Financimi i gazetarisë cilësore kërkon një përpjekje kolektive dhe është thelbësore që platformat e Big Techut ta bëjnë pjesën e tyre. Duke qenë se Google dhe Facebook kanë rezistuar ndaj pagesave për të drejtat e autorit, kanë kërkuar të shmangin pagimin e taksave, kanë apeluar gjobat dhe kanë lobuar fuqishëm për të ndikuar te ligjvënësit dhe gazetarët, është e paqartë nëse ata do të ishin të gatshëm të pranonin ndonjë skemë financimi
New York– Dy vjet më parë Parlamenti australian miratoi Kodin e Tregjeve të mediave informative, i cili detyroi Metan (Facebook) dhe Alphabetin (Google) të kompensojnë mediat për përmbajtjen e lajmeve të shpërndara në platformat e tyre. Ligji ka qenë një sukses i jashtëzakonshëm, me mediat australiane që tani marrin më shumë se 200 milionë dollarë australianë çdo vit nga firmat e Big Techut.
Me rënien e shpejtë të financimit për lajmet lokale, rënien e numrit të vendeve të punës në gazetari dhe me politikat novatore për të mbështetur prodhimin e lajmeve me cilësi të lartë që nevojiten urgjentisht, Kodi i Medias australiane ka tërhequr vëmendje të konsiderueshme. Google dhe Facebook kanë grumbulluar sasi të mëdha të ardhurash nga reklamat nga mediat e vjetra dhe ligjvënësit në mbarë botën e pranojnë gjithnjë e më shumë se platformat kryesore të teknologjisë kanë përgjegjësinë për të mbështetur gazetarinë me interes publik.
Me pak bujë, vende të tjera – duke përfshirë Brazilin, Indonezinë, Kanadanë, Mbretërinë e Bashkuar dhe Shtetet e Bashkuara – kanë iniciuar versionet e tyre të legjislacionit australian. Siç vërejti kohët e fundit Pierrick Judeaux, drejtor i portofolit për Fondin e ri Ndërkombëtar për Mediat me Interes Publik, Kodi i Medias është bërë pjesë e "fuqisë së butë" të Australisë. Gjatë dy vjetëve të fundit zyrtarët australianë kanë udhëtuar nëpër botë për ta promovuar atë, duke paralajmëruar kolegët e tyre se Google dhe Facebook do të lobojnë fort, do të shpenzojnë shumë dhe do të luajnë pisët për të parandaluar përhapjen e faturave të tilla.
Google, në veçanti, ka shtuar përpjekjet për të bllokuar ligje të tilla. Në shumë vende mediat më të vogla dhe vetëm në internet shqetësohen se Kodi i Medias do të përfitonte kryesisht botuesit e mëdhenj tradicionalë. Duke përfituar nga ky skepticizëm dhe duke kërkuar të krijojë ndarje, Google ka siguruar marrëveshje private me një grup të përzgjedhur botuesish kanadezë dhe është gati të fillojë negociatat zyrtare me botuesit në Afrikën e Jugut në javët e ardhshme. Për të marrë mbështetje financiare nga kompania, botuesit duhet të premtojnë se do të përmbahen nga kërkimi i kompensimit shtesë në rast të miratimit të ligjeve të reja.
Por Google ka shkuar më tej, duke promovuar në mënyrë aktive narrativën se vetëm mediat kryesore përfitojnë nga Kodi i Medias australiane. Ky pretendim është fals: të dyja mediat e mëdha në pronësi të Rupert Murdochut dhe organizatat e vogla mediatike në Australi kanë përfituar nga ligji. Country Press Australia, një shoqatë industrie që përfaqëson më shumë se 100 media lokale dhe rajonale të lajmeve, dhe Fondacioni Minderoo kanë bashkëpunuar me media të vogla për të lehtësuar negociatat kolektive. Në një rishikim të fundit të legjislacionit të ri, Thesari australian zbuloi se 30 marrëveshje financimi janë nënshkruar deri më tani, me disa që mbulojnë dhjetëra botime.
