Ministria e Kulturës ka vendosur që sivjet ta hapë edhe njëherë “kuletën” sa u përket projekteve kulturore të individëve dhe organizatave joqeveritare. Pas zallamahisë së qershorit ku loja me lista bëri që brenda 24 orëve të shtohen edhe afro 300 mijë euro për mbështetjen e projekteve, tash ka vendosur që edhe me 500 mijë të tjera të vihet në kërkim të projekteve të skenës së pavarur të kulturës.
Për këtë edhe e ka hapur atë që e ka titulluar: “Thirrja për projekt-propozimet kulturore 2023”.
Sipas kësaj thirrjeje që do të jetë e hapur deri më 9 tetor, Ministria e Kulturës për vitin 2023, rendit ndër prioritetet programore fuqizimin e rolit të skenës së pavarur kulturore në zhvillimin dhe zbatimin e politikave publike. Sipas thirrjes, synohet rritja e cilësisë së krijimtarisë artistike, identifikimi dhe mbështetja e talenteve të rinj, aktivizimi i të rinjve në vendimmarrje dhe aktivitete të fushës se artit dhe të kulturës. Te thirrja e re renditen edhe kriteret që të plotësojnë organizatat joqeveritare dhe individët. Shuma e përkrahjes mund të shkojë deri në 25 mijë euro.
Sipas Ministrisë së Kulturës mbështetja edhe mund ta kalojë shumën prej gjysmë milioni euro.
“Buxheti bazë për thirrjen e shtatorit për art dhe kulturë është 500 mijë euro. Në bazë të aplikimeve të pranuara do të shqyrtohen mundësitë për rritje të këtij buxheti”, ka thënë Zana Fetiu, këshilltare politike e ministrit të Kulturës, Hajrulla Çeku. Sipas saj, duke marrë parasysh që skena e pavarur kulturore vazhdon të ketë aktivitete kulturore përgjatë gjithë vitit dhe duke u bazuar edhe në rritjen e mbështetjes për këtë skenë nga Ministria e Kulturës, është paraparë që aktivitetet të mbështeten nëpërmjet thirrjes së shtatorit.
“Projektet mund të realizohen gjatë gjithë vitit fiskal 2023 dhe përtej këtij viti”, ka thënë Fetiu.
Por sivjet MKRS-ja pavarësisht shumave të mëdha që ka ndarë për skenën e pavarur kulturore, është përballur edhe me avari jo të zakonta në këtë proces. “Dramë” më vete kishte qenë publikimi i rezultateve në qershor.
Fillimisht ishte publikuar Lista preliminare dhe ishte hapur afati i ankesave. Aty figuronin 36 projekte, përkrahur me 808 mijë e 510 euro, tek goditi ngjarje e organizata bartëse të skenës kulturore në vend, si “DokuFesti”, “Artpolisi” e “Chopin Piano Fest” apo qendra “Multimedia”. La pesë ditë afat ankesash, deri më 26 qershor, e nuk iu deshën më shumë se tri ditë që t’i shqyrtojë ato dhe prej 36 projekteve të bëhen 106. Dallimi në buxhet: 1.7 milion euro, kur prej 808 mijë eurosh u bë 2.5 milionë. Po atë ditë që u publikua kjo Listë edhe u fshi nga ueb-sajti. Pas gati 24 orëve u publiku Lista e re bashkë me ndryshime. Qe fryrë për fiks 283 mijë e 805 euro. Ishin shtuar edhe 11 projekte. Me listën e “avulluar” nja një orë pas lansimit, ishin 106 projekte. E në të renë 116, plus një pa numër rendor. Në Listën e re në mesin e 117 përfituesve ishin edhe qendra për art bashkëkohor “Stacion” me 20 mijë euro, Organizata Kulturore e të Rinjve me 11 mijë euro, Sh.K. “Gjurmët” me 10 mijë e 760 euro, shtëpia teatrore filmike “AKT” me 25 mijë euro, shoqëria kulturore artistike “Malsori” me 27 mijë e 100 euro për “Hasi Jehon 2023”, galeria “Qahili” me 30 mijë euro, orkestra frymore “Prizreni” me 20 mijë euro, Fondacioni Kosovar i Arkitekturës me 20 mijë euro, shoqata “Qendra e Artit Muzikor DAM” me 20 mijë euro e po aq ka marrë përkrahje edhe qendra kulturore “Pre Art”. Pa numër rendor, në Listën e re figuronte edhe festivali ndërkombëtar i teatrit “Prizren Fest” me 30 mijë euro.
