Duke pasur parasysh rivalitetet e sotme gjeopolitike, përpjekjet për të forcuar bashkëpunimin shumëpalësh për ndryshimet klimatike ka të ngjarë të jenë të kota. Por përparimi teknologjik konkurrues, edhe nëse promovohet nga politikat proteksioniste, mund të shpëtojë planetin

Konferenca e Kombeve të Bashkuara për Ndryshimet Klimatike (COP27) e kësaj jave në Egjipt thekson konsensusin në rritje se bashkëpunimi shumëpalësh është i nevojshëm për të shmangur katastrofën mjedisore. Por me rritjen e tensioneve gjeopolitike dhe nxehjes së rivalitetit SHBA-Kinë, përpjekje të tilla duken të destinuara të dështojnë, ashtu si përpjekjet e mëparshme për të promovuar koordinimin global për vaksinat, tregtinë, inovacionin teknologjik dhe politikën makroekonomike.

Lajmi i mirë është se konsensusi mund të jetë i gabuar: mungesa e bashkëpunimit shumëpalësh nuk duhet të jetë fatale për kauzën klimatike. Kornizat ekzistuese për koordinimin ndërkombëtar janë gjithsesi të vjetruara dhe konkurrenca teknologjike, e nxitur nga Akti i Shteteve të Bashkuara për Reduktimin e Inflacionit (IRA), i fokusuar në klimën, mund të rezultojë të jetë një shtytës më i fuqishëm i inovacionit, duke siguruar që lufta kundër ndryshimeve klimatike të vazhdojë me shpejtësi.

Deri më tani, kuadri kryesor për promovimin e bashkëpunimit shumëpalësh për ndryshimet klimatike është mbështetur në parimin e “parave të gatshme për shkurtime”, ku vendet e zhvilluara ofrojnë ndihmë financiare për të bindur vendet në zhvillim të ndërmarrin përpjekje ambicioze për dekarbonizimin. Por kjo qasje nuk është më e besueshme, duke qenë se komuniteti ndërkombëtar ka dështuar të përmbushë angazhimet e tij financiare dhe nuk ka treguar asnjë shenjë përmirësimi.

Më keq, paradigma e “parave për shkurtime” është e bazuar në një standard të dyfishtë. Ndërsa vendeve me të ardhura më të ulëta u kërkohet të zvogëlojnë emetimet, vendet e pasura po rrisin varësinë e tyre nga karburantet fosile, veçanërisht pas pushtimit rus të Ukrainës. Për më tepër, taksa kufitare e planifikuar e Bashkimit Evropian për importet me intensitet karboni do të ndëshkonte në mënyrë efektive vendet me të ardhura më të ulëta në Afrikë dhe gjetkë, duke kufizuar tranzicionin e tyre të energjisë së pastër. Mekanizmi i rregullimit të kufijve të karbonit të BE-së në thelb nxit politikat e botës së zhvilluar për vendet më të varfra, duke e bërë atë të barabartë me imperializmin klimatik.

Për fat të mirë, përparimet e shpejta teknologjike kanë ulur ndjeshëm çmimin e burimeve të rinovueshme, duke sjellë dekarbonizimin brenda mundësive financiare. Kjo është arsyeja pse disa vende në zhvillim, veçanërisht India dhe Kina, kanë nisur programe masive të energjisë së rinovueshme gjatë dekadës së fundit.

Megjithatë, duke pasur parasysh nevojën për investime masive në infrastrukturën e energjisë së rinovueshme dhe kostot tashmë të ngritura të ruajtjes, kalimi në një ekonomi neto zero ende nuk është financiarisht i zbatueshëm. Për më tepër, tranzicioni do të zhvendoste miliona njerëz në vendet në zhvillim, të cilët e fitojnë jetesën nga lëndët djegëse fosile, duke çuar në kosto të mëdha rregullimi. Nënvlerësimi i këtyre kostove ose besimi se këto probleme do të zgjidhen vetë është një formë tjetër, më delikate e imperializmit klimatik.

Gjersa bashkëpunimi shumëpalësh në luftën kundër ndryshimeve klimatike duket i pamundur, IRA e re e Amerikës mund të jetë ndryshim global i lojës. Duke subvencionuar kërkimin dhe zhvillimin e energjisë së rinovueshme, kjo do të shmangte nevojën për mekanizma të rëndë dhe të pabarabartë të taksimit të karbonit. Më në thelb, masa të tilla do të ndihmonin në krijimin e një narrative të re shpresëdhënëse që fokusohet në zbutjen e ndryshimeve klimatike përmes inovacionit teknologjik dhe nxitjes së ofertës, në vend të sakrificës dhe uljes së kërkesës. Ashtu si SHBA-ja, pak vende në zhvillim ka të ngjarë ta “taksojnë karbonin” në rrugën e tyre drejt reduktimit të emetimeve.

