KOHA.net

ЕКСПРЕС

„Летање над кукавичкото гнездо“ со ревност на слободата меѓу тоталитаризмот

Театарот ги поставува проблемите на едно општество на сцена и тоа е основата на оваа уметност. „One Flew Over the Cuckoo's Nest“ е пример. Станува одраз на односот меѓу институциите и луѓето. Нејзините сцени се бојно поле меѓу страните преку антагонизмот на двата лика. Претставата доаѓа како студија за човечкиот ум и почитување на принципите на секој од нив. Таа е критична кон институциите за ментално здравје.

Претставата на американскиот автор Дејл Васерман е донесена во театарот „Адријана“ во Феризај под режисерската палка на Ерсон Зимбери, а драматизирана од Јетон Незирај. Настанот е сместен во психијатриска болница. Во центарот е пациент кој ја оправдува својата сериозна психичка состојба за да избегне да биде затворен зад решетки поради коцкање.

Влегувањето на Рендл Патрик Мекмарфит во болницата се карактеризира со неговиот антагонизам кон медицинската сестра Рачед. Тоа ја менува целата рутина на одделението, што доведува до тепачка меѓу неа и него како пациент таму.

Мекмарфи, кој го игра актерот Блин Мани, е лик кој не наликува на сите други. Бунтовник, енергичен, смел и остар. Такви се појавуваат на сцената. Водач на групата.

Свесен е за неправдите што им се прават на пациентите. Се обидува да им даде надеж и храброст за промени. Неговата одлучност го спречува да го промени своето однесување, и покрај терапијата со електрошок. Не го менуваат ниту неговото злонамерно однесување. Внатре во психијатриската болница организира невидени настани.

Режисерот на шоуто, Ерсон Зимбери, изјави дека претставата е емотивно патување низ главите на луѓето фокусирано на духот на слободата што се носи преку ликот на главниот лик. Според него, ликот на медицинската сестра Рачед, кој го игра Едона Бериша-Бектеши, на сцената го вади тоталитаризмот и другите вредности кои се спротивставени на МекМирфин.

„Тој ги зближува сите пациенти, им дава трошка надеж и кога неговите желби ќе се судрат со главната медицинска сестра која претставува тоталитаризам, диктатура, спротивно од она што го претставува Мекмарфи. Кога овие два света ќе се судрат, започнува конфликтот, драмата. Започнува ударот и желбата за преживување. Гледаме дека во ова време, но не само сега, човекот е единствената сила на природата која е можеби последната надеж да се види искра кај овие пациенти“.

Претставата е облечена со некои драматуршки бои каде Јетон Незирај и дава локален контекст. Таква е иронијата со бројот на оние кои добиле статус на ветеран и актуелната политичка ситуација за Заедницата на српските општини.

Стрипот е составен дел од шоуто кое пред јавноста го разоткрива наративот на црна комедија. Но, тажните и емотивни сцени се неизбежни. Се јавува чувство на сочувство за еден од пациентите кој создава друг измислен протагонист. Оваа улога ја игра актерот Неџат Џокли.

„Секој од нас се трудеше да направи посебен лик. Се обидов да дадам се од себе со ликот Скемон, имав на ум и еден имагинарен лик, Џорџ, кој никогаш не се појавува на сцената. Имав карактерно дуо, се надевам дека успеав. Беше навистина предизвик, тест да се работи на таков лик бидејќи е многу напорен“.

Во претставата играат и актерите Мевлан Сарачи, Шериф Бега, Милот Салиху, Јајуш Рамадани, Гресе Гаши, Урате Шабани и Дашури Реџепи. Актерите Дора Џемајли, Члирим Шабани и Блин Мани, освен во улогата на актери, својот лик го открија и во друга димензија: како пејачи и инструменталисти.

Композиторот Мемли Кељменди, кој ја компонираше музиката за претставата, рече дека оваа форма на пренесување музика преку актерот е нешто невообичаено за театарот.

„Музиката беше оригинална, но беше во три дела. Тоа беше режисерско барање на Ерсон, затоа и одлучи бидејќи идејата е тоа да доаѓа како еснафска атмосфера. Бев добро бидејќи тоа беше режисерско барање, додека другите делови беа напишани делови, компонирани од мене. Исклучително сум благодарен на целата актерска екипа за фантастичната работа што ја направија за да ја постигнат оваа успешна реализација“.

„Летање над кукавичкото гнездо“ го крева гласот за проблемите со малтретирањето на пациентите во институциите во земјава. Не само во болниците, туку и пошироко. Ја допира совеста со тоа што им ја открива емотивната страна на протагонистите во шоуто на оние во реалниот живот. Тоа доаѓа како протест против тоталитарните системи, па дури и оние кои почнаа да се лизгаат во таа насока.