OpEd

Presidentin në Mal të Zi e përcaktuan votat e popujve pakicë

Ndikimi i votuesve të pjesëtarëve të popujve pakicë në Mal të Zi (kryesisht boshnjakët dhe shqiptarët), paraqet rast unik në regjion, sepse ata ishin përcaktues me parë në referendumin për pavarësi të Malit të Zi të mbajtur me 21 maj 2006, e po ashtu edhe në zgjedhjet presidenciale te mbajtura me 15 prill 2018, duke u përcaktuar për një politikë integruese që duhet të jetë në favor të barazisë qytetare e nacionale në këtë mjedis multinacional, çështje të cilat kërkojnë zgjidhje sipas standardëve europiane e jo të politikës utilitare.

Zgjedhjet e treta presidenciale pas shpalljes së pavarësisë së Malit të Zi, kësaj radhe u dalluan nga të mëparshmet me numrin e lartë të konkuruesve për postin e presidentit si dhe me kohën e shkurtë të fushatës zgjedhore. Por, ajo qe i ka befasuar qytetarët është e dhëna se opozita ndonëse kishte paralajmërime se do të dalin ne zgjedhje me një kandidat të vetëm, ata nuk patën konsenzus, duke u përcaktuar në momentin e fundit për një kandidat i cili dukej se ishte një zgjidhje e imponuar, gjoja si kandidat jopartiak, por pa ndonjë epitet karizmatik në opinionin e gjerë në Mal të Zi. Nga ana tjetër opozita e vetquajtur qytetare u paraqit me kandidatin e cila ishte përfaqësuese e Partisë Socialdemokratike që u mbështet edhe nga subjekti politik DEMOS-i, duke qenë risi sepse ishte kandidatja e vetme femër deri më tash në zgjedhjet presidenciale.

Edhe pse është pritur qe DPS-i të dalë me herët me kandidatin e vet për president ata u përcaktuan në javën e fundit për kryetarin e partisë së tyre M.Gjukanoviqin, duke eliminuar spekulimet se ai kësaj here nuk do të kandidohet. Duke marrë parasysh rrethanat aktuale politike, këtë kandidat e mbështetën partnerët e koalicionit qeveritar, do të thotë partitë politike të pakicave në Mal të Zi. Një mbështetje e tillë nga fillimi jepte për të kuptuar se M.Gjukanoviqi është në përparësi të madhe ndaj konkurrenteve të tjerë, që u dëshmua edhe nga sondazhet parazgjedhore. Por, dilema qëndronte në atë se sa do të jenë të motivuar qytetarët për të dalë në zgjedhje dhe si do të jetë përcaktimi i tyre në kutitë e votimit.

Zgjedhje pa befasi

Sipas të dhënave nga KZSH nga 532.599 qytetarë me të drejt vote, këtë të drejtë e kanë shfrytëzuar 340.462 votues apo 63.92% e qytetarëve apo 10% me pak votues, së në zgjedhjet parlamentare në vitin 2016. Nga ana tjetër fletë të vlefshme gjithsej kanë qenë 334.464. Pas numrimit të votave kandidatët për president kanë marrë këto vota: Gjukanoviqi 180.274 vota apo 53.9% e votave të përgjithshme, M.Bojaniqi 111.711 vota (33.4%), D.Vuksanoviqi 27.441 vota(8.2%), M.Millaçiqi 9.405 vota (2.81%), H.Kallaçi 2.677 vota (0,8%), V.Miliçkoviqi 1.593 vota (0.48%) dhe D.Dedeiqi 1.363 vota (0,41%).

Duhet cekur më këtë rast se nga të dhënat numerike të votave të kandidatëve konkurrues, del se tre kandidatë kanë fituar numër simbolik të votave, përkatësisht më pak se kanë siguruar nënshkrime për tu kandiduar, nga del se ato kanë qenë të vetëdijshëm për mundësitë e tyre por si duket në pyetje ishte përfitimi financiar e asgjë më shumë.

Votat e popujve pakicë vendimtare për fitore

Të dhënat numerike dëshmojnë fitoren e M.Gjukanoviqit i cili vetë ka fituar më shumë vota se të gjithë të tjerët së bashku. Një rezultat i tillë nuk ishte befasi duke pasur konkurrent të dobët, por pyetja ishte se sa do të ishte diferenca me vota ndaj të tjerëve. Por,nëse analizohen votat sipas komunave përkatësisht të vendvotimeve te popujve pakicë del se fitoren presidentit të ri ia kanë siguruar në rundin e parë pikërisht ata. Një e dhënë e tillë nuk është befasi se tash njëzet vite janë votat e popujve pakicë që janë duke përcaktuar fituesin. Kujtojmë me këtë rast zgjedhjet presidenciale(rundi i dytë) me 19.10.1997, ku Millo Gjukanoviqin president e kanë bërë votat e popujve pakicë e po ashtu kanë qenë vendimtare edhe në referndumin për pavarësi të Malit të Zi me 21 maj 2006. Po ashtu edhe Qeveria e formuar pas zgjedhjeve parlamentare në tetor të vitit 2016 është formuar duke u mbështetur në deputetet e popujve pakicë. Nuk ka dilemë se një dukuri e tillë këtu është specifike qe e veçon këtë vend nga të tjerët në regjionin e Ballkanit perëndimor.

