Bashkimi Evropian është duke pritur propozime të Kosovës për ta themeluar Asociacionin e Komunave me shumicë serbe. Nga kryeqendra evropiane thonë se implementimin e marrëveshjes së 2013-s, Kosova e ka detyrim ndërkombëtar. Ndërkohë, zgjidhjen për themelimin e asociacionit, Qeveria Kurti thotë se do ta ketë në Kushtetutë dhe aktgjykimin e Gjykatës Kushtetuese, derisa thekson se asociacion një-etnik të komunave s’do të ketë.
Mundësitë e rihapjes së kësaj teme, po i sheh të rrezikshme Partia Demokratike e Kosovës. Derisa nga shoqëria civile i japin mbështetje ekzekutivit për themelimin e asociacionit, por vetëm mbi bazën e Kushtetutës së vendit.
Zëdhënësi i Komisionit Evropian, Peter Stano, ka thënë se marrëveshja e vitit 2013 për Asociacionin është përfunduar me mirëbesim dhe se i mbetet Kosovës të propozojë një rrugë përpara për zbatimin e saj.
“Në vitin 2013 Kosova hyri në një marrëveshje për krijimin e Asociacionit të komunave Serbe. Kjo marrëveshje u përfundua me mirëbesim nga të gjitha palët e përfshira. Asnjëherë nuk është anuluar. Në fakt, marrëveshja e vitit 2013 u ratifikua nga Kuvendi me shumicën e 2/3. Duke vepruar kështu, Kosova ndërmori një detyrim ndërkombëtar për të zbatuar këtë marrëveshje. Kosovës i mbetet të propozojë një rrugë përpara për të zbatuar marrëveshjen”, ka thënë ai për KP.
Megjithatë, për Qeverinë e Kosovës, Asociacioni nuk do të lejohet të ketë diçka që vë në diskutim funksionimin e shtetit.
“Ju e dini, Qeveria ka një qëndrim të qartë sa i përket kësaj teme. Iu përkujtoj edhe qëndrimet e Lëvizjes Vetëvendosje sa i përket kësaj teme. Kryeministri Kurti ka thënë se liria e asocimit është liri që garantohet me Kushtetutë, për këtë ka edhe Kushtetutë edhe aktgjykim të Gjykatës Kushtetuese, i cili do të jetë në shërbim të funksionimit të vendit dhe jo në defunksionalizim të vendit. Prandaj kemi thënë që asociacion njëetnik të komunave nuk mund të ketë”, ka thënë zëdhënësi, Përparim Kryeziu.
Mundësitë e rihapjes së kësaj teme në kuadër të dialogut po i sheh të rrezikshme deputeti i PDK-së, Hajdar Beqa.
“Konsideroj se një gjë e tillë është e rrezikshme. PDK ka qenë kundër asociacionit në kohën kur ish-kryeministri Isa Mustafa e ka nënshkruar. Krahas kësaj e kemi edhe një aktvendim të Gjykatës Kushtetuese dhe konsideroj se çdo tentativë për rikthim të diskutimit të asociacionit është një kthim i lehtë i Serbisë në kuadër të sovranitetit të Kosovës dhe rrezikohet Kushtetuta dhe shteti i Kosovës”, ka deklaruar ai.
Ndërkohë, drejtori i institutit EPIK, Demush Shasha ka theksuar se nuk ka asgjë të keqe të themelohet Asociacioni i Komunave Serbe që është në përputhje me të drejtat që ia ka dhënë edhe Pako e Ahtisarit.
“Themelimi i Asociacionit tashmë është obligim ndërkombëtar i Kosovës që patjetër duhet të zbatohet. Nuk ka asgjë të keqe që të ngrihet një asociacion që është në përputhje me të drejtat që ia ka dhënë edhe Pako e Ahtisarit. Ajo i ka dhënë të drejta të mëdha asociacionit në fusha që kanë të bëjnë në drejtat e serbeve në Kosovë. Fusha që prekin identitetin e tyre në Kosovë, për shembull arsimin, shkencën, kulturën. Në gjëra të tilla nuk ka problem që asociacioni të merr kompetenca të duhura për promovimin e interesave serbe në Kosovë. Çështja është se ky asociacion duhet të ngrihet në përputhje me Kushtetutën e Kosovës dhe në përputhje me kartën evropiane për vetëqeverisje lokale. Në vazhdimësi duhet t’i subordinohet pushtetit qendror të Kosovës, respektivisht Qeverisë së Kosovës, ose Ministrisë së Pushtetit Lokal. Përderisa respektohen këto parime nuk ka problem që ngriher asociacioni i komunave. Por unë besoj se tani jemi në një pikë rrethore ku formimi i tij do të jetë pjesë e pakos të marrëveshjes përfundimtare të Kosovës dhe Serbisë”, ka deklaruar Shasha.
Për shkak të hapjes së temës së themelimit të asociacionit, dialogu Kosovë-Serbi është bllokuar qysh nga viti i kaluar. Derisa ende nuk dihet nëse kjo temë do të jetë në agjendë në takimin e qershorit ndërmjet kryeministrit Kurti dhe presidentit serb Vuçiq.
Themelimi i Asociacionit qe paraparë me Marrëveshjen e Brukselit më 2013. Dy vjet më vonë, dy palët u pajtuan edhe për parimet për themelimin e tij. Megjithatë, Gjykata Kushtetuese e Kosovës ka konstatuar se parimet e kësaj marrëveshje nuk janë në përputhje me Kushtetutën.
Ditë më parë, KOHA raportoi se Ministria e Pushtetit Lokal është zotuar se s’do të lejojë që krijimin e entiteteve njëetnike. Ajo është shprehur se ndalimin e mundësisë së formimit të Asociacionit synon ta bëjë nëpërmjet ndryshimeve në Ligjin për vetëqeverisje lokale. Ndërkaq ish-kryetari i Gjykatës Kushtetuese, Enver Hasani, u shpreh se Qeveria nuk do të mund ta parandalojë formimin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe, nëpërmjet ndryshimeve ligjore. Ish-kreu i Kushtetueses, Enver Hasani, thotë se marrëveshjet ndërkombëtare si ajo për Asociacionin, kanë fuqi juridike më të madhe se ligji.
