-
Çeviren: Vita Abrashi-Kajtazi
- 3 Ekim 2025 13:12
- Şurada paylaş:
Karolinska Enstitüsü'nün eBioMedicine dergisinde yayınlanan "Kötü uyku sağlığı, daha yaşlı beyin yaşıyla ilişkilidir: Sistemik inflamasyonun rolü" başlıklı geniş kapsamlı beyin görüntüleme çalışmasına göre, kötü uyuyan kişilerin beyinleri gerçek yaşlarından daha yaşlı görünme olasılığı daha yüksektir. MedicalXPress.
Araştırmacılara göre vücuttaki iltihaplanmanın artması bu bağlantıyı kısmen açıklayabilir.
Daha önce kötü uykunun bunamayla bağlantılı olduğu düşünülmüştü; ancak kötü uyku alışkanlıklarının bunamanın gelişimine neden olup olmadığı ya da sadece erken bir belirtisi olup olmadığı henüz net değil.
Araştırmacılar, uyku özellikleri ile beynin kronolojik yaşa göre ne kadar yaşlı göründüğü arasındaki ilişkiyi araştırdı.
Çalışmaya, verileri Birleşik Krallık Biyobankası'ndan alınan ve beyin taraması (MR) yapılan 27,500 orta yaşlı ve yaşlı birey katıldı. Araştırmacılar, binin üzerinde beyin fenotipine dayanarak beynin biyolojik yaşını tahmin ettiler.
Katılımcıların uyku kalitesi beş öz bildirim faktörüne göre değerlendirildi: kronotip (sabah veya gece insanı), uyku süresi, uykusuzluk, horlama ve gündüz uyku hali.
Üç gruba ayrıldılar:
-Sağlıklı uyku
-Gece yarısı uykusu
-Kötü uyku
"Sağlıklı uyku endeksindeki her bir puanlık düşüşte beyin yaşı ile gerçek yaş arasındaki fark yaklaşık altı ay artıyor." Çalışmaya liderlik eden Karolinska Enstitüsü Nörobiyoloji Bölümü araştırmacısı Abigail Dove, "Kötü uyuyan insanların beyinleri, gerçek yaşlarından ortalama bir yıl daha yaşlı görünüyor" diye açıkladı.
Kötü uykunun beyni nasıl etkileyebileceğini anlamak için araştırmacılar, vücuttaki düşük seviyeli iltihaplanma seviyelerini de incelediler. İltihabın, kötü uyku ile beyin yaşlanması arasındaki bağlantının sadece yüzde 10'undan biraz fazlasını açıkladığını buldular.
"Bulgularımız, yetersiz uykunun beynin hızlı yaşlanmasına katkıda bulunabileceğini ve altta yatan mekanizmalardan birinin iltihaplanma olduğunu gösteriyor. Uyku iyileştirilebildiğinden, daha sağlıklı bir uykuyla hızlı beyin yaşlanmasını ve hatta bilişsel gerilemeyi önlemek mümkün olabilir," diyor Dove.
Bu ilişkiyi açıklayabilecek diğer mekanizmalar şunlardır:
- Uyku sırasında aktif olan beynin atık temizleme sistemini olumsuz etkiler
-Kardiyovasküler sağlık üzerindeki etkisi, daha sonra beyni olumsuz etkiler
Çalışmanın sınırlamaları
İngiltere Biyobankası'na katılanlar, İngiltere'deki genel nüfusa göre daha sağlıklıdır; bu durum sonuçların uygulanabilirliğini sınırlayabilir.
Sonuçlar katılımcıların kendi beyan ettikleri uyku durumlarına dayanmaktadır.
Çalışma, İsveç Spor ve Sağlık Bilimleri Okulu, Çin'deki Tianjin Tıp Üniversitesi ve Sichuan Üniversitesi gibi kurumlarla işbirliği içinde gerçekleştirildi.