Карахан: Операта е многу богата уметност, но не е уметност на богатите

Зачекори на престижните светски сцени, еднаш не ни помислуваше да стане оперски пејач, мајка му не само што го турна, туку само два дена пред испитот се подготви и се најде прв на листата. Мурат Карахан денеска е на врвот на листата како тенор во Турција, поканата на колегата Раме Лахај првпат го донела на Косово, каде вели дека се чувствува како да е во својата земја. Се сеќава како прашањето на непознат господин му ја променило кариерата, вели дека нема врата што уметноста не може да ја отвори. Карахан во интервјуто за TIME зборува и за политика, за уметникот без идентитет. Постои јасна дефиниција за операта дека „е многу богата уметност, но не е уметност на богатите“

Од Истанбул, до Италија, Австрија, Германија, балтичките земји и Русија. Милозвучниот глас на турскиот тенор Мурат Карахан одекнува речиси две децении во најпрестижните оперски куќи во светот. Редот на Косово дојде минатата недела на гала-вечерта на четвртото издание на „Интернационалниот оперски фестивал Раме Лахај“, поканет од самиот тенор Лахај, со кој има врска која оди подалеку од пријателството. Тој го нарекува брат. Во интервју за КОХЕ, тој го откри своето патување кое е проткаено од долгогодишно искуство. И покрај тоа што за прв пат доаѓа на Косово, чувството што му го даде го натера да се чувствува како дома, се чини дека ги идентификува историските врски меѓу двете земји додека има намера да се врати со своето семејство и паѓа насекаде низ Косово. 

„Операта е многу богата уметност, но не е уметност на богатите“, вели Карахан, чија цел е преку оперската уметност да пренесе пораки за единство.

КОХА: Господине Карахан, вашата сензационална кариера ве однесе на многу престижни сцени низ светот, но зошто ви требаше толку време да стигнете до овде? Која е важноста за вас од настапот на Косово?

Карахан: Зошто! Всушност, да речеме дека можеби до сега не ми беше наменето да дојдам овде. Со Рамен се познаваме одамна, пријатели сме повеќе од десет години, како браќа сме. Сум го поканил на многу концерти во Турција, сме биле на два-три концерти заедно, многу го сакаат таму, тогаш кога ми кажа дека ќе ме покани на Косово, ми беше задоволство. Тоа е место кое долго време сакав да го видам, бев љубопитен за ова место и затоа сега кога дојдов и го видов бев многу среќен, многу убаво си поминав, луѓето се многу прекрасни, многу топло, тие имаат енергија на многу високо ниво позитивна, сите луѓе овде ти помагаат. Тогаш оркестарот е многу млад, но многу талентиран, сум ги гледал со отворени очи и уши на пробите кои чекаат да слушаат што и да ни каже диригентот. Нивната енергија е исто така прекрасна. Имаше и некои што зборуваа и турски, многу ми се допадна тоа што можев малку да разговарам со нив на турски. Многу сум задоволен, како претходно да сум дошол. Се чувствувам како дома, како во Турција.

КОХА: Со оглед на сложените историски врски меѓу поранешната Отоманска империја, Турција и овие делови, како тоа влијаеше на вашата перспектива за Косово?

Карахан: Во Турција има многу луѓе кои мигрирале од овие простори, дури и татко ми на баба ми е од Солун. Скоро секое семејство има некој што мигрирал таму од овие земји. Нормално, имаме работа со земја која некогаш била дел од османлиските земји, секако имало и многу културна интеракција. Поради оваа причина, на конференцијата за медиуми ги избројав и ќофтињата, трилешот, тепсијата од Елбасан, а потоа и локалната пита, што е на друго ниво. Дури и еден мој пријател по име Хифзи Куруша ќе дојде да го придружува концертот од Анкара, а неговото семејство мигрирало и во Турција. Друго што ме израдува беше фактот што жителите на турската заедница овде имаа можност да си го зачуваат јазикот, а тоа што се уште се зборува е многу добра работа, јас бев многу среќен, тогаш погледнете јас сум зборувам со тебе на турски!

„Нема врата што уметноста не ја отвора“

КОХА: Како ја гледате улогата на силата на самата музика во одржувањето на овие односи?

