Орото кое преживеало низ вековите и кое го чува албанскиот идентитет отвори ново поглавје со тоа што од средата стана светско богатство признаено од УНЕСКО. Традиционално го практикуваат Тропојаните и се поврзува со пролетните фестивали, планинските пејзажи и летот на орлите - симбол на силата и колективниот идентитет“, е описот што го дава оваа организација, која ја вклучи во „Репрезентативна листа на Нематеријално културно наследство на човештвото““. „К’чими...“ го следи патот на веселбата и продолжува да биде „Епот на Крешниците“ кој има поглавје и со Косово
Вклучувањето на „К’чимит Тропоја“ на листата на Организацијата за образование, наука и култура на Обединетите нации – УНЕСКО, е уште едно поглавје од трансформацијата на албанското културно наследство во светска вредност на човештвото. Во средата со признанието на ова оро беше одбележан историски успех. Заврши долго патување откако беше предложено да го добие статусот што веќе го доби. Тоа е оро што пренесува симболика во секое движење кореографирано така што секој чекор го изразува духот на Тропојан од Ѓаковица. И тој се приклучува на Јублета, сега веќе две години во УНЕСКО и не само.
Токму највисоките функционери на албанската држава ја пренесоа веста за вклучувањето во листата на УНЕСКО.
„К’чими и Тропоја“ официјално е објавен како дел од Репрезентативната листа на нематеријално културно наследство на човештвото во УНЕСКО! По позитивната оценка од страна на телото за евалуација на УНЕСКО, за време на 19-тата седница на Меѓувладиниот комитет за зачувување на нематеријалното културно наследство, во Асунсион, Парагвај, „Кими и Тропоја“ сега е дел од Репрезентативната листа на нематеријалното наследство. културно наследство на човештвото“, напиша Бленди Гонџја, министер за економија, култура и иновации на Албанија. Тој рече дека „К’чими...“ како наследство кое пренесува ритми, емоции и национален идентитет, веќе е глобално препознаено како културно богатство. Уште еден чекор кон подигање на националните вредности, правејќи нè погорди на нашата земја“, напиша тој.
Денот го отвори премиерот Еди Рама со оваа вест.
„Добро утро и со добрата вест дека ’К’чими и Тропоја’ официјално е прогласена за дел од Репрезентативната листа на нематеријално културно наследство на човештвото во УНЕСКО, како и со задоволство од напредокот на оваа деценија за спас, преродба. и промоција на вредностите на ова наследство до вчера оставено под прашината на заборавот, ви посакувам убав ден“, напиша тој.
Веста за вклучувањето на „К’чимит Тропоја“ во УНЕСКО беше објавена и на официјалните веб-страници на оваа организација. Таму пишува дека е популарно, празнично оро на спонтани собири или за време на традиционални церемонии како свадби, родендени и разни собири.
„Вообичаено придружена со тапани, „К’чими...“ ја изведуваат мажи, жени и деца од сите возрасти и најчесто во парови, а партнерите се менуваат според пригодата и изборот на играорците. Луѓето танцуваат лице в лице, без да се допираат. Тие прават отсечени движења, кревајќи ги и спуштајќи ги рацете додека се движат еден околу друг. Во зависност од приликата, некои танчери може да носат традиционална облека. За време на танцот, жените исто така може да мавтаат со шамија, обично црвена во боја“, се вели во него. Традиционално се практикува од Тропојанците и е поврзан со пролетните фестивали, планинските пејзажи и летот на орли - симбол на сила и колективен идентитет.
„Меѓутоа, „Кчими...“ се гледа во текот на целата година, вклучително и луѓе од другите делови на Албанија. Танцовите ансамбли го изведуваат за време на фестивали. Особено за време на семејните празници, старешините покажуваат и ги учат децата и младите на танцот. Танцот предизвикува чувство на идентитет и заедничка припадност преку промовирање на социјална кохезија, слобода на изразување и толеранција“, пишува на веб-страницата на УНЕСКО.
