Ani pse deri të mërkurën nuk ishte e qartë për shkakun e aksidentit, Braithwaite thotë se evakuimi i suksesshëm është “absolutisht” diçka pozitive për Japan Airlines. Vetëm këtë javë, JAL u emërua ndër 25 linjat ajrore më të sigurta në botë në një listë vjetore nga uebsajti Airlineratings.com.
Duke parë pamjet e përplasjes së Japan Airlines në aeroportin Haneda të Tokios, duket mrekulli që dikush ka shpëtuar i gjallë. Megjithatë, ndërsa tragjikisht, pesë nga gjashtë anëtarët e ekuipazhit në aeroplanin Dash 8 të Gardës Bregdetare të Japonisë që u përplas gjatë aterrimit të martën kanë vdekur, të gjithë 379 udhëtarët dhe ekuipazhi në bordin e Airbus A350 i kanë mbijetuar aksidentit.
Teksa hetimet për atë që ndodhi në incidentin, ku avioni JAL u përfshi nga zjarri, janë duke vazhduar, ekspertët thonë se evakuimi i suksesshëm është rezultat i kombinimit të standardeve moderne të sigurisë dhe kulturës rigoroze të sigurisë së Japan Airlines.
“Nga pamjet që pashë, u befasova dhe u lehtësova që të gjithë dolën jashtë”, thotë Graham Braithwaite, profesor i sigurisë dhe hetimit të aksidenteve në Universitetin Cranfield të Mbretërisë së Bashkuar.
“Është incident që çdo aeroplan duhet të përballojë. Por, duke pasur parasysh atë që di për atë linjë ajrore dhe sa përpjekje ata bënë për sigurinë dhe trajnimin e ekuipazhit, fakti që ata bënë një punë kaq të mirë nuk duhet të jetë aq befasuese”.
Në fakt, ishte një aksident katastrofik gati 40 vjet më parë që ndihmoi në shndërrimin e Japan AIrlines në një linjë ajrore kaq të sigurt, thotë ai.
Më 12 gusht 1985, aeroplani JAL 123 nga Tokio në Osaka u rrëzua, duke lënë të vdekur 520 nga 524 në bord. Aeroplani u rrëzua pas riparimit të dobët të bishtit nga teknikët e Boeingut - jo të linjës ajrore - pas një incidenti të mëparshëm.
Deri më sot, ky është aksidenti më vdekjeprurës me aeroplanë on në historinë e aviacionit. Në vitin 2005, duke kuptuar se shumë punonjës po i bashkoheshin kompanisë pa kujtuar atë aksident 20 vjet më parë, JAL hapi një hapësirë në selinë e tyre të korporatës duke shfaqur pjesë të rrënojave, si dhe histori të ekuipazhit dhe pasagjerëve.
“Ndjenja ishte se ka njerëz që i janë bashkuar biznesit tonë që nuk e dinë se si është të gabosh. Të gjithë duhet të kuptojnë se sa përpjekje shkojnë për sigurinë”, thotë Braithwaite.
Gati katër dekada më vonë, rrëzimi ka ende një efekt të thellë në mentalitetin e kompanisë, thotë ai.
“Ata kanë një kulturë shumë strikte rreth procedurave standarde të funksionimit dhe duke bërë gjithçka siç duhet. Kjo është një nga arsyet në këtë rast, mendoj se ekuipazhi duket se ka performuar kaq mirë”, thotë ai.
Ani pse deri të mërkurën nuk ishte e qartë për shkakun e aksidentit, Braithwaite thotë se evakuimi i suksesshëm është “absolutisht” diçka pozitive për Japan Airlines.
Vetëm këtë javë, JAL u emërua ndër 25 linjat ajrore më të sigurta në botë në një listë vjetore nga uebsajti Airlineratings.com.
Kryeredaktori Geoffrey Thomas thotë: “Japan Airlines ka pasur një siguri rekord të shkëlqyer që nga viti 1985. Megjithatë, ai aksident nuk ishte faji i linjës ajrore dhe ishte për shkak të riparimit me defekt i kryer nga Boeing.
Trajnimet për evakuim
Inkursionet në pistë, siç klasifikohet kjo, janë “të rralla, por mund të jenë katastrofike”, thotë Braithwaite.
Me linja të ndryshme ajrore dhe operatorë tokësorë të gjitha automjetet që lëvizin përreth, aeroportet bëhen “pasuri të paluajtshme të komplikuara që duhet të punojmë shumë për t’i mbrojtur”.
Natyrisht është shumë herët për të ditur se çfarë ndodhi në Tokio dhe se si të dy avionët dolën në pistë në të njëjtën kohë.
Megjithatë mesazhi nga industria e aviacionit është i njëjtë: duket se kanë qenë reagimet e shpejta të ekuipazhit që kanë shpëtuar qindra jetë. Brenda pak sekondash nga ndalimi i avionit, kanalet e arratisjes u frynë dhe ato në bord u nxorën shpejt, edhe pse kabina u mbush me tym.
“Unë jam jashtëzakonisht i impresionuar me pilotët, ekuipazhin dhe pasagjerët për atë që duket se ka qenë një evakuim në kushtet më ekstreme”, ka thënë një pilot i një kompanie ajrore të madhe evropiane, i cili dëshironte të mbetej anonim pasi ata nuk janë të autorizuar të flasin për kompaninë e tyre ajrore.