Карахан: Ова не е само моќта на музиката, тоа е моќта на уметноста, овој вид на моќ се нарекува „мека моќ“, односно мека моќ, и со оваа мека моќ, со моќта на уметноста, нема место што не можеш да стигнеш и нема врата што не може да се отвори. Затоа, кога ја практикуваш уметноста на правилен и универзален начин, кога ќе успееш да влијаеш врз луѓето, тогаш од тој момент, религијата, расата, позадината остануваат во втор план. Луѓето ги интересира само таа личност, уметноста што ја прави, ги одзема сите јакни, те гледа само како таа личност што настапува таму. И кога ќе го достигнете ова ниво, нема простор или врата што не може да се отвори. На пример, 15 години учествувам во секој важен театар во Европа како Турчин Муслиман, а Раме како Косовец од Косово има учествувано и во многу големи театри. Но, кога добро ја вршиш својата професија, секоја друга бариера претходно пропаѓа.

КОХА: Видовме дека деновиве имавте можност да прошетате малку низ Косово. Се сретнавте со министерот за култура, бевте во Призрен, како ве примија луѓето овде?

Карахан: Имав кратко време на располагање, веднаш отидов во Призрен на еден час. Таму ме пречека срдечно од турскиот конзулат господине Џелал, па се прошетав малку низ центарот на градот, јадев ќофтиња, десерт... Многу убаво место, го имаше зачувано тој историски допир, таа симпатична убавина, луѓето се полни со живот, околината е таква. Многу се забавував, некако ми се залепи и се надевам дека многу брзо ќе се вратам пак, полека да го прошетам Косово, да уживам максимално.

ВРЕМЕ: Да се ​​вратиме на главната причина поради која сте тука. Меѓународен оперски фестивал Раме Лахај. Како завршивте на концерт овде?

Карахан: Кога ме покани Раме бев многу среќен, тој е скапоцен тенор и сме биле заедно и на други концерти со тројца тенори. Како и со Марсело Алварез, Рамон Варгас, овој пат сме со Чарлс, има и супер енергија, потоа со маестро Саше Гецел, го познавам одамна, има многу важна кариера. Станавме многу добар тим.

КОХА: Спомнавте дека не е првпат да настапувате со Раме Лахај. Како беше концертот во јануари годинава во Анкара? Кажете ни нешто за тоа искуство.

Карахан: Беше неверојатно искуство, всушност со Рамен го направивме истиот концерт на три места: Анкара, Истанбул и Измир и сите три беа прекрасни, бевме презадоволни, гледачите имаа многу добри реакции... Во салата Анкара беше исполнет со 3000 луѓе, во Истанбул 2500, продадени се сите карти. И таму ги тргнавме билетите, овде барем штом концертот е во отворена средина, луѓето можат да седат и да го гледаат концертот и без билети. Имаме и дует со Рамен кој го изведовме на овие концерти...

ВРЕМЕ: Ќе застанеме токму тука. На концертите во Анкара, Истанбул и Измир ја изведовте познатата азербејџанска песна „Сенеде Ќалмаз“, а истата песна ја изведе и Раме, но во албанска верзија „Шкодра е полна со љубов“. Како успеавте да го пронајдете овој скапоцен камен, да го направите дел од репертоарот?

Карахан: Бевме со Рамен на концерт во Рига, Латвија, и додека го вежбав гласот со оваа песна, тој дојде и рече: „Ова е наша песна, на албански е!“ Јас одговорив дека не, ова е песна на турски јазик. Всушност, тоа е азербејџанска песна, таму на песните им велат „махни“, значи е азербејџански „махни“. Бидејќи турскиот што го користиме и тој од Азербејџан се многу блиски, јас го пеам на тој јазик, тогаш верувам дека оваа мелодија дојде од таму до овде, зборовите се напишани на албански јазик, се дозна и овде. Го изведуваме скоро на секој концерт што сме заедно, Раме го почнува на албански, јас го завршувам на турски, на многумина им се допаѓа. Всушност, планираме ова да го претвориме во сингл или албум со Рамен.

Џентлменско прашање и пресврт во кариерата

КОХА: Сега да зборуваме малку за вашата богата кариера. Можете ли да наведете некоја пресвртна точка што го одбележа вашето патување?