Ministria e Kulturës kishte “rihapur” kuletën edhe për disa organizata duke ua përmirësuar shifrat.
Një natë më parë “Artpolisi” ishte përkrahur me 60 mijë euro. Në Listën e re i ishin shtuar edhe 20 mijë. Kishte “përmirësuar” shifrat edhe për “DokuFestin” duke ia shtuar 10 mijë, prej 90 mijë sa ishte lansuar një ditë më parë. Buxhetin ia kishte shtuar për 17 mijë e 745 euro edhe organizatës “Ec Ma Ndryshe”, duke e rrumbullakuar në 80 mijë. Gati po aq ia kishte rritur edhe teatrit “Oda”. Në “listën e zhdukur” u përkrah me 62 mijë e 200 e me listën e rishfaqur me 80 mijë. Organizatës joqeveritare “Integra” për projektin “Dokumentimi i trashëgimisë artistike në Kosovë – edicioni i 4-t”, ia kishte dyfishuar buxhetin nga 15 mijë të enjten pasdite, në 30 mijë të premten e 30 qershorit.
Krejt kjo rrëmujë ishte kritikuar fort nga zëra të pavarur të skenës kulturore. Shumica kishin përtuar të flasin pasi i kishin parë projektet e tyre me shifra të rritura.
Dramaturgu Jeton Neziraj, është njëri prej zërave të paktë kritikë prej skenës kulturore. Kishte reaguar kur u zhduk Lista. E një ditë më pas nuk ishte befasuar fort.
“Fatkeqësisht, sërish edhe sivjet vazhdoi avazi i vjetër i paqartësive, i mos-transparencës, i konfuzionit e i vendimeve arbitrare”, kishte thënë Neziraj.
Lista që u zhduk më pas, ishte lansuar disa orë pasi Qeveria, nëpërmjet ministrit të Kulturës, Hajrulla Çeku, u zotua ndër të tjera për “politikën e re kulturore” e për “dinjitetin e artistit”. Zotime si këto janë dhënë kur ekzekutivi miratoi Projektligjin për artin e kulturën i cili në atë version, shfuqizon Ligjin për Institucionet e Kulturës, Ligjin për Filarmoninë, Operën dhe Baletin e Kosovës, atë për ansamblin kombëtar të këngëve dhe valleve “Shota” dhe për ansamblet e tjera, si dhe Ligjin për teatrot.
“Mijëra të përfshirë në konsultime, kjo është reforma më e madhe e ndërmarrë ndonjëherë në fushën e kulturës. Jemi ambiciozë në politikën tonë të re kulturore. Kulturën duam ta shohim me financim adekuat, ndërsa artistin të jetojë dinjitetshëm nga puna artistike”, kishte thënë ministri Çeku.
Me zotime si këto, Neziraj e kishte lidhur rastin e listave.
“E ndërkohë që bëhen gabime në hapa kaq të vegjël, siç është kjo e ndarjes së një buxheti, e ku përfillja e kriterit të meritokracisë e transparenca do të duhej të ishin gjëra bazike, MKRS-ja trumpeton ‘reforma radikale’ e ndryshime rrënjësore në skenën e artit e kulturës! Pra, para se këtë të dytën, ndoshta do të duhej të na jepnin shembuj se dinë t’i bëjmë mirë edhe këto punët ‘më të vogla’”, kishte thënë Neziraj edhe pasi organizata udhëhequr prej tij, u përfshi në listën e përfituesve me 80 mijë euro mbështetje për programin vjetor. Në listën preliminare, “s’i kishte plotësuar kriteret”.
© KOHA. Të gjitha të drejtat janë të rezervuara.
