Kopshtet e parfumeve të Versajës kthejnë vizitorët pas në kohë

Pas murtajës, që la të vdekur dhjetëra miliona njerëz në periudhën e Mesjetës në Evropë, njerëzit kishin frikë se uji i nxehtë mund të përhapte infeksion. Në vend të kësaj, oborrtarët laheshin me alkool dhe përdornin aroma për ta freskuar trupin

Kopshtet e luleve të Versajës ishin dikur simbol i fuqisë ekspeditive të mbretit francez dhe i ndihmonin oborrtarët e privuar nga uji të parfumonin lëkurën e tyre. Tani, ato janë riimagjinuar për t'i dhënë publikut të sotëm një vështrim - dhe një nuhatje - për të kaluarën nuhatëse të pallatit të praruar.

Mbajtja e sekreteve të konceptit origjinal të fuqisë së luleve, aromat e trëndafilit, nenexhikut dhe agrumeve bullgare nga qindra lulëzime historike me ngjyra të gjalla të zbuluara këtë javë, përhapen në vrimat e hundës së vizitorëve me pagesë në Orangerinë Chateauneuf të Grand Trianon, duke i kthyer ata pas në kohë.

“Ata që vizitojnë kopshtet, nga lulja në lule, do të kuptojnë se çfarë kemi dashur në histori”, ka theksuar presidentja e Pallatit të Versajës, Catherine Pegard. “Shumë nga këto janë aroma origjinale”.

Qëllimi i Kopshtit të Parfumerëve është të zhbllokojë misteret dhe domethënien pas luleve aromatike të oborrit francez të shekullit të 17-të – megjithatë na kujton gjithashtu se nuk ishte rastësi që Pallati i Versajës ishte pikërisht vendi ku u shpik puna e parfumerisë gjatë atij shekulli.

Historia e parfumeve

Kopshtet shtrihen në katër seksione, duke ripërfytyruar vizionin e Mbretit të Diellit, Louis XIV, i cili donte që toka e tij të mbushej me aromat e luleve të portokallit, zymbylit, tuberozit dhe jaseminit. Mbreti kishte një arsye praktike për obsesionet e tij: Pas murtajës që la të vdekur dhjetëra miliona njerëz në periudhën e Mesjetës në Evropë, njerëzit kishin frikë se uji i nxehtë mund të përhapte infeksion. Në vend të kësaj, oborrtarët laheshin me alkool dhe përdornin aroma për ta freskuar trupin.

Por kishte edhe një shpjegim diplomatik për këto obsesione me lule: Koleksioni i luleve të mbretit shërbeu si mjet për të projektuar forcën kur Franca u bë fuqia më e madhe në botë në atë kohë.

“Versaja ishte e gjitha rreth diplomacisë nuhatëse në ato ditë. Lule do të thoshte fuqi. Dinjitarët u impresionuan nga lulet ekzotike, sepse vetëm mbreti - i cili tani ishte shumë i fuqishëm - kishte para për të financuar ekspeditat për ta rikthyer lulëzimin ekzotik”, ka treguar Giovanni Delu, një nga krijuesit e kopshtit. “Është kabinet vegjetal i kurioziteteve”.

Delu ka sqaruar se ekspeditat e financuara nga gjykata sollën bimë në modë - shumë prej të cilave shfaqen në kopshtet e parfumerëve të rinj - nga Azia Jugore e largët, të cilat u “ushqyen” ose u ambientuan në tokën franceze të Brittanyt, përpara se të mbilleshin në Versajë.

Historitë e kopshtarëve modernë të Versajës përcjellin intrigën, humorin, njohurinë dhe misterin e fshehur që mbanin lulet dikur. Anekdota të gjalla historike rrjedhin lirshëm nga goja e tyre, duke zbuluar një gropë të pafund me ngjyra historike. Legjenda thotë se Luigji XIV e donte lulen e portokallit, siç paraqitej në kopsht, aq shumë sa oborrtarët e tij u zhytën në të për të fituar favorin, duke i shkaktuar në një moment mbretit të fikët. Aroma nga disa lulëzime ishte tejet intensive.

Kujdesi ndaj kopshteve

Pati kthesa të papritura në konceptimin e tij. Një “kopsht i fshehtë” - me katër mure me tulla - u zbulua dhe u rinovua siç duhet kohët e fundit, duke dërguar valë drithëruese në mesin e stafit të kopshtarisë së Versajës. Tani një vend i shenjtë, ai është stolisur me specie bimore aq delikate sa që vetëm kryekopshtari ka të drejtë t’i trajtojë ato. Një bimë e shekullit të 17-të që tani rritet atje e quajtur gjemba e zjarrit - e cila lë një erë të këndshme agrume në gishta kur fërkohet – vlerësohet, por edhe ia kanë frikën, sepse fjalë për fjalë, merr flakë me nxehtësinë më të vogël.

Një tjetër lule mban sekrete në petalet e saj për historinë e dashurisë së Louis XV, një botanist obsesiv dhe zonjës së tij, Madame de Pompadour.

“Louis XV dërgoi ‘gjuetarët’ e specieve botanike në mbarë botën për t’i rikthyer speciet, sepse ai dhe zonja e tij shprehën dashurinë e tyre përmes një pasioni të përbashkët për lulet”, ka treguar kopshtarja Fulvia Grandizio.

Grandizio ka pohuar se Louis XV përdori një nga serrat e para prototipe në botë për të ushqyer bimët e tij - një version i të cilit është në ekspozitë tani. Duke e përkëdhelur me dashuri lulen me petale të ndezura rozë të kuqe, të quajtura kalikant, Grandizio ka shpjeguar me nostalgji se ishte e preferuara e zonjës de Pompadour.

Megjithatë, kopshti ka keqbërësit e tij. Sytë e Grandizios u micëruan kur foli për Marie Antoinetten. Ishte keq, u shpreh ajo, që mbretëresha franko-austriake nuk ishte e interesuar të vazhdonte punën shkencore të mbretit të mëparshëm, Luigji XV, me lule ekzotike - dhe në vend të kësaj u mor me idetë marramendëse të mendimtarëve iluministë dhe natyrën e shfrenuar.

“Është për të ardhur keq kur Marie Antoinette mbërriti në Versajë dhe transformoi atë që ndërtoi Louis XV, serrën e madhe dhe fidanishten e bimëve, në një kopsht të egër anglez”, ka theksuar Grandizio, me zë të trishtë.

Pavarësisht këtij pretendimi, Marie Antoinette i donte lulet dhe ishte në qendër të zhvillimit të parfumit.

“Ajo nuk është aq e keqe. Historia ka qenë e pasjellshme ndaj saj”, ka shtuar Grandizio.

Kopshti i Parfumeve të Versajës u hap më 30 maj, në bashkëpunim me kompaninë e parfumeve të nivelit të lartë Maison Francis Kurkdjian.

Përktheu: Blerta Haxhiu