Карахан: Во 2003 година се појавив на оперската сцена во мојата земја, а потоа две-три години додека кариерата ја продолжив во Турција, продолжив во „Академија Санта Сесилија“, каде што учествував на мастеркласи. Најпрво Рената Ското, позната сопранка која неодамна ја загубивме, нека ни е лесно, а јас бев ученик на Бруно Кали, тој беше шеф на „Академија Санта Сесилија“, легендарен музиколог, благодарение на и тој. Така работев со нив и во тој момент ги проширив моите академски знаења во однос на операта, јазикот, интерпретацијата, сите техники и моментот кога бев подготвен беше 2011 година. На Оперскиот фестивал во Истанбул го изведував Росини со „Маомето II“, кога заврши, дојде еден висок, убав господин и ми рече: „Дали ја знаеш операта „Лучија ди Ламермур?“ Јас реков да, тој ми рече: „Можеш ли да ја пееш?“ Тоа беше уметничкиот директор на Операта во Рига, Андрејс Жагарс. И тогаш точно во 2012 година во Рига ја започнав мојата европска кариера, а потоа многу брзо продолжив во Берлин, Виена, Италија, во Русија на „Бољшој“, „Стаатсопер“ во Берлин, „Арена ди Верона“, Сан Карло и така натаму по ред. Среќен сум што мојата кариера успеа да се развие толку широко.

TIME: Како пристапувате кон нова улога? Кажете ни нешто за процесот на подготовка, дали изгледа како посветен процес?

Карахан: Тоа е многу тешка професија. Пееш дело на странски јазик, се работи за дела кои се протегаат на 150-200 страници, треба да ги научиш сите. Потоа во зависност од формациите, но често си имаш работа со оркестри од околу 100 члена, пееш без микрофон, треба да го изведеш делото пред нив. Но, не завршува тука, ако има сцени каде што треба да се бакнувате, каде што треба да се борите, сето тоа треба да го направите без грешки. Навистина е тешко, мора да одржувате добро здравје, храна, не пушиме или алкохол, мора да се грижиме за начинот на живот. На пример, во „Арена ди Верона“ е многу топло, достигнува 40 степени, воздухот е многу влажен, не можам да ја вклучам климата дома, затоа што се плашам да не заладам и да го изгубам гласот. Пред неколку години прочитав статија во „Тајмс“ во која се наведени трите најстресни професии во светот: првата беше рудар, втората беше неврохирург и третата професија беше оперска пејачка, но имајте предвид, најмногу стресното не е најтешко.

КОХА: Дали имаш омилен композитор или улога што најмногу уживаш да ја играш?

Карахан: Најмногу го сакам композиторот Пучини, кога ги изведувам неговите дела уживам. Трите опери што најмногу ги сакам се од него. Број еден за мене е „Турандот“, втор „Тоска“ и трет „Манон Леско“.

КОХА: Кои се твоите најголеми музички влијанија? Турската музика, особено класичната музика, се чини дека има посебно место во вашата кариера.

Карахан: Мајка ми имаше многу добар глас, мојот покоен татко исто така, сестра ми, внук ми, сега имам син кој има две и пол години, а тој има многу добар глас. Тоа значи дека имаме работа со нешто генетско. Од дете ги пеев таквите песни, ги знаев на памет, ги научив од моите родители, пеам и народни песни, Анадолија има толку многу убави песни и тие се дел од мојот репертоар. Но, нормално, бидејќи мојата кариера доби форма на оперска кариера, го сменив правецот, се концентрирав таму, во операта. Но, никогаш не се откажав од пеење на мелодиите на мојата култура, не смееме да се откажеме од нив. Кога ќе го видите и Пласидо Доминго, за мене многу вредна личност, на сите негови концерти пее популарни шпански песни. Потоа неаполските песни што ги пееме како „O sole mio“, тоа се италијански народни песни. Роберто Алања направи албум со сицилијански песни пред години, има многу пејачи во светот кои се мајстори на својата родна музика и верувам дека го направив тоа. Се обидувам да им дадам друга димензија на овие песни преку симфониски оркестри со многу гласови. Да ги скршам предрасудите за симфониската музика, а од овие мои концерти добив коментари од типот: „Дојдовме на концерт со песните на Зеки Мурен, а по 50 години почнав да слушам опера“. Се трудам постојано да го правам тоа.

„Оперските уметници се доживуваат како снобови со високи веѓи“

КОХА: Беше навистина популарен албум. Како дојдовте до таа идеја и како беше примена? Всушност, тој уметник е познат и во Косово.