Според веб-страницата „Нематеријално културно наследство“, „К’чими и Тропоја“ била суштински дел од свадбените ора. „Покрај ората каде што „К’чими...“ се изведува мешано, од мажи и жени, девојчиња и момчиња, има и разновидни ритуални полови свадбени ора каде се изведува „К’чими...“, како на пр. орото на старите жени, танцот на младите невести на роднината, орото на девојките и орото на мажите. Танцот на новата невеста е единственото оро каде што се изведува индивидуално ’К’чими...’, каде што младите невести, можеби од други краишта, покажуваат колку добро го научиле танцот „К’чими...“, таму пишува.
Но, до признавањето на „К’чим од Тропоја“ како светско богатство е долг пат, кој започна уште во 2019 година, а официјално во 2021 година. Другиот пат е тој на зачувување на ова оро.
Етнокореографот Скендер Хаклај тогаш изјави дека од 2019 година се труди ова оро да стане дел од УНЕСКО, бидејќи ова оро е драгоцено национално богатство.
„Голема среќа е што министерството го зеде на рака, алоциран е фондот, назначена е научната работна група која мора да го заврши финалното досие, направено е многу снимање, има моменти кога имаме проблем и веќе ги имам спремни движењата, и групите ги имам многу спремни, а оние во Тропоја многу го сакаат, а најголема среќа е што тропојани го сакаат орото“, рече тој. Ја имаше спомнато и мешањето на ова оро со „Танцот на Ругова“. „Всушност, ова е воведување на друга држава, дека Косово се нарекува друга држава... има друг мотив, има друго оро отколку што е Шота на врвот на Ругова, и ако не го признаете во Тропоја, тогаш стануваш детиште што ја уништи албанската музика“, рече тој.
Уште во март 2021 година беше објавено дека заедно со јубилејот и официјално има предлози на Албанија за влез во УНЕСКО. Албанските власти предупредија дека повторно ќе го предаваат со „К'чимин е Тропоја“ почнувајќи по вклучувањето на јублетата во „Списокот на итна заштита“ на УНЕСКО, во ноември 2022 година. Беше во подготовка на досиејата за „ К 'цимин...' но и со епот на Крешниците, кој всушност има подолга историја пропратена со судири и некоординација меѓу Косово и Албанија, а која би се ажурирала кога Србија влезе во „Гусле пеење“ во УНЕСКО во 2018 година. Како што објави „КОХА Диторе“, институциите на Косово и Албанија ветија дека ќе се спротивстават на ова со образложение дека лаутата не е инструмент што го користат само Србите, туку од целиот Балкан. народите. Впрочем, тогашниот состав на собраниската Комисија за култура на Собранието на Косово подготвил писмо за спротивставување, кое, според Комисијата, било проследено до Министерството за надворешни работи за да биде испратено до УНЕСКО.
Беа консултирани и истражувачите Зимер Незири и Васил Толе. Незири долго време се занимава со документирање на Крешничката епопеја. Косово го имаше подготвено досието за Крешничката епопеја пред речиси една деценија. На 30 мај 2013 година владината комисија за пополнување на досието кое треба да се пријави во УНЕСКО го достави до Министерството за култура. Но, од претседателот на Комисијата Зимер Незири беше побарано време. Поранешниот министер за култура Мемли Красниќи му рекол дека Косово ќе почека да стане членка на УНЕСКО, за заедно со Албанија да се пријават за заштита на Крешничката епопеја. Две години подоцна, Косово не успеа да се приклучи на Организацијата за образование, наука и култура на Обединетите нации. Му недостигаа три гласа. „КОХА Диторе“ веќе во февруари 2011 година известуваше не само за некоординација меѓу Косово и Албанија за патувањето со Крешничката епопеја кон УНЕСКО, туку и за судири.
А, минатата година успехот беше одбележан и со традицијата на миграција на стоката или „Transhumance“, која ги следи и другите албански средства како Бутринти, Берати, Ѓирокастро и изополифонијата.
Прочитајте исто така:
