Bërja publike e raporteve të inteligjencës është më shumë art, sesa shkencë. Spiunët dhe analistët kanë luftuar për ta zotëruar këtë art

Muajin e kaluar, kur drejtoresha e Inteligjencës Kombëtare të SHBA-së, Avril Haines, prezantoi vlerësimin vjetor të kërcënimeve të komunitetit të inteligjencës në Komitetin e Inteligjencës së Senatit, anëtarët e komisionit e lavdëruan atë për “punën e shkëlqyer” që çoi në pushtimin rus të Ukrainës dhe për “vazhdimësinë e saj që t’i mbajë ata të informuar”. Për nder të komunitetit të inteligjencës amerikane dhe për hidhërimin e presidentit rus, Vladimir Putin, senatorët amerikanë nuk ishin të vetmit që u informuan. Edhe pjesa tjetër e botës ishte falë zbulimeve të plota strategjike të inteligjencës amerikane.

Bërja publike e raporteve të inteligjencës është më shumë art, sesa shkencë. Spiunët dhe analistët kanë luftuar për ta zotëruar këtë art. Mirëpo, kur bëhet fjalë për Ukrainën, drejtori i CIA-s, William Burns, meriton njohje për ndryshimin e mënyrës sesi agjencia mendon për zbulimin e sekreteve të saj. Si ish-ambasador në Moskë, Burns ka thënë para Komisionit të Senatit se “në të gjitha vitet që kalova si diplomat karriere, pashë shumë raste në të cilat humbëm luftërat e informacionit me rusët”.

Kjo përvojë tani është shpaguar. Për muaj të tërë para pushtimit të Putinit, komuniteti i inteligjencës luajti kundër llojit, duke deklasifikuar informacione dhe analiza që parashikonin përgatitjet dhe synimet ruse. Raportet diskreditonin provokimet e dukshme (“flamujt e rremë”) dhe paralajmëronin për ngritje ushtarake të Rusisë. Të hedhura poshtë nga Kievi dhe Moska në atë kohë, faktet dhe parashikimet goditën në shenjë. Teksa forcat ruse tani zhyten më thellë në moçalin e ri, agjencitë e inteligjencës amerikane duhet të mbështeten në këtë strategji.

Për të qenë të sigurt, komuniteti i inteligjencës e ka konsideruar prej kohësh publikimin e sekreteve si herezi dhe detyra për t’i mbrojtur burimet dhe metodat mbeten të shenjta, për arsye të mirë. Zbulimet mund të kërcënojnë produktet e sistemeve të grumbullimit teknik që vlejnë me miliarda dollarë, për të mos përmendur jetën e burimeve njerëzore që raportojnë nga brenda regjimeve armiqësore. Por, lufta në Ukrainë tregon pse vlerësimi i komunitetit të inteligjencës për këto rreziqe duhet të rikalibrohet. Në mjedisin e sotëm mediatik, imperativi për t’i zbuluar keqinformimet po rritet, ashtu si nevoja për inteligjencë për ta përballuar sfidën.

Merrni parasysh vlerësimin vjetor të kërcënimit të këtij viti. Përfunduar në shkurt, përpara pushtimit të Rusisë, vlerësimi nuk trajton implikimet globale të pushtimit dhe përgjigjen e Perëndimit (megjithëse shumica e analizave të paklasifikuara mbeten të vlefshme). Prandaj, në javët në vijim, Haines dhe shefat e inteligjencës duhet të publikojnë analizë të ripërpunuar, e cila do t'i siguronte publikut njohuri të vlefshme për vendimet që po merren në Washington, kryeqytete të tjera të NATO-s dhe gjetkë.

Perspektiva e një lufte të gjatë në Ukrainë tregon pse kjo është e nevojshme. Ndër llogaritjet e gabuara kryesore të Putinit ishte supozimi se forcat ruse do të ecnin mbi mbrojtjen e Ukrainës, do ta rrëzonin Qeverinë ukrainase në Kiev dhe do të mbulonin popullsinë. Tani mbetet për t'u parë se sa do të zgjasë rezistenca ukrainase, si do të jetë reagimi i ukrainasve ndaj kryebashkiakëve dhe zyrtarëve të tjerë të instaluar nga Moska dhe si do të përgjigjet Putini kur sanksionet me të vërtetë të fillojnë të bëjnë dëmin e tyre. Mirëpo, çfarëdo që të ndodhë, njohuritë publike të inteligjencës që vërtetojnë faktet në terren do të jenë vendimtare për vendimmarrësit.

