Kingstown/Apia/Victoria - Është shumë herët për të thënë nëse të gjitha bisedat për reformimin e financave të zhvillimit në Takimet pranverore të Fondit Monetar Ndërkombëtar dhe Bankës Botërore të këtij viti do të përkthehen në veprim politik kuptimplotë për Jugun Global. Por institucionet financiare shumëpalëshe e pranojnë gjithnjë e më shumë nevojën për të evoluar për të mbetur të rëndësishme në dritën e sfidave të reja globale dhe liderët botërorë po u kushtojnë vëmendje qasjeve novatore, siç është Iniciativa Bridgetown e kryeministres së Barbadosit, Mia Amor Mottley, për të adresuar nevojat e menjëhershme financiare të atyre që janë në gjendje të vështirë borxhi ose stimuli, si dhe përkrahjen e sekretarit të përgjithshëm, António Guterres, për të ofruar Agjendën 2030 për Zhvillim të Qëndrueshëm.
Më mirë vonë se kurrë. Arkitektura aktuale financiare ndërkombëtare është e vjetërsuar dhe e pajisur keq për të trajtuar ndërprerjet masive të shkaktuara nga ndryshimet klimatike, një rënie ekonomike globale, pandemia COVID-19 dhe ndryshimet në shpërndarjen e të ardhurave të nxitura nga zhvillimet teknologjike dhe konkurrenca e globalizuar. Karakteristikat unike gjeografike dhe demografike të shteteve të vogla ishullore në zhvillim (SIDS) si tonat e bëjnë edhe më të vështirë përballimin e këtyre ndërprerjeve.
Largësia e SIDS-it, së bashku me tokën e kufizuar të përdorshme dhe popullsinë e vogël, garantojnë të gjitha barriera të rëndësishme për integrimin në një ekonomi globale me ritme të shpejta. Vendet tona janë tepër të varura nga importet, veçanërisht nga ushqimi dhe energjia, dhe shpesh mbështeten shumë në një sektor të vetëm ekonomik (zakonisht në turizëm), duke na bërë të prirë ndaj ndërprerjeve të zinxhirit të furnizimit dhe goditjeve të tjera të jashtme.
Kombet e Bashkuara i kanë njohur prej kohësh rrethanat tona të veçanta, por komuniteti ndërkombëtar ka bërë pak për të na ndihmuar t'i menaxhojmë ato. Askund nuk është më e dukshme kjo se në sistemin financiar global, ku shpesh na lihen të kujdesemi për veten tonë – peshq të vegjël në mëshirën e grabitqarëve që përfitojnë shumë nga ripaketimi i borxhit tonë.
Problemi është se financimi me koncesion është i lidhur kryesisht me masat tradicionale të zhvillimit, përkatësisht të ardhurat kombëtare bruto të një vendi (GNI). Por të ardhurat relativisht të larta të SIDS-it – më shumë se gjysma kualifikohen si vende me të ardhura të mesme të larta – i pengon shumë nga qasja në financat e lira të ofruara për vendet me të ardhura më të ulëta. Përdorimi i të ardhurave si përcaktuesi i vetëm për ndihmën financiare do të thotë më shumë borxh për SIDS-in, të cilat vuajnë në mënyrë disproporcionale efektet e ngrohjes globale dhe goditjeve të tjera të jashtme. Nuk ka asnjë mënyrë për t'i shpëtuar këtij Catch-22 pa një kornizë të besueshme që merr parasysh këto dobësi.
Indeksi Shumëdimensional i Vulnerabilitetit, aktualisht në shqyrtim në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së mund të jetë një shpëtimtar. MVI-ja, një renditje universale e bazuar në ndjeshmërinë e vendeve në zhvillim ndaj goditjeve të jashtme, ofron bazën që institucionet ndërkombëtare si FMN dhe Banka Botërore të ndajnë financimin koncesionar të nevojshëm për përgatitjen dhe rimëkëmbjen nga krizat e paparashikuara. Ndërsa Iniciativa Bridgetown trajton urgjencën e kërcënimit të ndryshimeve klimatike, SIDS-i matet shumë në të tre dimensionet e cenueshmërisë: ekonomike dhe sociale, si dhe mjedisore.