Карахан: Со овој албум започнавме концерти некаде во 2017 година, во Анкара и Истанбул, но потоа толку добро порасна што започнавме турнеја низ Турција, во 12 провинции. Во Измир, Анкара, Бурса, Анталија, Мерсин, Дијарбакир, Трабзон, Ескишехир ги обиколивме сите овие места и успеавме да настапиме пред 30 илјади луѓе. Тоа беше неопислива среќа, секој концерт беше распродаден. Во очите на луѓето оперските уметници се доживуваат како снобови со кренати веѓи, но всушност ние сме едноставни луѓе и ја пееме нашата музика. Всушност, има некои уметници кои некако ја омаловажуваат популарната музика, но верувам дека го прават тоа затоа што не знаат да ја пеат! [се смее]. Тогаш Зеки Мурен е прекрасен уметник, со неверојатен кадифеен глас, тој беше човек со голема храброст. Во Турција треба да е од сите генерации, неговите песни ги нарекуваме безвременски, ги знае и 16-годишно дете, 25-годишник, но и 60-годишник и затоа ги претворивме во албум. Има уште барања да се врати тој концерт, можеби ќе се вратиме, можеби со него ќе се вратиме овде во Косово.

КОХА: Кажете ни нешто за историјата на операта во Турција, мора да признаеме дека не се знае многу за неа. Барем во овие делови...

Карахан: Всушност, Турција има постара историја отколку што мислите кога станува збор за операта. На почетокот на крајот на Отоманската империја, кон крајот на 1800-тите и почетокот на 1900-тите имало многу оперски трупи кои доаѓале таму за да настапуваат, но секако за круговите на сарајот, бидејќи тогаш овој вид уметност не бил достапен за масите. Тогаш, кога Ататурк сè уште беше само воено аташе, отиде во Бугарија да присуствува на операта „Тоска“ и на близок пријател му рече: „Се надевам дека операта ќе се воспостави и во мојата земја“. Потоа, кога шахот на Иран ја посети Турција, беше компонирана опера од композиторот Аднан Сајгун, операта „Жсој“, и така беа поставени првите темели. Но, официјално и активно операта во Турција постои од 1948 година. Сега во Турција во шест градови има Оперски и Балетски куќи. Многу земји во светот, особено на нашите простори, имаат само по една, ми се чини дека Грција има само една... Поради оваа причина, гледачот отсекогаш бил присутен во голем број на операта во Турција.

КОХА: Сега да преминеме на вашата институционална работа како директор на Државната опера и балет во Турција во периодот 2018-2023 година. Какво беше тоа искуство?

Карахан: Кога ќе станете генерален директор на операта во Анкара, ве ставаат на чело на шестмината, тогаш секој има свои директори, но вие сте на врвот и вие сте одговорни за насоката и насоката што им ја давате. До денес се трудев да ги излеам сите мои искуства што ги доживеав низ годините, се трудев да ги подигнам стандардите по кои работи таа институција. Тогаш тоа што за прв пат има турска опера во Бољшој театар во Русија, па бројот на посетители секоја година руши рекорди, се прошири самата слика за операта и балетот кај јавноста, сето тоа беа важни детали за нас. . За време на мојот мандат успеавме да направиме 1000 уметници да бидат дел од трупата, ова е посебна среќа за мене. Но, секако, за светла иднина на операта, мора да работиме систематски. Тогаш морав да ја жртвувам кариерата во овој период, се разбира бидејќи не е лесно да се работи на двете страни, но на крајот оваа можност понекогаш се покажува поважна од мојата лична кариера и мило ми е што го направив тоа. .

Лекцијата два дена пред испит и прва на списокот

КОХА: Господине Карахан, вашето патување со музиката е сосема посебно. Особено кога ќе сфатиме како всушност тоа воопшто не беше твоја желба на почетокот, всушност мајка ти беше предзнакот на оваа кариера и главниот поттик.

