Биеналето на цртеж ги спојува културите во заеднички уметнички јазик

Меѓународната уметничка сцена, поточно цртежот како медиум, се спојува со албанската уметност на третото издание на Меѓународното биенале на цртеж во Приштина. Настанот, кој секогаш добива се повеќе форма во секоја организација, оваа година го докажа своето ехо и надвор од границите. На овогодинешното раскажување на настанот се приклучија вкупно 34 уметници. Постојат различни стилови и духови. Но, визуелната уметност како медиум ги обединува. Како и традиционално, на отворањето на манифестацијата беа прогласени тројца победници за нивните дела.

Уметницата Александра Гиерага ја доби големата награда насловена „Ѓелош Ѓокај“. Работата на мултидимензионалниот полски уметник изгледа колку и апстрактна, толку и поетска. На белата позадина целиот наратив е изграден со црни дамки. Се чини дека центарот на овој наратив е објектот од кој произлегуваат црни чкртаници кои изгледаат како да го пренесуваат влијанието на тоа да се биде блиску и далеку. Како уметничко објаснување кое ја изразува важноста на позицијата. Но, сината лента на врвот на делото останува загадочна.

За своите дела наградени се и Полјакот Анджеј Бржегови и Хрватот Игор Модриќ. Работата на првиот јасно ја пренесува естетиката од една страна и прецизноста и дисциплината на уметникот од друга. Тоа е како карта за виза. Работата на Модрик од друга страна прикажува две тела на различни луѓе. Техниката е чист цртеж во делата на двајцата уметници. Во дел од делата имаше и комбинација на техники, кои според жирито не можеле да се земат предвид при нивното оценување.

Жирито беше составено од хрватската уметница Марион Рихтер, професорот по графички дизајн Агим Салиху и професорот по скулптура Артан Пеќини.

Последниот рече дека многу од делата кои биле прилично добро изработени, не биле земени предвид при евалуацијата, бидејќи ја надминувале техниката на цртање.

„Мислам дека е многу интересна изложба, многу суптилна, бидејќи се потпира само на еден медиум, а тоа е цртежот. Ние како жири се обидовме да се држиме до овој медиум. Овде има многу добра работа, но од аспект на изразување, на медиум, тие ја надминуваат техниката на цртање и тоа е причината што не беа победници. Во овој случај ја испочитувавме техниката на цртање, се обидовме врз основа на нашата проценка да ги оцениме трите најистакнати техники на цртање и кои беа трите избрани дела“, рече Салиху, поранешен продекан на Факултетот за уметности. Универзитетот во Приштина.

Секое дело изложено во рамките на Биеналето на цртеж во Галеријата на Факултетот за уметности беше уникатен наратив. Делото на Исмет Јонузи носи своевидно уништување кое се чини дека доаѓа како резултат на војна. Има две такви дела кои наликуваат едно на друго, само што едното го разјаснува наративот, другото го замаглува.

Уметникот Нехат Беќири има изложено и две дела каде главно црната доминира на светлата површина и лесно се истакнува со некои посветли нијанси. Прскањата на боите таму создаваат две апстрактни дела кои се чини дека успеваат да навлезат во некои фигурации на човечкото лице во таа збрка од бои.

Некои личат на архитектонски конструкции и на оние кои имаат тенденција да излезат од површината на делото преку употреба на текстил. Сето ова јасно покажува дека на некои од делата всушност и нема место во едно такво биенале кое целосно е посветено на цртежот како медиум.

Поставени објекти имаат и две врамени дела на Адем Русиновци.

Во делото на Валбона Реџепи, денешниот и вчерашниот ден остануваат во сенка на денешницата. Уникатни се и три фигури на уметникот Абаз Хадо како карикатури кои доаѓаат придружени со натписи.

