Problemi me politikën industriale është se efektet e saj mund të ndihen përtej kufijve kombëtarë. Kur politika industriale e një vendi të vogël dështon, ajo ka dëmtuar vetëm vetveten. Por politika industriale e dështuar e një vendi të madh dëmton veten dhe partnerët e tij tregtarë gjatë periudhës së zbatimit duke ulur çmimin dhe volumin e produktit të synuar të tregtuar në tregun botëror.
Tensionet midis Shteteve të Bashkuara dhe Kinës kanë arritur një nivel kaq të lartë sa G7, e udhëhequr nga SHBA, kohët e fundit ndryshoi objektivin e saj në marrëdhëniet e saj me Kinën nga “shkëputja” në “çrrezikimi”. Por realiteti është se heqja e rrezikut, si shkëputja, kërkon pjesëmarrjen e të dyja palëve dhe një agjendë të përbashkët. Dhe ndërsa objektivi i heqjes së rrezikut mund të jetë i qartë, thelbi i tij nuk është, përveç mbajtjes së hapur të kanaleve të komunikimit.
Hapi i parë drejt një dialogu produktiv është të pranohet se ndërveprimi midis tri llojeve të konkurrencës – tregtisë, teknologjisë dhe gjeostrategjisë – po nxit rritjen e tensioneve SHBA-Kinë. Për ta ndaluar këtë rreth vicioz, këto tri lloje të konkurrencës duhet të shkëputen dhe, për aq sa është e mundur, instrumentet e politikave të aplikuara për secilin segment duhet të mbahen të dallueshme.
Armatizimi i politikës tregtare për t’i trajtuar çështjet e sigurisë kombëtare, për shembull, vetëm sa ka reduktuar përfitimet e ndërsjella nga marrëdhënia ekonomike pa zbutur tensionet gjeostrategjike. Kina ndaloi eksportet e tokave të rralla në Japoni në vitin 2010 për një mosmarrëveshje territoriale dhe kufizoi një sërë importesh nga Australia në 2020, pasi vendi bëri thirrje për një hetim të pavarur mbi origjinën e COVID-19. Megjithatë, një hakmarrje e tillë ishte përfundimisht e paefektshme.
Po kështu, ndalimi i SHBA-së për eksportimin e mikroçipave të avancuar në Kinë – një formë e ngjashme e shtrëngimit ekonomik – nuk ka gjasa të garantojë dominimin teknologjik të Amerikës në afat të gjatë, nëse të gjitha ekonomitë e përparuara nuk angazhohen për ta frenuar përgjithmonë Kinën.
Segmentimi i suksesshëm i konkurrencës gjeostrategjike kërkon që siguria kombëtare të mos shihet si lojë me shumën zero. Përpjekjet për të fituar dominimin strategjik mbi palën tjetër vetëm ndezin tensionet dypalëshe dhe sjellin rezultatin humbje-humbje të një gare armatimi. Në vend të kësaj, çdo vend duhet ta konsiderojë sigurinë e tij kombëtare si të mbrojtur në mënyrë adekuate kur ka vetëm një shans të vogël që pala tjetër të arrijë fitoren pas një sulmi të parë.
Ndërvarësia – mekanizmi i Adam Smithit për maksimizimin e krijimit të pasurisë – nuk duhet ta bëjë një vend më pak të sigurt. Vendet duhet të ndërmarrin negociata të drejtpërdrejta për projeksionin e forcës kundër të tjerëve dhe të përfundojnë traktate sigurie që përfshijnë marrëveshje për kontrollin e armëve dhe krijimin e zonave tampon. Ndryshe nga shtrëngimi ekonomik – një instrument joefikas, sepse nuk ndikon drejtpërdrejt në kapacitetin e një vendi për të shkaktuar dëm (thjesht shikoni Korenë e Veriut) – një marrëveshje armësh është një zgjidhje e favorshme, sepse adreson shqetësimet e sigurisë kombëtare pa minuar marrëdhëniet ekonomike.
Segmentimi i konkurrencës teknologjike zbret në instalimin e parmakëve mbrojtës kundër ndikimeve negative të politikës industriale. Çdo vend miraton politika industriale; SHBA-ja, për shembull, ka Aktin e saj të fundit për Reduktimin e Inflacionit, Akti i CHIPS-it dhe Shkencës, kreditë tatimore për investime në kërkim dhe zhvillim, grante të Fondacionit Kombëtar të Shkencës dhe praktikat e prokurimit të Departamentit të Mbrojtjes. Fakti është se vetëm një pjesë e vogël e vendeve kanë zbatuar me sukses politikat industriale, dhe madje edhe atëherë, shumica e politikave të tyre industriale nuk arrijnë të prodhojnë rezultatet e dëshiruara.
