Османи го повлекува барањето за Собрание од Уставниот суд

Српскиот судија Радомир Љабан, кого безбедносните институции го сметаат за закана за уставниот поредок, го натера претседателот Вјоса Османи да го повлече барањето поднесено до Уставниот суд во врска со конституирањето на Собранието. Според Османи, информациите за Лабан се загрижувачки и покрај тоа, тој е назначен за судија известител за овој случај.

Претседателката Вјоса Османи во вторник го повлече барањето упатено пред две недели до Уставниот суд за дефинирање на правните последици што произлегуваат по неуспехот пратениците да го конституираат Собранието во рок од 30 дена.

На прес-конференција таа објави дека ја презела акцијата бидејќи судот го назначил судијата известител Радомир Лабан.

Според Османи, врз основа на информации од безбедносните институции, српскиот судија претставува закана за уставниот поредок на Косово.

„Сметам дека назначувањето на г-дин Лабан за судија известител во овој процес не е само загрижувачко, туку и опасно. Ова е затоа што може да се донесат одлуки што би можеле да создадат сериозни и потенцијално неповратни последици не само за сегашните институции, туку и за оние во иднина“, изјави претседателот Османи. „Повлекувањето на барањето е неопходна мерка за заштита на уставниот поредок“.

„Апсурдно е да се очекува нашиот уставен поредок да биде заштитен токму од лица кои, според нашите безбедносни институции, го загрозуваат уставниот поредок на нашата земја“, инсистираше таа.

Османи изјави дека информациите во врска со судијата Лабан се вознемирувачки и дека како такви одамна се доставени до самиот Уставен суд. 

„Според овие информации, кои во 2021 и 2024 година беа споделени и со Уставниот суд, овој судија претставува ризик за националната безбедност на Република Косово и е вклучен во активности против уставниот поредок на Република Косово“, рече претседателот.

При оправдувањето за повлекувањето на барањето од Уставниот суд, Османи рече дека доколку случајот биде отфрлен, Лабан ќе има клучна улога „во оценувањето на прифатливоста, основаноста на барањето и барањето за привремени мерки“. 

„Со други зборови, судијата известител го одредува текот на предметот, тек што потоа го следи судот во речиси сите случаи. Врз основа на регулативата, и покрај практиката на балансирана распределба на предметите на судиите, претседателот на Уставниот суд има целосно дискреционо право да одлучи кој предмет му е доделен на кој судија. Нашето барање се однесува на прашања од суштинско значење за уставниот поредок, затоа е длабоко загрижувачки како судија за кого нашите безбедносни институции официјално доставиле информации дека ја загрозува нашата држава, треба да биде оставен во негови раце да ја одреди судбината на нашиот уставен поредок“, рече таа. 

Османи појасни дека нема овластување да преземе мерки за разрешување на овој судија.

„Овој судија не беше назначен од мене, туку беше назначен во 2018 година. Исто така, според Уставот на Републиката, разрешувањето на судија на Уставниот суд се врши само откако за такво нешто ќе гласаат 2/3 од судиите и разрешувањето ќе му го предложи на претседателот самиот суд. Без таков предлог од Судот, според уставот, претседателот не може да преземе никаков чекор“, рече таа.

Но, одлуката на Осман беше критикувана од политичките актери и претставниците на граѓанското општество. 
Пратеникот од Демократската лига, Арбен Гаши, ја нарече акцијата „последна претстава пред големата одлука“. 

„Во рок од овие три дена ќе се разбере каде ќе се движи Косово: кон институционална стабилност или кон нови избори. Останувам убеден дека Уставниот суд мора да го потврди демократскиот принцип на донесување одлуки од страна на мнозинството. Мора да ја врати институционалната нормалност преку: Давање разумен рок (30 дена) на првата партија или коалиција да се обиде да го избере претседателот на Собранието; Доколку обидот е неуспешен, тогаш треба да им се даде можност на пратениците да изберат друг кандидат; Доколку и оваа фаза не успее, тогаш претседателот, во согласност со член 84.2 од Уставот, мора да распише нови избори во рок од 45 дена“, напиша тој.

И Еуген Цаколи, истражувач во Демократскиот институт на Косово, рече дека судијата-известител не одлучува за судбината на барањето, ниту за содржината на одлуката. 

„Доколку советот од тројца судии предложи неприфатливост и ниеден друг судија не се спротивстави, тогаш случајот се затвора. Но, доволно е друг судија да не се согласи и случајот оди пред целиот Суд на разгледување. Таму, се одлучува со мнозинство гласови за секоја точка - и за прифатливост и за суштина. Дури и ако судијата известител не е во тоа мнозинство, со одлука на претседателот, конечниот текст го составува друг судија“, напиша Цаколи на Фејсбук.

Според него, ако против судијата Лабан не е покрената истрага или кривична пријава, „тешко е да се оправда како еден процедурален елемент како што е назначувањето на судијата известувач може да послужи како причина за повлекување од случај од фундаментално уставно значење“.

Уставниот суд на крајот на јуни им даде на пратениците еден месец да го конституираат деветтиот законодавен состав. Сепак, во својата одлука по разгледувањето на барањето испратено од ААК и поддржано од други пратеници, не разјасни што ќе се случи доколку овој рок не се почитува.

Претседателот Османи побара појаснувања од Уставниот суд во врска со последиците и го повлече случајот во вторник.