Делата се чини дека комуницираат, но и се судираат со оние на меѓународните уметници. Има 19 странски и 15 локални уметници. На изложбата имаа и Ахмет Хосик од САД, Аке Бергкфист од Шведска, Ана Задрос Хансен од Данска, Арјета Мала, Един Нуманкадик и Мехмед Клепо од Босна, Елисе Јарен и Ојвинд Сорфјордмо од Норвешка, Газменд Лека, Хаџи Кастрати, Ѓеко Хоѓик. , Јанина Вајбенгрубер од Австрија, Јануш Плота и Станистав Збигњев Камиенски од Полска, Јованка Веит и Ремус Вилсон од Шведска, Марлен Коутс од Германија, Маша Силченко од Украина, Бард-И рафет Јонузи-Т, Садко Хаѓихасановиќ од Канада, Валнузиабон Реџепи, Заке Прелвукај, Зимер Мулиќи и Албулен Незири.

Уметникот Незири на Биеналето го изложи делото „Вибрими“, апстрактно дело создадено годинава.

„Комбинирана техника на акрил на ткаенина, но и графика како и неколку различни видови маркери. Тоа е апстрактна тема. Вибрациите се една од темите со кои се занимавам неодамна, но со поголеми димензии. Ова е едно од делата со најмали димензии“, рече уметникот Незири.

Изложбата имаше двајца куратори. Нисрет Ѓуркај се занимава со делата на меѓународни уметници, додека Зени Балажи се занимава со оние на домашните уметници.

Балажи рече дека работата со двајца куратори во еден концепт била тешка.

„Прашањето за комуникација исто така беше доста тешко кога едниот е надвор, а другиот внатре во Косово. Разбирливо е дека сме имале наши допаѓања и несакања меѓу себе, но сепак најдовме исклучително добра соработка додека ја подигнавме оваа изложба. Во оваа интервенција ги имавме и уметниците, бидејќи немавме одреден концепт за оваа изложба. Темата беше слободна, разбрана е актуелноста и нивната најнова креативност во однос на медиумот за цртање. Отсекогаш сме се засновале на технолошкиот или техничкиот дел на цртежот во современ аспект“, рече кустосот Балажи.

Тој рече дека просторот на Галеријата на Факултетот за уметности во Приштина ги ограничил во вклучување на поголем број уметници.

„Тоа се разбира и во просторот на галеријата што не ограничува на поголем број уметници. Во Косово имаме многу добри уметници, што се однесува до областа на цртежот. Разбирливо е дека не успеавме да вклучиме голем број од нив во оваа изложба, но сепак се обидовме да направиме голем број од нив да бидат дел од овој заеднички јазик, визуелен, современ јазик, кој доста добро одговара на овој простор на галерија“, рече понатаму тој.

Минатото издание се одржа Меѓународното биенале на цртеж во Националната галерија на Косово. Камуран Горанци, претседател на Здружението на визуелни уметници на Косово, кое го организира Меѓународното биенале на цртеж, рече дека оваа година ГКК го отфрлила настанот, но најави дека Општина Приштина го направила Здружението свој дом, давајќи обезбеден простор во Палатата на младите.

Горанци рече дека годинава е забележан еден вид ехо на манифестацијата преку поголемото учество во бројот на меѓународни уметници.

„Оваа година екот на ова биенале е зголемен. Тоа го однесе на многу пошироко ниво на меѓународно ниво. Годинава имаме 23 меѓународни уметници, а 11 се од Косово. Оваа бројка покажува дека биеналето ја зема својата интернационализација. Цртежот е чувствителна конструкција, не е сликање. Таму се изучува Виза, многу креатори и луѓе не ја разбираат, но професионалните жири ја нагласуваат и ценат“, рече тој.

Тој нагласи дека тоа доведе до нови трендови на Биеналето.

„Овогодинешните дела беа помодерна уметност, понови трендови. Имаше повеќе меѓународни уметници, но нашите уметници донесоа и вистински дела. Тоа покажува еден вид еволуција на модерниот цртеж“, рече Горанци.

Беше изложено и едно негово дело, но беше надвор од конкуренција на Биеналето.