IRA gjithashtu mund të ndihmojë vendet me të ardhura më të ulëta për të reduktuar kostot e dekarbonizimit duke inkurajuar vendosjen e teknologjive të tilla si bateritë me kosto të ulët dhe kapjen dhe ruajtjen e karbonit. Në librin tonë Greenprint, Aaditya Mattoo dhe unë argumentojmë se duke i përdorur më shumë këto teknologji, vendet në zhvillim mund të plotësojnë nevojat e tyre për energji pa rritur emetimet globale të klimës.

IRA është në thelb politikë proteksioniste tregtare dhe industriale. Si e tillë, ajo mund të ndezë një garë ndërkombëtare të armatimeve të subvencioneve të energjisë së gjelbër. Mirëpo kjo mund të jetë gjë e mirë. Një luftë globale e subvencioneve mund të nxisë inovacionin teknologjik, duke ulur potencialisht çmimin e burimeve të rinovueshme. Për më tepër, ajo mund të bëjë për teknologjitë e reja atë që bënë subvencionet e Kinës për fotovoltaikët për industrinë globale të energjisë diellore.

Siç kanë paralajmëruar shumë, IRA nuk është pa rreziqe. Legjislacioni i nënshkrimit të Presidentit Joe Biden lidh shumë nga subvencionet dhe stimujt e tij me prodhimin dhe kërkimin në SHBA dhe Amerikën e Veriut. Kështu, ajo përbën atë që Organizata Botërore e Tregtisë e quan “kërkesat e përmbajtjes lokale”. BE-ja, një nga partnerët më të mëdhenj tregtarë të Amerikës, është ankuar për këtë pengesë në tregti.

Por, duke pasur parasysh urgjencën e kërcënimit ekzistencial të paraqitur nga ndryshimet klimatike, një nxitim global për të subvencionuar teknologjitë kryesore duket si veçori, e jo defekt. Në masën që një garë globale e subvencioneve mund ta bënte energjinë e pastër financiarisht të qëndrueshme, ajo do t’i shmangte vendeve të pasura shtirjen e angazhimit për të ofruar triliona dollarë për vendet më të varfra që ato nuk do të mund t’i mbledhin.

Së fundi, një garë e tillë mund të ndihmojë në zgjidhjen e ankesave të vendeve në zhvillim për hipokrizinë e klimës së botës së pasur. Ulja e kostove të energjisë së rinovueshme do të ishte një e mirë publike globale e ofruar nga bota e zhvilluar – duke supozuar, sigurisht, se çfarëdo teknologjie e re të dalë do të ishte e disponueshme lirisht. Përhapja e pabarabartë globale e vaksinave për COVID-19 duhet të shërbejë si një kujtesë se shpikja e thjeshtë e teknologjive të reja nuk garanton një shpërndarje të barabartë.

Revolucioni i Gjelbër i viteve 1960, kur vendet e industrializuara reduktuan ndjeshëm urinë dhe varfërinë globale duke futur kultura me rendiment të lartë në të gjithë botën në zhvillim, është një model i dobishëm për shpërndarjen e teknologjive të rinovueshme të lira dhe jo të pronarit. Por për të arritur një revolucion të gjelbër për shekullin e njëzet e një, bota duhet të shkojë përtej diskutimeve bajate dhe përçarëse se cilat vende janë përgjegjëse për kërcënimin klimatik.

Duke pasur parasysh rivalitetet e sotme gjeopolitike, përpjekjet për të forcuar bashkëpunimin shumëpalësh për ndryshimet klimatike ka të ngjarë të jenë të kota. Por përparimi teknologjik konkurrues, edhe nëse promovohet nga politikat proteksioniste, mund të shpëtojë planetin.

(Arvind Subramanian, bashkëpunëtor i lartë në Universitetin Broën, është bashkëpunëtor i shquar jorezident në Qendrën për Zhvillim Global dhe autor i librit Of Counsel: The Challenges of the Modi-Jaitley Economy (India Viking, 2018). Vështrimi është shkruar për rrjetin botëror të gazetarisë, “Project Syndicate”, pjesë e të cilit është edhe “Koha Ditore”.)