Dy vjet më parë Moska spikati përplasje SHBA-Gjermani mbi tubacionin e gazit “Nord Stream 2” si test të madh të fuqisë transatlantike.
Rusia kishte investuar shumë në tubacionin nënujor prej 1200 kilometrash që e lidh atë me Gjermaninë dhe donte të rriste shitjet globale dhe të forconte levën ekonomike mbi Evropën dhe industritë e saj të rënda të etura për energji. Gjermania, konsumatorja kryesore, ishte në shenjë që nga fillimi. Jo edhe Uashingtoni.
Shtetet e Bashkuara nuk donin që furnizimi i ri nënujor me kapacitet të lartë të zëvendësonte linjat e vjetra tokësore që kalonin transit në Ukrainë, duke siguruar të ardhura jetike për udhëheqjen gjithnjë e më të prirë nga Perëndimi në Kiev.
Rusia arsyetoi se nëse Uashingtoni do të bllokonte “Nord Stream 2”, gjë që e bëri përfundimisht, atëherë do të tregonte se fuqia evropiane nuk qarkullon më përmes Berlinit, por në fakt përmes Shtëpisë së Bardhë.
Pas dy vjetësh, bashkë me leximin retrospektiv të asaj dinamike transatlantike post-Angela Merkel, dhe veçanërisht pas pushtimit të dështuar të presidentit rus, Vladimir Putin, në Ukrainë, kjo çështje është kthyer në një nga aspektet politike më urgjente që shqetëson Kremlinin.
Moment i rrallë i udhëheqjes së hekurt
Refuzimi i kancelarit gjerman, Olaf Scholz, sipas fjalëve të tij, "për t'u shtyrë" i vetëm për dërgimin e tankeve Ukrainës - në vend që të qëndrojë në këmbë dhe të kërkojë nga presidenti amerikan, Joe Biden, t'i bashkohet asaj në sipërmarrjeje, duke rrezikuar zemërimin e Putinit - ka treguar se ka ndryshuar dinamika e fuqisë transatlantike.
Evropa ka qenë e ngadaltë për t'iu përgjigjur çarjeve të thella në politikën amerikane dhe pasigurisë që një tjetër presidencë e stilit Trump mund të shkaktojë mbi aleatët e saj. Dekada të një besimi të arsyeshëm të palëkundur, nëse jo besimi të plotë, në SHBA, janë zëvendësuar nga pragmatizmi kokëfortë evropian – dhe Gjermania po mban flamurin.
Ish-kancelarja Merkel ishte busulla morale e Evropës. Scholz ka kuptuar papritur peshën e madhe në koalicionin e tij qeverisës, shpesh me stilin e semaforit ndal/ec/prit dhe fitoi duartrokitje të forta në Bundestagun e Gjermanisë të mërkurën, teksa sinjalizoi një moment të rrallë udhëheqjeje të çeliktë.
Në samitin e tyre në mars të vitit të kaluar, liderët e NATO-s ranë dakord të pajisnin, armatosnin dhe trajnonin Ukrainën sipas standardeve të NATO-s. Ajo nuk do të ishte anëtare, por mesazhi për Moskën ishte i qartë: në vitet e ardhshme Ukraina do të dukej dhe do të luftonte si në NATO.
Metamorfoza e vazhdueshme e Ukrainës nga forca sovjetike e trashëguar në klon të NATO-s nuk ka të bëjë vetëm me mekanikën apo edhe me diplomacinë e pranimit të tankeve, mjeteve luftarake, mbrojtjes ajrore dhe artilerisë, por ka të bëjë me sjelljen e afro miliarda njerëzve të vendeve anëtare të NATO-s së bashku me politikanët e tyre. Scholzi e spikati këtë në Parlament të mërkurën.
"Na besoni”, tha ai, "ne nuk do t'ju vëmë në rrezik”. Ai shpjegoi se si qeveria e tij e kishte trajtuar tashmë agresionin e Rusisë dhe se si frika e një dimri të ftohtë dhe kolapsi ekonomik nuk u realizuan. "Qeveria u përball me krizën”, tha ai, duke shtuar: "Ne jemi në një pozitë shumë më të mirë”.
Duartrokitjet në çdo hap të fjalimit të tij të hartuar me kujdes flisnin po aq fort sa fjalët e tij. Shkurtimisht, Scholzi i priu mirë Gjermanisë, duke marrë me vete edhe popullsinë tipike gjermane, që kundërshton luftën dhe duke projektuar fuqinë e tyre. Njëherësh, thellësisht të ndarë rreth asaj se sa duhet ta ndihmojnë Ukrainën në vrasjen e rusëve dhe potencialisht zemërimin e Kremlinit.
Putini po ftohet për përshkallëzim?
