Nüfus azalmasının ekonomik zorlukları

Kosova İstatistik Ajansı tarafından geçen hafta yayınlanan nüfus sayımının ön sonuçları, son on üç yıl içinde yerleşik nüfusta neredeyse yüzde dokuzluk bir daralma olduğunu gösteriyor. Kosova'nın 1,739,825 yılındaki 2011 sakininden bugün yalnızca 1,586,659'u var. Aynı zamanda nüfus yaşlanıyor; 35 civarında olan ortalama yaş, 2011 yılına göre neredeyse beş yıl daha yüksektir.

Nüfusun azalması sadece bizde olmuyor. Son 12 yılda 600 binden fazla kişi Arnavutluk'u terk etti, bu da yerleşik nüfusun 429 bin kişi yani yüzde 15 oranında azalmasına neden oldu. Göç ve doğum oranındaki düşüş sonucunda Sırbistan'da aynı dönemde 610 binden fazla kişi hayatını kaybederken, 2050 yılında bu sayının 5,8 milyon civarına, yani yüzde 24'e düşmesi bekleniyor. Dünya nüfusunun bu yüzyılın ortalarından itibaren azalmaya başlamasının temel nedeninin, küresel düzeyde doğum oranlarındaki düşüş olduğu düşünülüyor. Afrika ve Güneydoğu Asya'daki ülkeler hâlâ kadın başına 2.1 doğumun üzerinde yüksek bir doğurganlık oranına sahipken, bu oran ABD, Avrupa ve son zamanlarda Çin'deki üreme düzeyinin altına düştü.

Hem Arnavutluk'ta hem de Kosova'da nüfus azalmasının iki temel nedeni var: göç ve doğum oranlarının düşmesi. Ön tahminlere göre Kosova diasporasının nüfusu yaklaşık 600 bin kişi olurken, göç de durmuyor. Doğum oranının 6,95'de 1950'ten 1,51'te 2023'e düştüğü tahmin ediliyor. Arnavutluk'ta da durum daha iyi değil.

Sosyal ve ekonomik etkiler

Nüfusun azalması ve yaşlanması, devam eden bu eğilimin, karşı önlemlerle ele alınmazsa sosyal istikrara ve ekonomik kalkınmaya zarar verme riski taşıyan ciddi sonuçları vardır.

Kosova ve Arnavutluk'taki daralmanın temel nedeni nüfusun en hayati kesimi olan gençlerin göçüdür. Bu nedenle ilk ve anında etkisi işgücü piyasasında görülmektedir. İşletmeler, özellikle tarım, inşaat ve konaklama sektörlerinde yıllardır işgücü sıkıntısı çekiyor. Kamu sektöründe bu etki özellikle sağlık ve eğitim alanlarında belirgindir. İşgücü eksikliği, işletmeleri verimliliği sürdürme zorluğuyla karşı karşıya bırakmakla kalmıyor, aynı zamanda hem arz hem de talep tarafını etkilediği için ekonomik aktiviteyi de azaltıyor. Daha az nüfus, daha az işgücü, daha az mal ve hizmet talebi ve daha az yatırım.

Azalan ve yaşlanan nüfusun birleşimi aynı zamanda emeklilerin sayısında da artışa yol açarak emeklilik ve sağlık sistemleri üzerindeki yükü artırıyor; aktif vergi ödeyen nüfusun azalması nedeniyle kamu gelirleri düşüyor. Ekonomik gelişmenin düşük olduğu ülkelerde nüfus azaldıkça vergi matrahı çok daha belirgin biçimde azalmaktadır. Bu taban ne kadar küçük olursa, yerleşik nüfusa uygulanan vergilerin artma riski de o kadar artar ve bu da ekonomik durumu kötüleştirir. Savunma ve güvenlik alanında da etkileri var. Daha küçük ve daha yaşlı bir nüfus, savunma ve kanun uygulama kapasitelerinin geliştirilmesini zorlaştırmaktadır çünkü bu alanlarda hizmet verecek daha az genç bulunmaktadır. Son olarak okullar, hastaneler, yollar vb. gibi daha büyük bir nüfus için oluşturulan altyapı. bakım maliyetleri artarken kullanılamaz hale gelebilir.