Për më tepër, pavarësisht dështimeve të ushtrisë ruse në Ukrainë, luftëtarët e informacionit të Moskës nuk kanë treguar asnjë shenjë të pendimit. Nga pretendimi i Putinit se ai po “denazifikon” Ukrainën e deri te ringjallja e ulëritësve të epokës sovjetike të Kremlinit për laboratorët amerikanë të armëve biologjike, ka më shumë se mjaftueshëm propagandë ruse për t'iu kundërvënë, veçanërisht tani që shumë politikanë amerikanë dhe koka që flasin kanë filluar të shprehin të njëjtat detaje.

Spiunët dhe analistët që ndihmuan në prishjen e ofensivës propagandistike të Putinit të paraluftës duhet të vazhdojnë të përdorin plotësisht mjetet që kanë në dispozicion. Ashtu si me informimet e paklasifikuara të komunitetit të inteligjencës në Kongres, njohuritë e inteligjencës mund të publikohen pa zbuluar burime, metoda apo edhe sekrete. Tekefundit, analiza e inteligjencës mund dhe shpesh përdor informacion me burim të hapur nga satelitët komercialë, gazetarët, analistët aktivistë, mediat sociale dhe mesazhet e çastit.

Këto kanale ofrojnë bazë amë të llojit të të dhënave dhe raportimeve që dikur mund të ofronte vetëm koleksioni i klasifikuar. Matt Freear, ish-zëdhënës i Zyrës së Jashtme Britanike, i specializuar në komunikimet strategjike, vëren se, “Në fillimin e pushtimit të Ukrainës, imazhet satelitore të disponueshme publikisht u shpërndanë në internet dhe u përdorën në raportet e lajmeve që u jepnin besim paralajmërimeve zyrtare... për agresionin e synuar të Rusisë”. Shembuj të tjerë të fundit përfshijnë hetimin e Bellingcat mbi rolin e Rusisë në rrëzimin e aeroplanit të “Malajzia Airlines” mbi Ukrainë më 2014 dhe grumbullimin e imazheve që ekspozonin sulmet me armë kimike të Sirisë në vitin 2018.

Freear shton saktë se vlera e informacionit me burim të hapur varet nga besueshmëria dhe se oficerët e inteligjencës dhe qeveritë duhet të vazhdojnë gjithmonë me kujdes kur e përdorin atë. Por, ashtu si gazetarët që raportojnë mbi gjetjet me burim të hapur nga palët e treta, agjencitë e inteligjencës mund të përdorin burimet e tyre për të ndihmuar në vërtetimin e asaj që thonë të tjerët. Në këtë mënyrë, analizat e tyre mund të ndihmojnë në klasifikimin e së vërtetës nga trillimi në luftën gjithnjë e më të rëndësishme të informacionit.

Shembull i mirë i një bashkëpunimi të tillë është Projekti Tearline i Agjencisë Kombëtare të Inteligjencës Gjeohapësinore, i cili përqendrohet në histori të rëndësishme, por të nënraportuara, në partneritet me organizata kërkimore jofitimprurëse dhe institute kërkimore që studiojnë një sërë çështjesh mjedisore, ekonomike dhe të tjera. Së fundmi, agjencia ka ndihmuar në ofrimin e mbështetjes në kohë reale nëpërmjet imazheve satelitore të paklasifikuara për organizatat e lajmeve, gazetarët e të cilave raportojnë nga linjat e frontit në Ukrainë. Nëse një fotografi vlen sa një mijë fjalë, kjo përpjekje po sjell fuqi të bollshme kundër fushatës së dezinformimit nga Putini.

(Kent Harrington, ish-analist i lartë i CIA-s, shërbeu si oficer i inteligjencës kombëtare për Azinë Lindore, shef i stacionit në Azi dhe drejtor i marrëdhënieve publike të CIA-s. Komenti është shkruar për rrjetin botëror të gazetarisë, “Project Syndicate”, pjesë e të cilit është edhe “Koha Ditore”).