Problemi me politikën industriale është se efektet e saj mund të ndihen përtej kufijve kombëtarë. Kur politika industriale e një vendi të vogël dështon, ajo ka dëmtuar vetëm vetveten. Por politika industriale e dështuar e një vendi të madh dëmton veten dhe partnerët e tij tregtarë gjatë periudhës së zbatimit duke ulur çmimin dhe volumin e produktit të synuar të tregtuar në tregun botëror.
Një mënyrë për të reduktuar rrezikun e tepërt të politikave industriale të vendeve të mëdha është përfundimi i një marrëveshjeje të re të Organizatës Botërore të Tregtisë që ndalon “praktikat e padrejta të politikës industriale”, ashtu siç organizata aktualisht ndalon “praktikat e padrejta tregtare”. Një pikënisje për negociatat globale do të ishte kohëzgjatja e politikës industriale.
Politikat industriale më efektive fokusohen në anën e ofertës: një vend do të arrijë rezultate më të mira duke forcuar aftësitë e veta sesa duke u përpjekur të pengojë inovacionin diku tjetër. SHBA-ja, për shembull, do të bënte më mirë nëse do të fokusohej kryesisht në përmirësimin e arsimit STEM (shkencë, teknologji, inxhinieri dhe matematikë) në shkollat e mesme, nxitjen e firmave vendase për të ndjekur kërkimin dhe zhvillimin dhe tërheqjen e talenteve të huaj, sesa në pengimin e tregtisë, investimeve dhe angazhimin akademik me Kinën.
Pas shkëputjes së konkurrencës gjeostrategjike, teknologjike dhe tregtare, instrumentet e politikës tregtare mund të përdoren vetëm për ta zgjeruar tregtinë. Kjo mund të nënkuptojë vendosjen e kundërmasave për të dekurajuar tarifat proteksioniste dhe krijimin e zonave tregtare plus OBT-së si Partneriteti Ekonomik Gjithëpërfshirës Rajonal dhe Marrëveshja Gjithëpërfshirëse dhe Progresive për Partneritetin Trans-Paqësor.
SHBA-ja dhe Kina do të duhet të rindërtojnë besimin e ndërsjellë përpara se të arrijnë marrëveshje të reja për kontrollin e armëve dhe politikat industriale. Edhe nëse të dy vendet janë gati të bëjnë një hap besimi, pala e parë që do të bëjë një lëvizje përballet me rrezikun e refuzimit nga tjetra, gjë që më pas do të garantonte pothuajse një reagim serioz politik të brendshëm.
Shoqata e Kombeve të Azisë Juglindore (ASEAN) mund të zbusë këtë rrezik të “dashurisë së pashpërblyer” duke ftuar Kinën dhe SHBA-në të marrin pjesë aktive në projektet e grupit për zhvillimin ekonomik, mbrojtjen e mjedisit dhe veprimin e klimës. Të gjitha janë krijuar për të arritur 17 Objektivat e Zhvillimit të Qëndrueshëm të OKB-së dhe objektivin e marrëveshjes së klimës së Parisit për të kufizuar ngrohjen globale në 1.5°C.
SHBA-ja dhe Kina gjithashtu u angazhuan për këto objektiva në vitin 2015, kështu që pranimi i ftesës së ASEAN-it do të ishte në përputhje me interesat e tyre kombëtare dhe detyrimet ndërkombëtare. Bashkëpunimi SHBA-Kinë do të ishte praktikisht i sigurt se do të ketë sukses, sepse bashkimi i burimeve të Iniciativës së Rripit dhe Rrugës së Kinës dhe Partneritetit të G7-ës për Infrastrukturën dhe Investimet Globale do të krijonte ekonomi të mëdha në shkallë. Bashkëpunimi i suksesshëm do të çonte në besim më të madh dypalësh, duke krijuar terrenin për negociata për ndarjen e konkurrencës gjeostrategjike dhe konkurrencës teknologjike nga konkurrenca tregtare.
Ndërvarësia ekonomike nuk e dëmton sigurinë; nëse ka ndonjë gjë, shkëputja është shumë më e rrezikshme. Rindërtimi i marrëdhënieve mund të testojë krijimtarinë tonë, por arritja e sigurisë dhe prosperitetit më të madh për të gjithë sigurisht që ia vlen përpjekja.
(Wing Thye Woo, zëvendëspresident për Azi në rrjetin e OKB-së për zhvillimin e qëndrueshëm, është profesor i ekonomisë në Universitetin e Kalifornisë dhe hulumtues në universitetet e Kuala Lumpurit dhe Shangait. Komenti është shkruar për rrjetin botëror të gazetarisë, “Project Syndicate”, pjesë e të cilit është edhe “Koha Ditore”.)