Ndonëse Kodi i Medias nuk është i përsosur, ai është një mjet i vlefshëm që duhet të forcohet dhe jo të sulmohet. Një nga kritikat e ngritura ndaj ligjit australian është se pagesat e kompanive të teknologjisë për mediat mbahen sekrete. Versioni kanadez i Kodit, nëse miratohet, do të përmirësonte transparencën duke u kërkuar organizatave të lajmeve që t'ia zbulojnë këtë informacion rregullatorëve (por jo publikut të gjerë). Projektligji kanadez gjithashtu përcakton kriteret e pranueshmërisë, duke kërkuar që mediat të përmbushin disa standarde editoriale dhe të punësojnë të paktën dy anëtarë të stafit me kohë të plotë. Për më tepër, njësitë e kualifikuara do të duhet të dorëzojnë raporte vjetore te organi rregullues.
Përsëritjet e ardhshme të Kodit të Medias duhet të përfshijnë dispozita që detyrojnë që marrëveshjet ndërmjet organizatave mediatike dhe kompanive të teknologjisë të bëhen publike dhe që mediat që marrin fonde nga kompanitë e mëdha të teknologjisë si Google dhe Facebook t'i përdorin fondet për të përmirësuar mbulimin e lajmeve. Informacioni rreth mënyrës se si platformat digjitale llogaritin vlerën e lajmeve që ato shpërndajnë dhe se si ato përcaktojnë orarin e tyre të pagesave duhet të jenë gjithashtu të disponueshme për publikun. Ky nivel transparence është thelbësor për të siguruar që botuesit e lajmeve të trajtohen në mënyrë të drejtë.
Për më tepër, mediat më të vogla duhet të përfshihen në këto kode, siç kanë theksuar organizatat e avokimit të mediave, si Fondacioni i lajmeve për interesin publik të Mbretërisë së Bashkuar, Forumi Kombëtar i Redaktorëve të Afrikës së Jugut dhe Shoqata e Gazetarisë Digjitale e Brazilit. Qeveritë, nga ana e tyre, duhet të përmbahen nga konsolidimi i kodeve në projektligje që vendosin kufizime në lirinë e shprehjes dhe i mundësojnë shtetit censurimin e përmbajtjes së lajmeve.
Taktikat nga Google, siç vuri në dukje së fundmi gazetarja braziliane, Natalia Viana, kanë larguar mbështetësit e saj dhe kanë shkaktuar një reagim kundër kompanisë. Përballë popullaritetit në rritje të Kodit të Medias australiane, Google u është drejtuar kërcënimeve, duke treguar se do të ndalonte transmetimin e përmbajtjes së lajmeve nëse kërkohet të paguajë për të dhe duke u thënë gazetarëve se do të tërhiqte mbështetjen financiare nga organet e medias. Autoritetet braziliane aktualisht po hetojnë kompaninë për "praktika abuzive" të mundshme që lidhen me përpjekjet e saj lobuese kundër versionit të projektligjit të Brazilit. Në fillim të majit, pak përpara votimit të planifikuar, Google ndryshoi rezultatet e kërkimit në mënyrë që njerëzit që hynin në pyetje të merrnin rezultate duke pohuar se ligji i propozuar do ta shkatërronte internetin.
Ka qenë zhgënjyese të dëshmosh mbulimin e kufizuar të taktikave të këqija të Googlet dhe Facebookut. Negociatat e fshehta midis platformave dhe organizatave të lajmeve në Afrikën e Jugut, ku botuesit e dëshpëruar po nxitojnë të arrijnë një marrëveshje me Google sepse nuk kanë mundësi të presin që procesi legjislativ të luhet vetë, ilustrojnë thellësinë e krizës aktuale.
Financimi i gazetarisë cilësore kërkon një përpjekje kolektive dhe është thelbësore që platformat e Big Techut ta bëjnë pjesën e tyre. Duke qenë se Google dhe Facebook kanë rezistuar ndaj pagesave për të drejtat e autorit, kanë kërkuar të shmangin pagimin e taksave, kanë apeluar gjobat dhe kanë lobuar fuqishëm për të ndikuar te ligjvënësit dhe gazetarët, është e paqartë nëse ata do të ishin të gatshëm të pranonin ndonjë skemë financimi. Por pas vitesh korrje të fitimeve masive nga përhapja e gazetarisë cilësore të prodhuar nga të tjerët, është koha që ata të ndalojnë së ngecuri dhe të paguajnë.
(Anya Schiffrin, pedagoge e lartë në Shkollën e Çështjeve Ndërkombëtare dhe Publike të Universitetit të Kolumbisë, është autore e Media Capture: How Money, Digital Platforms, and Governments Control the News (Columbia University Press 2021). Komenti është shkruar për rrjetin botëror të gazetarisë, “Project Syndicate”, pjesë e të cilit është edhe “Koha Ditore”.)