Rekomandime nga Shqipëria e Kosova

Me të shpallur kandidaturën për president M.Gjukanoviqit i ofruan mbeshtetje subjektet politike parlamentare të popujve pakicë si të boshnjakëve e kroatëve po ashtu nuk mungoi mbeshtetja e subjekteve politike parlamentare te shqiptarëve(UDSH, AA, FORCA). Ndërsa nga ato joparlamentare ndër të parat që i ofroi mbështetje ishte Partia Demokratike. Por, duhet cekur se vetëm një subjekt politik i shqiptarëve nuk i ofroi mbështetje e ajo ishte LDSH, duke dhënë arsyetim për një veprim të tillë, duke ftuar antarët e elektoratin votues shqiptar që të abstenojnë në votim.

Në lidhje me këto zgjedhje presidenciale siç duket në sajë të rrethanave gjeopolitike ne regjion dhe më gjerë subjektet politike shqiptare kanë pasur rekomandime nga përfaqësuesit politikë e shtetëror nga Shqipëria dhe Kosova që shqiptarët pa hezitim ta votojnë M.Gjukanoviqin. Dhe nga një situatë e tillë mediatike e politike duke mos pasur ndonjë alternativë tjetër, shqiptarët me shumicë e votuan M.Gjukanoviqin, duke e vlerësuar si kandidat me i pranueshëm në krahasim me konkurrentët e tjerë. Por, nëse analizojmë daljen e votuesve shqiptarë në vendvotime del se një numër i konsideruar ka abstenuar, duke e shfrytëzuar të drejtën e tyre qytetare për të mos votuar asnjë kandidat, ku rasti i Ulqinit meriton një analizë të veçantë!

Dështimi i opozitës dhe abstenimi i qytetarëve

Nga të dhënat statistikore te tyre zgjedhjeve bie në sy abstenimi i një numri të lartë të qytetarëve. Madje në total një numër i tillë nuk është i vogël por 195.137 qytetarë me të drejtë vote nuk kanë votuar. Atëherë më të drejt bëhet pyetja se kush humbi më së shumti nga një abstenim i tillë. Nuk ka dilemë se më së shumti humbi opozita përkatësisht kandidatët e tyre, sepse ka munguar motivimi i qytetarëve për të dalë në zgjedhje. Një konstatim të tillë e mbështesim në faktin se kanë abstenuar më së shumti ata nga ana e opozitës e jo të pozitës që dëshmon edhe rezultati përfundimtar.

Opozita nuk duhet të akuzoj të tjerët për dështimin e tyre, sepse ky nuk është dështimi i parë, por duhet të jenë kritik se me retorikë të demoduar, me qasje destruktive e madje edhe antishtetërore ka qenë e pamundur të arrijnë më shumë, duke shënuar dështimin e radhës. Nëse këtij konstatimi i shtojmë edhe joseriozitetin në përcaktimin e kandidatit për president duke e caktuar ate në momentin e fundit, si dhe ndarjen e opozitës në dy grupe, ishte e qartë se kandidati i DPS-it përkatësisht i shumicës parlamentare kishte përparësi, sepse pas tij ka qëndruar e tërë infrastruktura shtetërore me të gjitha kapacitetet ekzistuese.

Opozita aktuale i konvenon pushtetit

Për dështim të tillë më së paku janë fajtorë qytetarët të cilët nuk kanë qenë të motivuar për të dalë në votime. Përkundrazi dështimin duhet kërkuar të liderët e opozitës të cilët vuajnë nga kompleksi i egoizmit dhe atavizmit politik të cilët edhe pse kanë përjetuar humbje të vazhdueshme, qëndrojnë ende në pozitat e tyre, pa menduar për të dhënë dorëheqje, duke iu dhënë mundësi të rinjve të cilët janë pa hipoteka dhe kanë gatishmëri e guxim të ballafaqohen me realitetin e skenës politike në Mal të Zi.

Vetëm një ndryshim i tillë kadrovik në strukturat udhëheqëse dhe me një qasje politike optimale për qytetarët e këtij vendi, do të ishte mundësi reale për ndërrimin e pushtetit në mënyrë demokratike. Në të kundërtën pushtetit aktual i konvenon një opozitë e tillë destruktive, ataviste e heterogjene dhe pa vizion, sepse duke i falënderuar asaj këto vazhdojnë pushtetin pa ndërprerje tash tri dekada nga miratimi i pluralizmit, duke qenë rast i veçantë në vendet e ish kampit socialist në Europën Juglindore (Ulqini online).