Повторно негирање на право

Евентуалното нечленство на Косово во Советот на Европа ќе биде пропуштена можност да им се понуди на граѓаните на Косово можност да ја бараат правдата на ниво на Европски суд за човекови права. Неправедното условување со статутот и здружението всушност го ускратува правото на мнозинството од населението во Косово да ги брани своите основни права на ниво на европски суд. Со години ни беше ускратена слободата на движење, со години ни беше забранет пристапот до Стразбур. Ја пеам мојата уста полна со почитување на правата и слободите

Не би помислил дека по усвојувањето на „извештајот на Бакојани“ во Парламентарното собрание на КиЕ, некој ќе се сети да воведе нови услови за членство на Косово таму. 

И овој факт изгледа не докажува ништо друго освен мојата наивност и фактот дека не ја разбирам европската надворешна политика - затоа што искрено не знам дали постои. Но, она што најмногу ме загрижува во овој процес на членство или не на Косово во Советот на Европа, е тоа што зголемениот притисок доаѓа од двете земји кои го започнаа цела година, со предлогот за план за постигнување договор за нормализација меѓу Косово. и Србија.

Претставниците на истите овие земји беа сведоци како нивниот план отиде до дното на бунарот, кога Борел и Лајчак, без да ги прашаат или консултираат, ги прифатија условите на Србија. Ситуација најдобро опишана од професорот Марк Велер: 

„Посредниците на ЕУ беа тие кои одеднаш го прекршија овој договор, во моментот кога Косово беше подготвено да го прифати. Двете страни на средбата одржана на 27 февруари годинава напишана во Брисел истакнаа дека се согласиле со формулациите на нов Основен договор по германски модел. На следниот состанок, во Охрид, на 18 март 2023 година, страните требаше официјално да го одобрат Основниот договор и Анексот за имплементација, по што веројатно ќе следуваше формална конференција за потпишување што ќе се одржи во Париз. Сепак, Србија од почетокот на средбата во Охрид изјави дека во никој случај нема да потпише ништо со Косово. 

Наместо да инсистира на потпишување и притисок врз Србија со оваа цел, како што очекуваше Косово, ЕУ едноставно го прифати ова барање. Соговорниците од ЕУ најдоа начин да се изјаснат дека Србија барем го одобрила текстот во однос на ЕУ. Затоа Србија можеше да инсистира дека не се договорила за ништо во врска со Косово. Притоа, наместо да прифати дека договорите мора да се почитуваат во целост, претседателот Вучиќ предупреди дека ќе избере која од наводните обврски ќе ги спроведе, доколку постојат. Косово, од друга страна, прво би требало да го исполни прашањето за Асоцијација/Заедница.

Но, недостатокот на потписи на двете страни во договорот го елиминираше суштинскиот елемент на договорот на кој се потпираше Косово - ветеното де факто признавање со воспоставување односи меѓу страните на принципите на Повелбата на ОН, како што беше јасно наведено во договор. Ова беше клучно за Косово, бидејќи де факто признавањето од Србија требаше да го отклучи признавањето од петте непризнавачки држави на ЕУ кои сè уште не го признале Косово. Ова, од друга страна, ќе беше предуслов за кампањата на Косово за членство во ЕУ нешто подоцна“.

По неуспех, еднократен притисок

Значи нема потпишан договор. Од Србија има јасна изјава дека нема да потпише договор со Косово и дека згора на тоа може да избере кои работи да ги спроведе, а кои не. И наместо да врши притисок врз Србија, Косово ги изеде санкциите. Затоа што не сакаше да ги повлече полициските сили од северните општини. А санкциите останаа на сила и по терористичкиот напад во Бањска, кој го предводеше Радоичиќи, но за кој и осум месеци по настанот се уште нема официјална информација. 

Зошто? 

Крајно некоректно е дека во држава која ги дефинира обвинителството и судските институции како независни, народот останува без информации за овој терористички напад и мерките што се или треба да се преземат. Јасно е дека законските рокови се уште имаат време да истечат, но се чини дека тоа нема врска со законските рокови туку со политичките притисоци кои доаѓаат однадвор.

Значи она што се случува во последните неколку недели. 

Од Франција и Германија се слушаат изјави дека Косово треба да го донесе статутот на Уставното здружение за исполнување на овој услов за членство во Советот на Европа. 