Карахан: Мајка ми е единствената одговорна за ова прашање. Имав многу убав глас, но никогаш не ни помислив да станам оперски пејач. Како што реков претходно, и моите родители имаа убави гласови, но мајка ми потекнуваше од семејство на политичари, татко ми од семејство на трговци и никој од нив не се водеше по музика, бидејќи верувам дека немаа намера да продуцираат пејачка. . Но, мајка ми после секогаш ми велеше дека ќе зажалите и едвај ме внесуваше на испит за конзерваториум за музика. Така почнав да учам за испит на само два дена пред испитот, но бев прв на листата. Потоа малку подоцна ми даде улога и оттогаш си реков дека тоа ќе биде мојата професија. Интересот на јавноста, нивната поддршка ме натера да кажам да, ова ќе го направам. Потоа побегнав во Санта Сесилија и почнав да работам на повисоко ниво, но дефинитивно можам да кажам дека мајка ми е причината поради која сум таму каде што сум денес.

ВРЕМЕ: Дефинитивно изгледа како голема посветеност. Но, дали сте имале предизвици на ова патување?

Карахан: Ова не се однесува само на уметниците. Каква работа и да работите, како новинар или некој што работи во хотел или во маркет, мора да работите напорно. Без напорна работа и жртвување, таква кариера не станува, или ако стане, многу брзо ќе згасне. Многу се жртвував, работев напорно. Додека моите пријатели се шетаа и уживаа, јас работев. Кога влегов во Операта, со парите што ги добив отидов во Италија да студирам, се разбира со поддршка од моите родители бидејќи тие не беа доволни, но сакам да кажам дека инвестирав во себе. На пример, во „Бољшој“ во Москва имав повеќе од 50 настапи од 2012 до 2015 година, но ако ме прашате само за едно име на ноќен клуб, не можам да ви кажам, не знам ниту еден. Имав маршрута, хотел, опера, затоа што ако сакаш да работиш квалитетна работа треба да се концентрираш на тоа.

„Уметноста секогаш мора да биде чекор пред политиката“

КОХА: Спомнавте дека сте биле доста активни и во Русија. Како ја гледате актуелната глобална политичка ситуација, особено бојкотот на Русија и Израел поради војните? Што мислите, каде треба да се позиционира уметникот кога политиката е неизбежна?

Карахан: Секогаш кажувам едно. Уметноста секогаш треба да биде еден чекор пред политиката, уметноста и политиката не треба да се мешаат, дури ни спортот. Но, нормално во случај некој уметник намерно и директно да поддржи нешто погрешно, нормално може да се реагира на таков случај. Но, кога националноста станува единствената причина да се бојкотира уметникот, мислам дека тоа не е правилно, бидејќи во моментот кога уметникот ќе излезе на сцена, тој нема идентитет, тој е уметник на секого, на секој јазик, на секоја вера, па кога тој доаѓа на сцената Верувам дека идентитетот треба да се заборави.

КОХА: Каков е вашиот пристап кога станува збор за самата улога и важност на операта во општеството, каде го гледате нејзиното влијание?

Карахан: Убаво прашање. Операта е всушност уметност на луѓето. Но низ историјата на некој начин се создавал впечаток на слика како да е одвоена од народот, всушност имаме работа со нешто што доаѓа од народот, за народот да го види. Секогаш го велам ова: операта е многу богата уметност, но таа не е уметност на богатите, таа е самата богата, не заборавајте на оваа изрека. Луѓето често мислат дека тоа е уметност на аристократијата, не, тоа им припаѓа на сите, бидејќи тоа е најбогатата уметност на светот. Во една ноќ има литература, поезија, танц, музика, пеење, декор, костими, светла, слики, скулптури, што и да бараш можеш да го најдеш за една вечер на сцена, нема друга гранка на уметност како тоа во светот.

КОХА: Бидејќи сме на самиот крај, можете ли да ги споделите вашите впечатоци за Косово? Дали имате порака?

Карахан: Поради мојата професија морам многу да патувам, постојано сум на различни места, но откако дојдов овде првиот ден видов неверојатна позитивна енергија и сјај на лицата на луѓето. Ве молиме не го пропуштајте ова. Ова го доживувам секој момент, на улица, во ресторани, во кафулиња, зборувам овде со тебе, на пример сега кога разговараме и снимателот таму кога зборува со мене се насмевнува, се надевам дека не пропушташ тоа. Многу ве сакаме како земја, односно како Турција, вие сте братска земја. Има многу значајни фудбалери од овде во Турција, Ведат Муриќи се прослави меѓу младите на „Фенербахче“, потоа замина во Шпанија, па Рашица во „Бешикташ“, така што имаме многу вредни врски, историски врски и се надевам дека ќе продолжат. Многу ми се допадна Косово, ќе си го земам семејството и пак ќе дојдам.