Општествата се заситени од дијалог

Специјалниот пратеник на ЕУ, Мирослав Лајчак, во напорите да се најдат виновници за хроничниот недостиг во дијалогот, ги спомена и општествата во Косово и Србија, кои, според него, не се подготвени за нормализација на односите нив. Не е лесно да се дефинира што значи поимот „општество“, но ако се мисли на граѓаните, тие се заситени од дијалогот и би сакале тој веднаш да заврши со решение и нормалност.

Процесот на дијалог меѓу Косово и Србија од самиот почеток е целосно политички. Така продолжува и денес, кога поминаа повеќе од 12 години од неговото започнување. Како крајно нетранспарентен процес, во кој медиумите треба да се задоволат со едностраните изјави на учесниците во него или со општите објави на социјалните мрежи на олеснувачот, кои во најголем број случаи се сумираат со зборовите дека „за патот напред во процесот се разговараше за дијалог“, тој ја остави јавноста збунета  и општеството. На јавноста и до ден денес не и е јасно за што е и за што не се работи дијалогот. Барем немаат исто разбирање за тоа. А општеството е најмалку виновно. На општеството во Косово му беше кажано дека процесот на дијалог има за цел да ги нормализира односите со Србија, за да може Косово да оди напред во европската интеграција и во меѓународните организации, а истовремено да ги нормализира меѓуетничките односи и во Косово. На општеството во Србија му е кажано дека дијалогот е за „Косовскиот проблем“ или за „Косовското прашање“, создавајќи впечаток дека Косово нема статус и дека може да се реши само кога и Србија ќе се согласи на такво нешто. А општеството во Србија го гледаше тоа како загуба во дијалогот секој пат кога ќе се постигне нешто што го зајакнува суверенитетот на Косово, додека општеството во Косово правеше компромиси кои во нормални услови независна држава не би ги направила. А она што го доживеаја двете општества е замор од процесот на дијалог, кој не успеа доволно да ги нормализира односите.

Во напорите да се најдат виновници за хроничниот недостиг на напредок во дијалогот, специјалниот пратеник на ЕУ, Мирослав Лајлчак, ги спомена и општествата во Косово и Србија, кои, според него, не се подготвени за нормализација на извештаите. Не е лесно да се дефинира што значи поимот „општество“, но ако се мисли на граѓаните, тие се заситени од дијалогот и би сакале тој веднаш да заврши со решение и нормалност.

Од почетокот на дијалогот, општеството е исклучено од овој процес и нема точни информации за тоа што се случува во него. Имаше напори од страна на ЕУ да го вклучи граѓанското општество во процесот, но не со цел да се слуша мислењето на граѓанското општество, туку повеќе да има корист од оние кои ги поддржуваат позициите на Европската унија. Состаноците на претставници на ЕУ со претставници на граѓанското општество беа доволни да се каже дека тие се одржаа. И тие не сменија ништо. Претставниците на Косово и на Србија повеќе од 12 години даваат дијаметрално спротивни изјави по средбите што се одржаа во процесот на дијалог. ЕУ не разјасни што всушност се случило. На овој начин ЕУ не ја одигра улогата на „олеснувач“ за општеството да разбере која е вистината. Така, ЕУ намерно остави простор за различни толкувања кои создадоа апсурдна и често опасна ситуација. На пример, во Србија од сите нивоа со години инсистираа дека во процесот на дијалог Косово ја презеде одговорноста да не испраќа специјални полициски сили на северот на Косово. Ова потоа се претвори во кампања на поттикнување и критики на косовската полиција од страна на српските политичари, кои користеа и продолжуваат да користат термини како „косовскиот полициски терор“ или „албанска окупаторска чизма“. Досега, освен некои неофицијални изјави дека „стана вообичаена практика специјалната полиција да не оди на север“, од никој од ЕУ не видовме докази дека во дијалогот Косово навистина се согласило да не испраќа специјални полициски единици. Единствено што е потврдено е дека преку размена на писма на поранешниот премиер Хашим Тачи со НАТО, Косово вети дека нема да испраќа единици на КБС без претходно одобрение на командантот на КФОР.

Истата конфузија и спротивно значење се создаде и околу паралелните структури на Србија на северот на Косово. Откако меѓународната заедница негираше дека постојат, тогаш им беше кажано дека, иако „не постојат“, тие се згаснати или интегрирани во структурите на Косово. Сега се вели дека треба да им се дозволи да дејствуваат и нивното еднострано протерување од Косово поттикнува тензии. Недоразбирањата немаше да се случат доколку ЕУ имаше јасен став. Јасниот став не е „конструктивната двосмисленост“ што ЕУ и понатаму ја има како принцип во пристапот кон дијалогот.

Не е виновно општеството, ниту во Косово, ниту во Србија, што не се спроведува она што ЕУ го нарекува „договор на патот кон нормализација на односите“. Дали е виновно општеството затоа што Србија со зборови, букви и дела изрази дека нема намера да ги спроведе главните делови од Договорот? Уште помалку е виновно општеството зошто ЕУ не реагираше на ова. Сега Мирослав Лајчак признава дека имплементацијата на тој договор воопшто не е почната. А не ни очекува да почне дури по изборите во Косово. Така, на некој начин прифаќа дека ништо нема да се случи во дополнителните пет месеци од неговиот мандат, бидејќи на Косово има избори. А што се криви општествата зошто има избори во едната или другата земја вклучена во дијалогот. Или зошто имаше избори во Европа, а ќе има во Америка. Не е виновно општеството што процесот на дијалог не е изграден на здрави основи каде што нема да зависи од изборните процеси во регионот и светот. Не е виновно општеството затоа што во дијалогот секогаш имало само импровизации, кои се сметаат за неуспешни. А, инсистирањето на ЕУ дека „договорот е правно обврзувачки, иако не е потпишан“, е импровизација. А Лајчак дури ја презеде улогата на портпарол на Србија кога во интервју дадено за Радио Слободна Европа рече дека „Србија не се повлече од договорот“: српските лидери го велат спротивното. Општествата во Косово и Србија можат да бидат манипулирани. Тие исто така може да бидат неинформирани. Но, не можат да бидат критикувани дека не се подготвени за нормализирање на извештаите. Никому, ниту во Брисел, ниту во Берлин и Париз, ниту во Вашингтон и Лондон, не му треба повеќе нормализација на односите. Но, се чини дека тоа не им треба на политичките структури кои го чуваат процесот на дијалог како добра можност за манипулација. Значи, виновникот треба да се гледа во политиката, а не во општеството.