Osmani, Anayasa Mahkemesi'nden Meclis'e çağrı talebini geri çekti

Güvenlik kurumlarının anayasal düzene tehdit olarak gördüğü Sırp yargıç Radomir Llaban, Cumhurbaşkanı Vjosa Osmani'nin Meclis'in kurulmasıyla ilgili Anayasa Mahkemesi'ne sunduğu talebi geri çekmesine neden oldu. Osmani, Laban hakkındaki bilgilerin endişe verici olduğunu ve buna rağmen davanın raportör yargıcı olarak atandığını belirtti.

Cumhurbaşkanı Vjosa Osmani, iki hafta önce Anayasa Mahkemesi'ne yaptığı ve milletvekillerinin 30 gün içinde Meclis'i oluşturmaması halinde doğacak hukuki sonuçların belirlenmesi talebini Salı günü geri çekti.

Basın toplantısında, mahkemenin Raportör Hakim Radomir Laban'ı ataması nedeniyle bu eylemi gerçekleştirdiğini duyurdu.

Osmani, güvenlik kurumlarından aldığı bilgilere dayanarak Sırp yargıcın Kosova'nın anayasal düzenine tehdit oluşturduğunu ileri sürdü.

"Sayın Laban'ın bu süreçte raportör yargıç olarak atanmasını sadece endişe verici değil, aynı zamanda tehlikeli de buluyorum. Çünkü sadece mevcut kurumlar için değil, gelecekteki kurumlar için de ciddi ve potansiyel olarak geri döndürülemez sonuçlar doğurabilecek kararlar alınabilir," dedi Cumhurbaşkanı Osmani. "Talebin geri çekilmesi, anayasal düzeni korumak için gerekli bir adımdır."

"Ülkemizin anayasal düzeninin, güvenlik kurumlarımıza göre ülkemizin anayasal düzenini tehlikeye atan kişiler tarafından korunmasını beklemek saçmadır" diye ısrar etti.

Osmani, Yargıç Laban'a ilişkin bilgilerin rahatsız edici olduğunu ve bu nedenle konunun uzun süredir Anayasa Mahkemesi'ne iletildiğini belirtti. 

Cumhurbaşkanı, "2021 ve 2024 yıllarında Anayasa Mahkemesi'ne de iletilen bu bilgilere göre, söz konusu yargıç Kosova Cumhuriyeti'nin ulusal güvenliği için risk oluşturmakta ve Kosova Cumhuriyeti'nin anayasal düzenine aykırı faaliyetlerde bulunmaktadır" dedi.

Osmani, Anayasa Mahkemesi'nden talebin geri çekilmesini gerekçelendirirken, davanın reddedilmesi halinde Laban'ın "talebin kabul edilebilirliği, esası ve ihtiyati tedbir talebinin değerlendirilmesinde" kilit rol oynayacağını söyledi. 

"Başka bir deyişle, tebliğ hâkimi bir davanın seyrini belirler ve bu seyri mahkeme neredeyse tüm davalarda izler. Düzenlemeye göre, hâkimlerin davalarının dengeli bir şekilde dağıtılması uygulamasına rağmen, Anayasa Mahkemesi Başkanı hangi davanın hangi hâkime atanacağına karar verme konusunda tam yetkiye sahiptir. Talebimiz anayasal düzenin temel meseleleriyle ilgilidir, bu nedenle güvenlik kurumlarımızın devletimizi tehlikeye attığına dair resmi olarak bilgi verdiği bir hâkimin, anayasal düzenimizin kaderini belirleme yetkisinin nasıl onun ellerine bırakıldığı son derece kaygı vericidir," dedi. 

Osmani, bu hakimin görevden alınması yönünde işlem yapma yetkisinin olmadığını açıkladı.

"Bu yargıç benim tarafımdan atanmadı, 2018 yılında atandı. Ayrıca, Cumhuriyet Anayasası'na göre, Anayasa Mahkemesi yargıcının görevden alınması, ancak yargıçların 2/3'ünün oyu ve mahkemenin bizzat cumhurbaşkanına teklif etmesiyle gerçekleşir. Mahkemeden böyle bir teklif gelmeden, anayasaya göre cumhurbaşkanı hiçbir adım atamaz," dedi.

Ancak Osman'ın kararı siyasi aktörler ve sivil toplum temsilcileri tarafından eleştirildi. 
Demokrat Lig Milletvekili Arben Gashi, eylemi "büyük karardan önceki son gösteri" olarak nitelendirdi. 

"Bu üç gün içinde Kosova'nın nereye doğru ilerleyeceği anlaşılacak: kurumsal istikrara doğru mu, yoksa yeni seçimlere doğru mu? Anayasa Mahkemesi'nin, karar alma sürecinin çoğunluk tarafından yapılması ilkesini yeniden teyit etmesi gerektiğine inanıyorum. Mahkeme, kurumsal normalliği şu şekilde sağlamalıdır: Meclis Başkanı'nı seçmeye çalışması için ilk partiye veya koalisyona makul bir süre (30 gün) vermek; başarısız olursa, Meclis üyelerine başka bir aday seçme fırsatı vermek; bu aşama da başarısız olursa, Cumhurbaşkanı, Anayasa'nın 84.2. maddesi uyarınca, 45 gün içinde yeni seçim ilan etmek zorundadır," diye yazdı.

Kosova Demokratik Enstitüsü'nde araştırmacı olan Eugen Cakolli ise, muhakeme hakiminin talebin akıbeti veya kararın içeriği hakkında karar vermediğini söyledi. 

Cakolli Facebook'ta, "Üç yargıçtan oluşan heyet kabul edilemezlik önergesi verir ve başka hiçbir yargıç itiraz etmezse, dava kapanır. Ancak başka bir yargıcın itiraz etmesi yeterlidir ve dava, değerlendirilmek üzere tam yetkili mahkemeye gider. Orada, hem kabul edilebilirlik hem de esas açısından her noktada oy çokluğuyla karar verilir. Raportör yargıç bu çoğunlukta olmasa bile, Başkan'ın kararıyla nihai metin başka bir yargıç tarafından hazırlanır," diye yazdı.

Ona göre, Yargıç Laban hakkında herhangi bir soruşturma veya suç duyurusunda bulunulmamışsa, "raporlama yargıcının atanması gibi usule ilişkin bir unsurun, temel anayasal öneme sahip bir davadan çekilme gerekçesi olarak nasıl kullanılabileceğini haklı çıkarmak zordur."

Anayasa Mahkemesi, Haziran ayı sonunda milletvekillerine dokuzuncu yasama meclisini oluşturmaları için bir ay süre verdi. Ancak, AAK tarafından gönderilen ve diğer milletvekillerinin de desteğini alan talep üzerine verdiği kararda, bu süreye uyulmaması durumunda ne olacağına dair bir açıklama yapmadı.

Cumhurbaşkanı Osmani, Anayasa Mahkemesi'nden sonuçları hakkında açıklama talep etti ve Salı günü davayı geri çekti.