Por nëse në Evropë Scholzi duket se ka luftuar disa gjurmë ndikimi mbi Amerikën në luftën në Ukrainë, në Moskë ata nuk besojnë se fuqia e tij e re ndryshon shumë.
Andrey Kortunov, drejtor i përgjithshëm i Këshillit të Çështjeve Ndërkombëtare Ruse, thotë se në Moskë "shumica e njerëzve besojnë se Biden i urdhëron të shtënat".
Në të vërtetë, në vend që Gjermania të ketë më shumë levë, thotë ai, "udhëheqja amerikane duket më e fortë se kurrë”.
Megjithatë, diplomatët rusë e kanë spikatur qartazi armiqësinë e tyre ndaj Perëndimit në arenën publike në të dy anët e Atlantikut.
Ambasadori i Rusisë në Gjermani tha se lëvizja e Berlinit për të dërguar tanke ishte "jashtëzakonisht e rrezikshme" dhe akuzoi Scholzin se refuzoi "të pranonte përgjegjësinë historike të saj (Gjermanisë) ndaj popullit tonë për krimet e tmerrshme të nazizmit". Ndërkohë homologu i tij në Uashington akuzoi Shtëpinë e Bardhë për "provokim të hapur" dhe Bidenin se synonte "humbjen strategjike" të Rusisë.
Dmitry Medvedev, ish-president rus dhe nënkryetar i Këshillit të saj të Sigurisë Kombëtare, ka thënë se Rusia nuk do ta lejonte kurrë veten të mposhtej dhe do të përdorte armë bërthamore nëse kërcënohej.
Çuditërisht, më afër Kremlinit deklaratat janë më pak luftarake, duke sinjalizuar se Putini ndoshta po ftohet për përshkallëzim bërthamor.
Duke iu përgjigjur vendimit të Bidenit dhe Scholzit për tanket, zëdhënësi i Putinit, Dmitry Peskov, tha se ai shton "tension në kontinent, por nuk mund ta pengojë Rusinë të arrijë qëllimet tona".
Berlini i do frenat në duart e veta
Mesazhe të përziera ka marrë televizioni CNN nga disa burime në Moskë pas njoftimeve të Bidenit dhe Scholzit për tanket. Disa thanë se Rusia do të fitonte pavarësisht këtyre vendimeve, dhe se i bashkoi SHBA-në dhe Gjermaninë si humbëse, por një pjesë e konsiderueshme ishin të shqetësuar për luftën, të tronditur nga numri i madh i vdekjeve dhe të frustruar që Putini shpërfilli shqetësimet e tyre.
Se sa Scholz është i vetëdijshëm për uljen e popullaritetit të Putinit ose nëse ai beson se është i rëndësishëm në këtë moment është e paqartë, por veprimet e tij tani, duke dërguar tanke, mund të ndihmojnë lehtësimin e kontrollit të hekurt të Putinit në pushtet.
Nga vonesa për të pranuar kërcënimin e Rusisë, për të riorientuar Gjermaninë, për të ringjallur ushtrinë e saj dhe për të shtuar furnizimet me armë në Ukrainë, pragmatisti Scholz tani ka sinjalizuar se Gjermania është kokë e këmbë e përfshirë në lojë - dhe, në të vërtetë, dëshiron që frenat t’i ketë në duar të veta. Ai tha se Gjermania do të "koordinonte" furnizimet e “Leopard 2” nga aleatët në Ukrainë, një fuqi e deleguar tek ai nga legjislacioni gjerman që parandalon çdo blerës të pajisjeve luftarake gjermane t'ia kalojë një shteti të tretë.
Me Scholzin që merr timonin diplomatik, presidentit ukrainas, Volodymyr Zelensky, mund t'i kufizohen ambiciet e tij territoriale për të rivendosur tërësinë e sovranitetit të Ukrainës, duke përfshirë Krimenë, përpara bisedimeve të paqes me Putinin. Kancelari gjerman ka qenë në krye të liderëve miqësorë që duan një fund të shpejtë të luftës dhe rivendosjen e stabilitetit ekonomik në Evropë.
Debatet më të gjata në lidhje me lëvizjet e ardhshme ushtarake për Ukrainën mund të pasojnë dhe ka të ngjarë t'i sinjalizojnë Zelenskyt se furnizimet me armë do të jenë më shumë në një zinxhir gjerman dhe më pak të udhëhequra njëanshëm nga Uashingtoni.
Ky ndryshim në dinamikën e fuqisë mund të mos ndryshojë mënyrën se si zhvillohet lufta, por mund të ndikojë në konturat e një marrëveshjeje përfundimtare dhe të formësojë një paqe të qëndrueshme kur të vijë ajo.
Përgatiti: Rexhep Maloku