Për shembull, kriza e gazit në Evropë dhe inflacioni i lartë në Shtetet e Bashkuara, të dyja të nxitura nga lufta në Ukrainë, kanë dominuar titujt kryesorë gjatë vitit të kaluar. Megjithatë, pasojat ekonomike të luftës kanë qenë veçanërisht të dhimbshme për shtetet ishullore të largëta si Seychelles, ku mungesa e energjisë është e komplikuar nga kostot më të larta të transportit. Inflacioni i lartë dhe çmimet në rritje të fluturimeve kanë penguar vizitorët evropianë, duke minuar rimëkëmbjen pas COVID-it të industrisë së turizmit të vendit, një burim vendimtar i të ardhurave buxhetore.
Sa i përket dimensionit social, pandemia ka pasur një ndikim të thellë në Samoa dhe shtetet e tjera ishullore të Paqësorit. Disa mund të argumentojnë se ato u kursyen nga rezultatet më të këqija shëndetësore të COVID-19, për shkak të izolimit të tyre. Por duhet të merren parasysh edhe kufizimet e kapacitetit të tyre, duke përfshirë aftësinë e tyre të kufizuar për të ofruar shërbime shëndetësore. Pa punëtorët dhe objektet e nevojshme për të përballuar valët e infeksionit të përjetuara nga vendet më të mëdha, këto shtete u detyruan të zbatonin masa më të rrepta bllokimi për shumë më gjatë se pjesa tjetër e botës. Efektet sociale, psikologjike dhe ekonomike të këtyre politikave do të ndihen për një brez ose më shumë.
Së fundi, ndërsa temperaturat më të larta dhe rritja e nivelit të detit përbëjnë një kërcënim të madh për SIDS-in, ato nuk janë të vetmet shqetësime mjedisore. Popullsia e Shën Vincentit dhe Grenadineve është në mëshirën e një vullkani aktiv - një bombë me sahat që shpërtheu për herë të fundit në vitin 2021. Për më tepër, zinxhiri i ishullit ndodhet në brezin e uraganeve të Atlantikut; këto stuhi do të bëhen më të forta dhe më të shpeshta me thellimin e krizës klimatike. Kur PBB-ja e një vendi mund të fshihet në një çast, sa të rëndësishme janë të ardhurat si masë vulnerabiliteti?
Është e vërtetë që GNI-ja për frymë mbetet mënyra më e besueshme për të identifikuar vendet më pak të zhvilluara, të cilat kanë nevojë serioze për ndihmë financiare dhe burime të tjera koncesionare për të qëndruar më vete. MVI-ja nuk kërkon të zëvendësojë GNI-në ose të ndërhyjë në ofrimin e ndihmës materiale për ato vende që kanë më shumë nevojë për të. Në vend të kësaj, ai është krijuar për të plotësuar këtë proces duke identifikuar vendet e cenueshme që meritojnë gjithashtu financime koncesionare, por aktualisht nuk kanë qasje në të.
Do të ndihet gjithmonë si një kohë e papërshtatshme për të reformuar arkitekturën financiare ndërkombëtare. Por kjo arkitekturë po ua mohon strehimin e duhur vendeve të cenueshme si tonat: ne jemi të detyruar të paguajmë një çmim për akomodimin e pasigurt. Nëse institucionet financiare shumëpalëshe kërkojnë shumë kohë për të trajtuar të metat e projektimit, e gjithë struktura përfundimisht do të shembet.
(Ralph Gonsalves është kryeministër i Shën Vincentit dhe Grenadineve. Fiamē Naomi Mataʻafa është kryeministre e Samoas. Wavel Ramkalawan është president i Seychellesit. Komenti është shkruar për rrjetin botëror të gazetarisë, “Project Syndicate”, pjesë e të cilit është edhe “Koha Ditore.)
© KOHA. Të gjitha të drejtat janë të rezervuara.
