Девалвација

Србија во последните десет години се обложи дека е поважна за Европа отколку што и е Европа. А во облогот меѓу српската политичка и европската, ЕУ е во постојана состојба на девалвација на сопствената валута.

1.

Во септември минатата година специјалните претставници на германскиот премиер и францускиот претседател на Косово и на Србија им презентираа план за нормализација на меѓусебните односи. Принципот беше дека овие две држави ќе развијат нормални меѓудржавни односи, засновани на Повелбата на ОН, но нема прво да се бара меѓусебно меѓусебно да ја признаат независноста.

Во септември годинава, наместо меѓудржавни односи, но без меѓусебно признавање, дипломатијата на Европската унија ќе им понуди на премиерот на Косово и на претседателот на Србија да седнат и да разговараат за „декларацијата на ЕУ од 6 јуни“. Врз основа на оваа изјава, Косово и Србија треба да разговараат за тоа колку косовски полицајци можат да останат во објектите на четирите општини на северот на земјата, во кои алтернативни објекти избраните претседатели можат да ги извршуваат своите функции (со 3 отсто од гласовите) и како да се организираат вонредните избори за четирите општини.

Во политиката, овој развој на една година може да носи различни имиња, но во економските науки има девалвација на името, губење на вредноста. Така, во едноставна формулација, Германија и Франција во септември минатата година претставија модел на нормализација меѓу Косово и Србија заснован на моделот на двете Германии и го претставија како решение кое, без разлика дали е прифатено или отфрлено, ќе го сочинува полето за мерење на односите меѓу двете европски сили и овие две соодветни држави. Дипломатијата на ЕУ зеде готов дипломатски производ и го претвори во маса тесто што сепак може да се готви. Со подготовката, европската дипломатија успеа да преговара со Косово и Србија врз основа на „декларацијата од 6 јуни“.

„Франко-германскиот“ план за нормализација денеска е „Декларација од 6 јуни“.

2.

Јавноста не треба да знае што е соопштението од 6 јуни. Не верувам дека ќе има вредност за некој друг: тешко може да се замисли дека десет години подоцна (а јас одам далеку со датумот) некој во ЕУ или во нашиот регион ќе се сеќава на она што беше прогласено на 6 јуни. (Овој датум би се сметал за прогласување независност, но тоа не важи за ЕУ).

Сепак, јавноста може да знае дека во септември минатата година Франција и Германија се обидоа да направат нешто извонредно, да ги претстават плафонските принципи според кои би се градела нормализацијата на односите меѓу Косово и Србија. Принципите беа Косово и Србија како две независни држави да воспостават добрососедски односи, без потреба од формално меѓусебно признавање. Овие принципи им беа понудени на Косово и Србија како крајни; Косово ги прифати, Србија ги прифати како рамка за идни разговори.

Србија, во рамките на идните разговори, утврди дека овие принципи нема да бидат заеднички покрив под кој ќе се гради куќата на односите Косово-Србија, туку првична основа. Во српското толкување, Косово и Србија треба да зборуваат за нивните односи, некогаш за регистарски таблички, некогаш за кружниот тек на Северна Митровица, некогаш за тоа колку полицајци треба да има во општинските објекти на север, некогаш за избори...

3.

Според Србија, за „нормализација“ преговорите ќе се водат од дното нагоре. Така ќе ги реши посебните прашања за да дојде до точка на утврдување на природата на односите меѓу Косово и Србија. Во времето на Милошевиќ овој принцип се спроведуваше со Договорот за образование Свети Егидио, со кој доколку студентите се вратат во зградите на факултетот ќе се постигне нормализирање. Во времето на Вучиќ, овој принцип се обидува да се примени секогаш кога ќе се укаже прилика. Ако го направиш тоа со Заедницата на српски општини, добро. Ако го направите тоа со вонредните избори на северот на Косово, заедно со заедницата на српските општини, толку подобро. Ако никој не го стори денеска, ќе се бара нормализација за дневни или неделни потреби овој или оној број косовски полицајци во северните општини.

За промена на таков модел, Франција и Германија минатата година одлучија принципот од врвот надолу. Значи, би било прифатено од двете страни дека тие се суверени држави и дека треба да ги нормализираат своите односи во рамките на овој принцип. Со ова конечно беше отстранет преговарачкиот механизам за секое конкретно прашање, од регистарските таблички па наваму.

Но, од септември 2022 година до септември 2023 година, од трите страни вклучени во овој нов модел, една, Србија, излезе како победник. Она што денеска беше основниот „француско-германски“ договор е „Декларацијата од 6 јуни“.

Во позадина е војната на Русија против Украина. Поради овој геополитички момент се роди и француско-германскиот план; нејзината девалвација се случува како успешен одговор на Србија (и Русија) да ја покаже слабоста на европската политика во регионот.

4.

Ќе биде неправедно да се обвинува Србија. Претседателот Вучиќ отворено изјави дека не го потпишал, вербално не го прифаќа и не го поддржува француско-германскиот план. Дипломатијата на ЕУ е она што требаше да се протолкува што навистина мисли Србија кога вели „не“, не признавајќи дека кажала „не“. Дипломатијата на ЕУ е она што толкуваше дека Србија е одлучна на својот европски пат во време кога поддршката на граѓаните и државата Србија за ЕУ ​​не е помала. Дипломатијата на ЕУ измисли европски партнер од Србија кога секој сигнал на Србија е про-Путин: претседателот на Србија на последната вечера во Солун успеа да го извлече од заедничкото коминике делот во кој се споменуваат санкциите против Русија и осудата на политиката на Путин. Во европската политика кон Западен Балкан, заедничкиот именител го дефинира Србија и е доволно низок за да не го осуди Путин и да не ја санкционира Русија.

Ова е логиката на девалвација. Монетата ќе има вредност се додека се бара. Србија во последните десет години се обложи дека е поважна за Европа отколку што и е Европа. И во облогот меѓу српската политичка валута и европската, ЕУ е во постојана состојба на девалвација на својата валута. Во 2011 година, ЕУ ја презеде задачата да ги нормализира односите меѓу двете држави, од кои една (Косово) беше оценета од страна на МСП дека не го прекршила меѓународното право кога ја прогласи својата независност. Во 2023 година, дванаесет години подоцна, ЕУ се обврзува да преговара за својата декларација од 6 јуни.

И тоа го прави откако објави дека е во историски момент, пресвртница, предизвикана од руската инвазија на Украина.