Jemi në një pikë të mirë në aviacion, shtuan ata: “Natyra e fuqishme e avionëve modernë dhe trajnimi i pilotëve për të trajtuar situata jonormale është zhvilluar gjatë dekadave në një pikë ku ne kemi periudhën më të sigurt në aviacion që nga fillimi i saj.
“Procedurat janë përmirësuar pasi avionët janë bërë më të mëdhenj, kështu që të gjithë pasagjerët mund të evakuohen në 90 sekonda. Stjuardesat në disa linja ajrore gjithashtu mund të nisin tani një evakuim nëse është qartësisht katastrofik, duke kursyer sekonda jetikë duke mos pritur që kapiteni ta iniciojë atë”.
Rregullat moderne
Siç e dinë shumë mirë punonjësit e JAL, të dhënat moderne të sigurisë së aviacionit janë, thotë piloti, “të shkruara me gjakun e të tjerëve që nuk kanë qenë aq me fat”.
Aksidentet bëhen mësime, të cilat “shpërndahen në të gjithë industrinë, në mënyrë që ekuipazhi të jetë më i mirë në punën e tij”.
Ata përmendin një aksident të Aeroflot në vitin 2019, i cili gjithashtu pa një aeroplan që shpërtheu në flakë në ulje në Moskë, duke lënë të vdekur 41 nga 73 në bord, si një incident i ngjashëm me atë të së martës.
Dhe në vitin 1980, fluturimi 163 i Saudia - në të cilin të gjithë 301 personat në bord vdiqën nga thithja e tymit pasi avioni bëri një aterrim të suksesshëm emergjent në Riad, por pilotët nuk urdhëruan një evakuim - ishte shtysa për t’i dhënë ekuipazhit të kabinës autoritetin për të nxjerrë pasagjerët.
Një tjetër aksident që pati efekte të mëdha në sigurinë në vazhdim ishte fatkeqësia e British Airtours në 1985 në Aeroportin e Mançesterit në Mbretërinë e Bashkuar.
Avioni pësoi një ngritje të dështuar, duke marrë flakë. Ndërsa u ndal në pistë dhe zjarrfikësit mbërritën shpejt, 55 njerëz vdiqën - kryesisht nga thithja e tymit.
“Shumë prej këtyre rekomandimeve janë shkruar nga ndikimi i shumë veçorive në aeroplanët modernë”, thotë Braithwaite.
“Fakti që ka një hapësirë të mjaftueshme rreth daljeve. Dritat përgjatë dyshemesë. Ekuipazhi i kabinës që vlerëson nëse personi i ulur në daljen e sipërme është në gjendje ta hapë atë. Shenja shumë më të qarta të daljes. Materialet nga të cilat i bëjmë kabinat. Të gjitha këto gjëra kontribuojnë në një evakuim të suksesshëm”.
Ai citon ish-kolegen e tij në Cranfield, profesoreshën Helen Muir, si dikush që ndryshoi peizazhin e sigurisë pas atij aksidenti. Ajo ishte e njohur për kryerjen e provave “të stimuluara” ku pjesëmarrësit paguheshin më shumë sa më shpejt të dilnin nga avioni. Sjellja e tyre më pas u monitorua dhe iu kalua prodhuesve të avionëve dhe linjave ajrore.
Sot, thotë ai, ne e dimë se është “ndikimi i ekuipazhit të kabinës që i shtyn njerëzit të evakuojnë një avion dhe ta bëjnë këtë me shpejtësi”.
Steven Ehrlich, kryetar i PilotsTogether - një shoqatë bamirësie e krijuar në pandemi për të mbështetur ekuipazhin - pajtohet.
“Është shumë herët për të komentuar mbi specifikat e incidentit, por ajo që është e qartë është se ekuipazhi performoi në një mënyrë shembullore”, thotë ai.
“Trajnimi i sigurisë që linjat ajrore - në këtë rast JAL - i kaluan ekuipazhet në mënyrë të vazhdueshme u shpërblye duke lejuar evakuimin brenda 90 sekondave. Gjëja kryesore nga këndvështrimi im është se pasagjerët duhet t’iu kushtojnë vëmendje njoftimeve të sigurisë dhe të kujtojnë se ekuipazhet nuk janë staf i lavdëruar i shërbimit të ushqimit, por janë profesionistë të trajnuar mirë të sigurisë”.
Standardet minimale ndërkombëtare të sigurisë të përcaktuara nga Organizata Ndërkombëtare e Aviacionit Civil (ICAO, pjesë e OKB-së) e obligojnë ekuipazhin e kabinës të praktikojë evakuime emergjente çdo vit. Prodhuesit e avionëve duhet gjithashtu të provojnë se çdo aeroplan i ri mund të evakuohet plotësisht në 90 sekonda.
Për më tepër, linjat ajrore individuale mund të kenë kërkesa shtesë – British Airways ka rregulla më të rrepta për materialet e përdorura në kabinë, thotë Braithwaite, pas përplasjes në Manchester. Piloti që foli me CNN kryen praktika evakuimi gjashtëmujore në simulatorin e linjës së tyre ajrore. Ata gjithashtu duhet të praktikojnë në një simulator të mbushur me tym sintetik.
Përktheu: Blerta Haxhiu
