Është ende herët për të parashikuar se si Qeveria e re do t'i pajtojë këto perspektiva të kundërta. Tani për tani, nostalgjia e lëndëve djegëse fosile dhe dëshira për ta ngadalësuar tranzicionin e energjisë duket se kanë mbizotëruar. Por Italia ka një plan për ringjalljen industriale, të cilin nuk e ka prodhuar prej dekadash

Përballë krizës energjetike të Evropës, liderët politikë dhe ekonomikë në Itali, ekonomia e tretë më e madhe e Bashkimit Evropian po përballen me dy forca kundërshtare. Nga njëra anë ekziston frika e ndryshimit, gjë që i bën politikëbërësit të kthehen në zgjidhjet e vjetra: shpimet, tubacionet e reja të gazit dhe gazifikuesit dhe përpjekjet për të siguruar hidrokarbure në Afrikë dhe Lindjen e Mesme. Nga ana tjetër, ka presion për risi nga industria e energjisë elektrike dhe të gjithë ata sektorë të shoqërisë që e shohin këtë krizë si një sinjal të qartë se epoka e karburanteve fosile po përfundon.

Pikëpamjet kontradiktore të establishmentit politik dhe ekonomik të Italisë pasqyrojnë ndarjet brenda shoqërisë italiane. Një studim i fundit i SWG-së tregon se debati për çështjet e energjisë rrallëherë bazohet në prova të forta, por më tepër në paragjykime dhe perceptime që lidhen më shumë me moshën sesa me përkatësinë politike. Italianët mbi 55 vjeç duket se kanë ngecur në të kaluarën: 33%, për shembull, besojnë se energjia e rinovueshme nuk ka kaluar kurrë 10% të prodhimit total të energjisë elektrike në Itali. Vetëm 7.5% e këtij grupi iu afrua shifrës reale: sot, Italia prodhon rreth 40% të energjisë elektrike nga burime të rinovueshme. Të rinjtë nën 24 vjeç janë më të informuar: përqindja e atyre që vlerësojnë saktë kontributin e burimeve të rinovueshme në prodhimin e energjisë elektrike është tri herë më e lartë, në 22%.

Italianët mbi 55 vjeç duket se kanë harruar traditën mbresëlënëse të vendit të burimeve të rinovueshme. Pakkush i kujton turbinat hidroelektrike avangarde të cilat, që nga fillimi i shekullit të njëzetë, ushqenin uzinat e elektroçelikut të Sesto San Giovanni me ujë që rridhte nga Alpet; ose Larderello, termocentrali i parë gjeotermik në botë, në Toskanë. Në mënyrë të ngjashme, pak njerëz duket se e dinë se Italia është një lider botëror në energjinë diellore, ose se kompania shtetërore ENEL Green Power është një nga pesë kompanitë më të mëdha diellore.

Në vitin 2014, Italia gjithashtu mbajti shkurtimisht rekordin botëror në përdorimin e energjisë diellore, e cila në atë kohë përbënte 8% të konsumit total të energjisë elektrike në vend. Në të njëjtin vit, Italia ishte ndër të parat nga vendet anëtare të Bashkimit Evropian që arriti objektivat e tranzicionit të vendosura nga BE-ja për vitin 2020 dhe këtë e bëri shumë përpara kësaj date. Por anketa e SWG-së tregon se 94% e italianëve mbi 55 vjeç nuk e dinë këtë; përkundrazi mendojnë se Italisë i kanë munguar objektivat.

Pavarësisht këtyre sukseseve të hershme, Italia ka rënë në vendin e 12-të midis vendeve të BE-së në prodhimin e energjisë elektrike të rinovueshme. Për sa i përket efikasitetit, Italia ende kryeson ekonomitë e mëdha të kontinentit për sa i përket energjisë së konsumuar për njësi të PBB-së, por avantazhi i saj konkurrues po tkurret. Në vitin 1995, ekonomia italiane ishte 32% më efikase se mesatarja e BE-së; deri në vitin 2019, kjo diferencë kishte rënë në 11%.