Bir diğer ciddi zorluk da, azalan nüfusun daha az çeşitliliğe ve daha fazla grup düşüncesine sahip olmasıdır; bu da yaratıcılığı ve yenilikçiliği zayıflatır ve dogmayı, dini aşırılığı ve otoriter yaklaşımları teşvik edebilir.

Olası önlemler

Bu kısır döngüden çıkmanızı sağlayacak sihirli bir formül yok. Popülist açıklamalar ya da kamu parasının istikrarlı bir mekanizma olmaksızın ve net bir kalkınma hedefi olmaksızın sadaka olarak dağıtılması çözüm değildir. Bu tür şekerler kitleleri parti amaçları doğrultusunda yozlaştırmaktan başka bir işe yaramaz. Öte yandan İskandinav ülkeleri örnekleri mali teşviklerin etkisiz olduğunu kanıtladı. Yalnızca devletin meşruiyetinin güçlendirilmesine, güvenliğin sağlanmasına, eşit koşulların sağlanmasına, kolluk kuvvetlerinin uygulanmasına ve kamu parasının iyi yönetilmesine odaklanan iyi bir yönetim, göçün azaltılmasının koşulu olan ülkedeki yaşam kalitesinin artmasının önkoşullarını yaratabilir.

Çözümler, somut güncel ve stratejik ulusal ihtiyaçları yansıtan sosyal ve ekonomik özellik ve özellikler çerçevesinde aranmalıdır. Kısa vadede Kosova ekonomik açıklarını diaspora üzerinden kapatmaya devam edecek. Şu anda Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'nın yaklaşık yüzde 30'unu oluşturan diasporanın tatillerde göndereceği paralar, yatırımlar ve harcamalar, mevcut sorunu bir süreliğine hafifletecektir. Ancak bu çözümün raf ömrü istediğimizden çok daha kısa olabilir. En iyi çözüm, daha güçlü ve daha sürdürülebilir bir kalkınma temeli ve daha fazla sosyal eşitlik için yatırımı, refahı, istikrarı, istihdamı, varlıkları ve geliri beraberinde getiren özel sektörün güçlendirilmesinde yatmaktadır. Çağımızda özel sektör inovasyon olmadan gelişemez. İnovasyon için eğitime ciddi bir yatırım yapılması gerekiyor ki bu durum en hafif tabirle kabul edilemez.

"Dijital Göçebeler"

Proaktif ekonomi politikaları, dijital devrimin meyvelerini, özellikle de işgücü kıtlığını hafifletebilen ve aynı zamanda verimliliği artırabilen yapay zekayı toplamaya odaklanmalıdır. Kapasiteleri bir gecede artırılamayan insan faktörü bunun için hayati öneme sahiptir.

Ara bir çözüm olarak, dünyanın dört bir yanından gelen yeteneklerin Kosova'da çalışmasına ve düşük vergilerden, iyi dijital altyapıdan, dünyayla iyi ulaşım bağlantılarından, gece hayatının çekiciliğinden faydalanmasına olanak tanıyarak "dijital göçebelerin" gelişini teşvik etmek olabilir. çok sayıda festival, düşük yaşam maliyeti, sağlam dijital becerilere sahip hala genç nüfus, güvenlik vb. Öte yandan, başta Arnavutluk, Kuzey Makedonya ve Karadağ olmak üzere bölgesel pazarlarla daha iyi entegrasyon ve eş zamanlı olarak yabancı yatırımların çekiciliğinin artırılmasıyla pazardaki arz ve talebin artması teşvik edilebilir. Son olarak, özellikle kreşlerde genç ailelere yönelik teşvikler, çocuklara sağlıklı atıştırmalıkların sağlanması ve uygun fiyatlı sağlık sigortası ile modern bir sağlık sistemi vazgeçilmez önlemlerdir. Kosova'nın, ekonomik olarak diasporaya bağımlı bir ülke olarak kalıp yavaş yavaş yoksul bir huzurevine mi dönüşeceği, yoksa modern, canlı, yenilikçi, yaratıcı ve ekonomik açıdan gelişmiş bir ülke haline gelmek için önlemler mi alacağına karar vermek için son anı var.