Klymenko është e lumtur që apartamenti i saj nuk u dogj plotësisht. Por ajo nuk e di se kur do të vijnë sërish mbesat dhe stërnipat e saj. Ata u nisën për në Lituani në ditët e para të pushtimit rus. Atje mbesa e Klymenkos arriti të gjente strehim dhe një punë
Valentyna Klymenko përpiqet të kthehet në shtëpi sa më vonë që të jetë e mundur për të shmangur errësirën e shtëpisë së saj të dëmtuar nga lufta jashtë kryeqytetit të Ukrainës. Ajo viziton miqtë, shkon te pusi për ujë ose kërkon vend për të mbushur baterinë e telefonit të saj.
Më pas 70-vjeçarja, Klymenko, kthehet e vetme në apartamentin që dikur ishte i zhurmshëm dhe plot jetë. Ajo tani mirëpritet nga dhoma të zbehta dhe të lagura, në vend të zërave të stërnipave të saj.
Klymenko rrallë gatuan. Ajo pi komposto frutash dhe ha domate turshi, të cilat i përgatiti vitin e kaluar, në mënyrë që të mos e harxhojë gazin në sobën e saj portative. Ajo shkon në shtrat shpejt, por nuk mund të flejë për orë të tëra.
Mendimet e saj sillen rreth një pyetjeje: “Çfarë do të ndodhë me shtëpinë time?”.
Trupat ruse u tërhoqën nga zona përreth Kievit në fund të marsit. Por ato lanë pas 16 mijë ndërtesa banimi të dëmtuara në rajonin Bucha, ku ndodhet Borodyanka, sipas kreut të administratës rajonale të Kievit, Oleksiy Kuleba.
Rruga më e prekur në Borodyanka, qytet me popullsi prej më shumë se 12 mijë banorësh, ishte Tsentralna, e cila ende quhej Rruga e Leninit, në më pak se një dekadë më parë. Një nga shtëpitë në këtë rrugë i përket Klymenkos.
Vala tronditëse nga një sulm ajror rus që dëshmitarët thonë se goditi ndërtesën përballë rrugës, me dy bomba, shkaktoi një zjarr në ndërtesën pesëkatëshe të Klymenkos.
Banesat në katet e sipërme të ndërtesës së Klymenkos janë djegur. Katër muaj më vonë nuk ka energji elektrike, ujë e gaz. Disa banorë humbën gjithçka dhe përfunduan në rrugë pa asnjë mënyrë për të gjetur një shtëpi të re.
“Kisha një divan këtu dhe kolltukë këtu. Por tani janë vetëm burimet”, tha Tetiana Solohub, duke treguar muret e nxira të shtëpisë së saj. Nuk ka ngelur gjë tjetër, veçse dy gota të vogla smalti dhe era mbytëse e hirit.
Apartamenti i djegur i Solohubit ndodhet disa kate mbi atë të Klymenkos. Ato u vendosën në ndërtesë në të njëjtën kohë, 36 vjet më parë, kur ajo sapo ishte ndërtuar.
"Dhe tani, në moshën 64-vjeçare, jam e detyruar të jem e pastrehë", tha Solohub. Ndryshe nga Klymenko, ajo nuk ka as një apartament të dëmtuar për të jetuar. I saj është zhdukur plotësisht.
Jeta në kamp
Solohub tani jeton në një kamp për njerëzit e zhvendosur, i bërë nga kontejnerë transporti. Kampi u krijua në Borodyanka, me mbështetjen e qeverive polake dhe ukrainase. Ka kampe të tjera si ky në rajonet e Kievit dhe Lvivit. Është bërë një mënyrë e përhapur, për t'u ofruar një shtëpi njerëzve që nuk mund të kthehen në vendbanimet e tyre.
Ka 257 njerëz, 35% e tyre banorë të moshuar, që jetojnë në kampin e Borodyankas. Kostyantyn Morozko, një përfaqësues i administratës ushtarake në rajonin e Buchas dhe koordinator i kampit të kontejnerëve të anijeve, tha se ai pret që dy kontejnerë për 160 persona të shtohen këtë muaj. Por edhe kjo nuk mjafton. Ai ka 700 familje në pritje.
Morozko pret që kampi i përkohshëm të qëndrojë në vjeshtë, dimër dhe pranverë. Ai mendon se ka 90% mundësi që njerëzit të qëndrojnë deri atëherë. Moti i parë i ftohtë pritet në fillim të shtatorit.
Banorët e kampit po përshtaten me idenë e një qëndrimi të gjatë. Ata sjellin një buqetë me lule të freskëta, në kuzhinën e përbashkët çdo dy ditë raftet mbushen me gjërat e tyre dhe tavolinat në dhomat e tyre "private" janë të mbuluara me mbulesa tavoline shumëngjyrëshe.
Por kushtet e jetesës për të moshuarit janë sfiduese. Solohub ndan një dhomë të vogël e të ngushtë me mure plastike me dy persona të tjerë. Nuk ka shumë gjëra në raftin e saj. Ajo nuk pati një shans për të shpëtuar gjërat e saj.
Për shkak të të nxehtit të verës e ka të vështirë të qëndrojë gjithë ditën në shtëpinë e saj të improvizuar. Kështu që ajo shpesh shkon të pushojë në një garazh të vogël me mure metalike dhe pa dritare, pranë shtëpisë së saj.
“Unë kam një hapësirë private në këtë garazh dhe askush nuk më shqetëson. Unë nuk mund të marr frymë në atë shtëpi plastike", tha Solohub. “Ne duam që shtëpitë tona të restaurohen në mënyrë që të kemi një vend ku të ftojmë fëmijët dhe nipat tanë”.
Larg nipave
Klymenko është e lumtur që apartamenti i saj nuk u dogj plotësisht. Por ajo nuk e di se kur do të vijnë sërish mbesat dhe stërnipat e saj. Ata u nisën për në Lituani në ditët e para të pushtimit rus. Atje mbesa e Klymenkos arriti të gjente strehim dhe një punë.
“Është e ndërlikuar për fëmijët në Lituani. Ata nuk e dinë gjuhën. Është e vështirë për ta në shkollë. Është e vështirë për ta në kopshtin e fëmijëve. Është e vështirë të mos jesh në vendin tënd. Por ku mund të kthehen?” pyet Klymenko me lot në sy.
Ajo ishte gjithashtu në Lituani për disa muaj pasi u evakuua nga bodrumi i saj një ditë pas zjarrit në ndërtesën e saj. Një nga gjërat e pakta që ajo mori me vete ishte batanija e stërnipit të saj, të cilën ajo e përdori për t'u mbrojtur nga i ftohti.
Por Klymenko nuk ndihej rehat jashtë Ukrainës, kështu që ajo u kthye në të vetmin vend ku mund të rifitonte të paktën pjesërisht jetën e saj të kaluar.
Vetëm ajo dhe një fqinj nga i njëjti kat tani jetojnë në ndërtesën pesëkatëshe. Është e durueshme në verë, por i ftohti i vjeshtës do të jetë sfidues. Batanija e stërnipit të saj shtrihet pranë shtratit të saj.
“Unë po qëndroj. Dhe unë do të qëndroj. Dhe nuk e di se çfarë do të ndodhë më pas”, tha Klymenko.
Përktheu: Forca Jashari