Владата не може да поднесува предлог документи до Уставниот суд, туку само одобрени акти. Владата го нема изготвено предлог-статутот, па затоа не го разгледа и одобри. Ако документот на кој инсистираат Француско-Германците е оној за кој претседателот Османи изјави дека има резерви и ја зема предвид нејзината професија како адвокат, тогаш овој документ не треба да биде одобрен од Владата, без да биде расчистен со дилеми и резерви. 

Ова прво. Второ, каква врска имаат преговорите со членството во Советот на Европа? Постојат два посебни процеси и има тела кои претставуваат различен број на држави вклучени во нив и има тела кои имаат свои седишта во два различни града. 

Доколку овие процеси беа поврзани еден со друг, тогаш оние кои вршат притисок врз Косово, ќе мораа да се справат со Србија, која продолжува да го попречува членството на Косово во меѓународните организации, вклучително и СЕ. Значи, ако за Косово статутот за здружување е обврска што произлегува од Охрид, тоа е и обврска за Србија да не прави опструкции. И да се покаже добра волја, зошто Србија не дејствува прва?

И се додека Косово е критикувано и поддржувано за ѕидот со санкции кои, ако емисарите на европските земји не знаат, направиле голема штета на граѓанските организации кои спроведуваат проекти финансирани од ЕУ, Србија никогаш не треба да ги разводнува нејзините односи со Русија и Кина. Напротив, продолжува да ги дебелее играјќи ја играта на уцена. Она што е шокантно во оваа ситуација е како е можно Европејците и Американците сè уште да веруваат дека можат да ја вратат Србија од Запад со тоа што ќе ја намамат со пари. Зарем уште не сфатија дека Србија маестрално ја игра играта - зема пари од сите и продолжува да остане сестра на Русија.   

Евентуалното нечленство на Косово во Советот на Европа ќе биде пропуштена можност да им се понуди на граѓаните на Косово можност да ја бараат правдата на ниво на Европски суд за човекови права. Неправедното условување со статутот и здружението всушност го ускратува правото на мнозинството од населението во Косово да ги брани своите основни права на ниво на европски суд. Со години ни беше ускратена слободата на движење, со години ни беше забранет пристапот до Стразбур. Ја пеам мојата уста полна со почитување на правата и слободите.

Прилично скандалозен извештај

На 3 мај се појави извештајот на Репортери без граници, според кој Косово падна во индексот на слободата на печатот од 56-то на 75-то место и се разбира, тоа направи голема врева и се зборуваше за причините што го доведоа Косово на ова ниво . 

На денот на објавувањето на извештајот, Ералдини го интервјуираше уредникот на документот, Павол Салаи, и му постави директно прашање: 

КОХА: Дали овој дел е застарен, па ќе треба да го ажурирате во следниот извештај, бидејќи јас всушност го прочитав и пишува дека Владата и политичките партии биле тие кои дале пари на некои од медиумите, кои се дистрибуираат во такви начин нетранспарентен и на партиска основа. Ја барав референцата, кој точно? Кои институции ги делат овие пари по партиска основа, како што велите, без транспарентност?

СЗАЛАИ: Па, сè уште има договори меѓу медиумите и општините. Зборот „Government“ на англиски значи и локална власт и сите јавни институции. Значи ова е значењето.

И извештајот беше коригиран (Медиумите главно се финансираат од приходи од реклами од приватниот сектор, а понекогаш и поддржани од општинските власти или политичките партии), додека Салаи објасни: „Оценката на секоја земја во Индексот се одредува со податоци собрани преку квалитативен метод (прашалници пополнети од панел од новинари и медиумски експерти во земјата) и квантитативниот метод (број на повреди на слободата на печатот). Врз основа на бодовите на секоја земја, се одредува нејзиното рангирање во Индексот“. 

Не сум запознаен со панелот новинари и медиумски експерти во земјава. Како и секоја година, така и оваа година вистинското авторство на извештајот остана доверливо, иако стилот и редоследот на проблемите не го отежнуваат откривањето кој стои зад текстот на извештајот.

Со формулацијата што ја остави зад себе и со фактот дека за прв пат по многу години се коригира ваков извештај не само заради тоа, тој не му направи чест на Косово. Косовските медиуми не можат сите да бидат вклучени во вреќа со генерализирани дефиниции.

Проблемот е многу подлабок отколку што изгледа на површината.

* * *

Се чека одлуката за КиЕ. Доколку решат да не примат таму, ова ќе биде продолжување на ускратувањето на едно право што другите го уживаат, бидејќи, меѓу другото, немаат работа со Србија.

[заштитена по е-пошта]