë njerëzimin”, ka theksuar Lascanas.
Ai ka dhënë detaje për shumë prej vrasjeve të supozuara në një deklaratë betimi prej 186 faqesh dhe në dëshmitë që ai bëri në Senat përpara se të largohej nga Filipinet në vitin 2017.
