„Рамо до рамо“ како поетски наратив за животот, љубовта и смртта

Исто како и трансформацијата на просторот, сопранистката Беса Љугиќи и пијанистот Мисбах Качамаку елегантно ги срушија спротивните светови на Шуман и Штраус, но заедничко им е убавата поезија и извонредната музика. Тие се дела кои му даваат тежина на зборот, со приказни за животот, љубовта и смртта. Концертот беше како поетски наратив

Сопранот Беса Љугиќи и пијанистот Мисбах Качамаку беа дует на концертот „Рамо до рамо“. Делата кои зборуваат за љубови кои имаат трагичен крај од една страна и оние кои зборуваат и за природата, загубата и смртта, ја градат програмата со прекрасни дела кои се базирани на германската поезија. Во меѓувреме, звуците на соло пијано во делата на Моцарт ја илустрираат темната природа на темата на концертот. 

Националната библиотека на Косово често е еден од просторите каде се организираат културни настани. Во петокот вечерта, внатрешноста на фоајето на зградата имаше поинаква слика. Нејзиниот скалесто заоблен централен дел е опкружен со црни завеси кои се облечени во боите на сините светла. Запалени свеќи и бели рози со мали предмети во облик на купола се поставени веднаш до просторот каде што беше поставен клавирот. 

Сопранот Љугиќи и пијанистот Качамаку се појавија на сцената со елеганција. Во првиот дел го изведе циклусот песни „Frauenliebe und leben, op.42“ од Германецот Роберт Шуман. На почетокот е длабоко емотивно, а кратка пауза го враќа со хумористична нишка. Генерално тие се длабоко емотивни и сериозни. Првично се хармонични со доза, а потоа се преобразува во некаква елегија, до точка каде што солистот ја пренесува приказната за ликот кој ја губи силата, гласот. 

„Првиот дел прикажува настан низ циклус од осум песни, љубовта и животот на жената. Детали како таа се заљубува, се мажи, раѓа деца и на крајот нејзиниот љубовник умира. Завршува трагично, но има извонредна содржина. Во него има многу уметност“, рече на крајот од концертот сопранот Љугиќи. 

Делото, дури и според името, дава до знаење дека зборува за љубовта и животот на жената. Вклучува циклус песни поставени на песна. Познато е дека ги напишал германскиот поет и писател Аделберт фон Шамисо во 1830 година. 

„Тие го опишуваат текот на љубовта на жената кон нејзиниот сопруг, од нејзина гледна точка, од првата средба до брак до неговата смрт и потоа. Изборите беа озвучени како циклус песни од мајсторите на 'German Lied', имено Карл Лове, Франц Лахнер и Роберт Шуман“, се објаснува во ова дело. 

Во вториот дел од програмата дуото изведе шест песни од германскиот композитор Ричард Штраус. Започна со „Морген оп.27 бр.4“ по што следуваа „Ach liebe ich muss nun оп.21, бр.3“ и „Алерсеелен оп.10, бр.8“. Тие се претежно меланхолични, чувствителни, длабоко емотивни. 
Во интерпретацијата на „Mein hertz ist stumm op.19, бр.6“ одекнува гласот на сопранистката Беса Љугиќи. Следно, „All mein gedanken op.21, no.1“ е кратко, но многу привлечно парче. Донесува среќна тема да се надмине мракот со „Zueugnung op.10, бр.1“, што е завршното парче.  

Сопранистката Лугиќи рече дека секој од овие делови има свој посебен наратив. 

„Вториот дел се раскази во една или две минути, но секој од нив зборува за животот, смртта, природата, загубата и љубовта. Во двете верзии тоа е предизвик за пејачот, но исто така е супер-задоволство да се изведе затоа што е прекрасна музика и толку добро проткаена со песната што всушност треба да им дадете поголемо значење на зборовите, да ги обоите со музика и ова ја прави оваа програма многу уникатен“, рече Лугиќи.

Генерално, програмата ја оцени како стилски тешка, додека двата дела на репертоарот беа сосема различни еден од друг. 

„Програмата е доста напорна, стилски тешка. Тие се два спротивни света, Шуман и Срос, но имаат едно нешто заедничко: убавата поезија во нив и извонредната музика, секој на свој начин“, рече таа. 

Тој покажа дека го избрал она што е познато како „лажено“, фокусирајќи се повеќе на содржината на текстот. 

„Музиката е секогаш во служба на текстот. Во „лажено“ ова е главното нешто што го прави еден композитор, можеби звучеа малку поболно, но овие беа оние што ги избравме. Не затоа што тоа ми одговара или не. Едноставно се обидовме да избереме програма која ќе одговара на оваа атмосфера“, изјави извонредната сопранистка Беса Љугиќи. 

Раздвојувањето на двата дела го направи познатиот пијанист Мисбах Качамаку. Тој го отсвири делото за соло пијано „Фантазија во е-мол КВ 396“ од Моцарт. Тоа е едно од најпопуларните пијано парчиња иако работата ја завршил некој друг. 

Качамаку рече дека работата оди со концептот на концертот и како што ја нарекува мрачната тема на целиот настан. 

„Ова дело беше пронајдено по смртта на Моцарт, но беше како еден вид скица. Ова дело всушност го добив бидејќи само првиот дел го напиша Моцарт и беше планиран за виолина, соната и пијано. Некој друг го направи средниот дел и крајот. Можеше да се забележи разликата помеѓу првиот дел и другите два. Тоа беше идејата за интегрирање на јавноста бидејќи верувам дека повеќето не го знаат потеклото на делото и ми се чинеше дека доаѓаат со мислата дека тоа е Моцарт, но во реалноста слушаат нешто сосема друго. Ова беше идејата за избор на делото“, рече тој. 
Делото во почетокот беше хармонично со звуци поставени многу блиску еден до друг, а покрај централната тема има и фрагменти од виртуозно свирење. 

За програмата воопшто, пијанистот Мисбах Качамаку рече дека посебно е што сите се германски песни и дека таков избор отсекогаш недостасувал.

„Посебно е што колку што се сеќавам, од повоениот период, првпат се „лажеше“ цел концерт, во смисла дека немаше оперски арии. Ова беше интересно. Првиот дел беше циклус на Шуман ако можеме да кажеме сериозен каде девојка излегува, запознава, се мажи. Во Штраус, секоја е посебна песна. Тоа беше наш избор. И двајцата се германски, и двете тешки, и двете интересни“, рече тој притоа споменувајќи ја и долгогодишната соработка со сопранот Љугиќи. 
„Со Беса работиме заедно веќе три години. Слободно можам да кажам дека ние сме единствениот дует кој има доследност во соработката, без разлика на концерти, обврски, дури и кога имаме пауза го користиме за работа. Една од причините зошто сметам дека концертот беше долгогодишната соработка, односно не беше набрзина компонирана две недели“, рече тој. 

Оваа соработка, според Љугиќ, предизвикала тестовите да бидат спорадични.

„Почнавме соработка многу рано, можам да кажам дека за време на пандемијата кога можеа да се сретнат само двајца или тројца. Ја избравме програмата додека пробите беа спорадични, не сме се сретнале секогаш. Тој период беше константен, и поради уште еден концерт на фестивал во Косово, и оттаму се роди идејата за „лажен“ концерт, што е многу ретко и многу специфично“, рече Лугиќи. 

Дуото ќе ја открие приказната за истиот концерт во недела во Националната библиотека на Косово.