Siç tregon sondazhi i SWG-së, italianët nën 35 vjeç janë më të lidhur me realitetet teknologjike të shekullit të njëzet e një. Ata janë gjithashtu më të informuarit për burimet e rinovueshme dhe mbështetësit më entuziastë të tranzicionit të energjisë së gjelbër. Por moshat mbi 55-vjeç i kalojnë shumë këta "vendas të rinovueshëm". Pasi janë rritur në epokën e artë të teknologjive të karburanteve fosile, ata dinë pak për burimet e rinovueshme dhe kanë më shumë gjasa të nënvlerësojnë kthimet e tyre dhe të mbivlerësojnë kostot e tyre.

Është ende herët për të parashikuar se si qeveria e re do t'i pajtojë këto perspektiva të kundërta. Tani për tani, nostalgjia e lëndëve djegëse fosile dhe dëshira për të ngadalësuar tranzicionin e energjisë duket se kanë mbizotëruar. Por Italia ka një plan për ringjalljen industriale, të cilin nuk e ka prodhuar prej dekadash. Ndërsa Plani Marshall, i udhëhequr nga Shtetet e Bashkuara, promovoi hidrokarburet dhe motorizimin e Baby Boomers në vitet ‘50, plani i ri i tranzicionit të energjisë për të ndërtuar sisteme efikase transporti, banimi dhe prodhimi që janë të integruara me biosferën dhe atmosferën është yni – projektuar nga ne dhe për ne.

Për sa i përket kostos së niveluar të energjisë (LCE), burimet e rinovueshme janë burimet më pak të kushtueshme të disponueshme. Kostoja më e madhe është investimi fillestar në infrastrukturë, pas së cilës burimi – uji, dielli, era ose energjia gjeotermale – është pa pagesë. Sigurisht, tranzicioni kërkon gjithashtu lëndë të para, partnerë të besueshëm biznesi për t'i furnizuar ato dhe kapacitet industrial për të prodhuar tehe, panele, njësi kontrolli dhe rrjeta. Por Italia ka gjithçka që i nevojitet për të përballuar këtë sfidë. Si prodhuesi i dytë më i madh në BE, Italisë nuk i mungon kapaciteti prodhues. Dhe varësia nga metalet dhe tokat e rralla do të reduktohet me teknologjitë e përmirësuara të riciklimit, një sektor në të cilin Italia është gjithashtu në ballë.

Kriza energjetike ka nxjerrë në pah sesi sistemet energjetike të bazuara në lëndët djegëse fosile krijojnë varësi nga petrostatet, të cilat më pas mund të shantazhojnë vendet e tjera duke kërcënuar se do të mbyllin rubinetin. Italia aktualisht po përpiqet të zëvendësojë gazin rus me furnizime nga vende të paqëndrueshme, shumë prej tyre në kontrollin e konfliktit të dhunshëm. Duke vepruar kështu, Italia mund të bëhet qendra e re për trafikun trans-mesdhetar të gazit, siç ishte Ukraina për dërgesat e gazit nga Rusia në Evropë. A është vërtet kjo ajo që duan italianët?

Historikisht, Italia përqafoi me entuziazëm inovacionin e energjisë. Në fund të shekullit të nëntëmbëdhjetë dhe në fillim të shekullit të njëzetë, ajo ishte ndër vendet kryesore në elektrifikimin dhe ndër të parat që braktisi derivatet e naftës në favor të metanit më të pastër dhe më efikas. Italianët e sotëm kanë një mundësi për të ringjallur këtë traditë dhe për t'u zhvendosur në format më të avancuara, efikase dhe më të lira të energjisë në dispozicion aktualisht: burimet e rinovueshme. Megjithatë, për ta kapur atë, të rinjtë italianë do të duhet t’i edukojnë prindërit e tyre.

(Gianluca Ruggieri, inxhinier mjedisi, është një studiues në fizikën teknike mjedisore në Departamentin e Shkencave Teorike dhe të Aplikuara në Universitetin e Insubria dhe themelues i Ènostra, kooperativë e prodhuesve dhe konsumatorëve të energjisë së rinovueshme. Vështrimi është shkruar për rrjetin botëror të gazetarisë, “Project Syndicate”, pjesë e të cilit është edhe “Koha Ditore”)