„Виолетова“ го оспорува патријархатот што ги нарушува напорите за самоидентификација

Виолетовата боја го претставува чувството на тага и депресија, и токму оваа боја ја инспирираше режисерката Селма Спахиќ да ја создаде оваа приказна, каде што луѓето мора да се соочат со конзервативизмот, предрасудите, па дури и фашизмот. Сличноста не е намерна, но многумина можеби ќе се препознаат во ликовите во серијата „Виолетова“

Во традиционалните семејни средини има многу љубов и грижа, но кога границите на слободата се доведуваат во прашање, сè станува табу. Со оваа идеја, театарската екипа на „Камерни 55“ отпатува од Босна и Херцеговина во Приштина, за да ја донесе претставата „Виолетова“ како дел од Меѓународниот театарски фестивал во Приштина. Претставата во режија на Селма Спахиќ е составена од шест актери, кои во петокот вечерта се појавија пред мала публика во театарот „Фарук Беголи“ на колеџот „ААБ“, за да ја изведат на босански јазик претставата, која на оригиналниот јазик се вика „Љубичасто“.

Под драматургија на Емина Омеровиќ, претставата „Виолетова“ ја имаше својата премиера на 11 декември 2021 година во „Камерни 55“ во Сараево, а уникатноста на овој проект е во тоа што немаше модел врз кој би се базирал, туку всушност целиот ансамбл ја создал драмата заедно, инкорпорирајќи идеи од реалните семејни односи на актерите, па за секој актер процесот на создавање бил посебен и различен од другите.

Татјана Шојиќ, која ја игра улогата на глава на семејството, очигледно не е конзервативниот модел на мајка, бидејќи ја истражува својата слобода како битие. Заедно со него на сцената играат и Маја Изетбеговиќ, Давор Голубовиќ, Ања Краљевиќ, Сабит Сејдиновиќ и Борис Лер.

Претставата прикажува разновидно буржоаско семејство, во кое секој ја знае својата улога и прави она што е најдобро за своите најблиски, е крајно искрен еден со друг, се консултира и си помага еден на друг - прават сè, само за сите да бидат среќни. Нивната среќа е разбиена кога се воведува виолетовата боја, а со неа и вознемирувачкиот предизвик на слободата. Која е границата на слободата што сме спремни да ја преминеме како поединци? Кои граници ги премина патријархалното општество одамна? Дали туѓата среќа е прифатена само ако ги исполнува нашите критериуми? Дали сме на патот кон регулирано општество и племенска заедница? Резултатот е приказна за жена за која мислат дека ја познаваат, за тенката линија помеѓу нејзината слобода и „фашизмот“ на нејзиното семејство.

Во моментот кога членовите на семејството ќе ја фатат мајка им на дело и странски студент кој дошол во градот да учи англиски јазик, тие немаат трпение ниту да ги слушаат изговорите на мајката, туку ја караат бескрајно. Тие го заробуваат студентот и го одведуваат во еден агол за да го убијат. Се слуша звук од лопати што се користат за да го претепаат до смрт - но изненадувачки, студентот се враќа кај главата на домаќинството. Ова се случува уште два или три пати додека тој не се врати. Ова исчезнување и враќање се метафора за обидот на децата да го „убијат“ младиот човек што живее во срцето на нивната мајка.

Виолетовата боја го претставува чувството на тага и депресија, и токму оваа боја ја инспирираше режисерката Селма Спахиќ да ја создаде оваа приказна, каде што луѓето мора да се соочат со конзервативизмот, предрасудите, па дури и фашизмот. Сличноста не е намерна, но многумина можеби ќе се препознаат себеси во ликовите во серијата „Виолетова“.

Самата режисерка не беше присутна кога претставата беше дадена во Приштина, но за претставата зборуваше в.д. директорот на театарот „Камерни 55“, Ведран Фајковиќ.

„Претставата е за традиционално босанско семејство, нормално семејство, кое нема поим што прави главата на домаќинството. Во суштина, приказната се обидува да покаже како не разбираме кои се нашите родители, кои природно ги гледаме како функции; таа е мајка, таа мора да се грижи за своите деца. Не знаеме која е таа навистина. Не ги цениме овие луѓе, не разбираме дека пред да имаат деца, тие имале свои кариери и соништа, свои идеи за животот, а потоа кога децата доаѓаат на свет и се создава семејството, тие стануваат родители, тие стануваат оние што нè учат, оние што се грижат за нас, а целата приказна на претставата е како децата никогаш не се во можност да се одвојат од идејата дека мајката или таткото - не е важно кој - не се само функции, тие се живи суштества, тие имаат свои соништа, живеат свои животи и е доста тешко да се направи оваа разлика“, изјави за КОЃАН в.д. директорот на босанскиот театар, Ведран. Фајковиќ.

Во врска со изборот на виолетова боја, тој посочи дека фигуративно значење се користи за да се изрази состојба на умот и штетно чувство.

„Изборот на виолетова боја содржи многу симболи, но најчестиот е дека оваа боја е боја на љубомора, па затоа ја избравме за ова шоу“, додаде тој.

Актерот Борис Лер, кој во драмата го игра еден од двата сина на семејството, ги сподели своите впечатоци за реакцијата на јавноста. Тој додаде дека бил во Приштина уште двапати за да изведува српски и босански претстави.

„Бев во Приштина со претстава од Мостар и друг пат со една од Белград, дојдовме да ги играме тие претстави и сега за претставата „Виолетова“ ми е големо задоволство повторно да бидам тука, бидејќи мислам дека косовската публика е навистина емотивна, ги следи претставите со целото тело и ум, па ако ја видите претставата, ќе ја забележите врската што се создава помеѓу нас актерите и публиката, барем јас ја почувствував, дека гледаа без да се движат, секогаш со нивното дишење синхронизирано со нас и ова е големо задоволство. Исто така, многу го сакам градот!“, изјави за КОЃАН босанскиот актер Борис Лер.

Со целата оваа врева во салата, претставата „Виолетова“ е чувствителен и шокантен удар врз патријархалните структури кои продолжуваат да ја ограничуваат индивидуалната слобода, особено во рамките на традиционалното семејство. Тоа се одразува на една вообичаена, но често неискажана реалност: родителите не се само функционални улоги, туку се суштества со желби, соништа и болка. Токму оваа реалност експлодира на сцената преку боја што претставува повеќе од тага - виолетовата станува симбол на бунт, љубомора и борба за самоидентификација.

Евоцирајќи длабоки чувства на начинот на кој драмата ја прикажува семејната љубов задушена од колективните очекувања, таа покажува како најискрените чувства можат да се претворат во осуда, насилство и угнетување во име на „владеење“. „Виолетова“ не дава лесни одговори, туку се соочува со фундаментални прашања за слободата, идентитетот и способноста да се види себеси подалеку од улогата што ја игра во животот.