„Нема место како тоа во мојата земја“ одекна на крајот од концертот на Косовската филхармонија во понеделникот вечерта на 17-годишнината од независноста на Косово, додека во воздухот експлодираа блескави хартии во боите на знамето. Ова беше кулминативната порака, на која и претходеше патување со премиери на локални композитори, кои преку звуци ја пренесуваат историјата на земјата. Под раководство на Баки Јашари, маестралното свирење на пијано на Шкелзен Бафтијари и неверојатната интерпретација на мецосопранот Флака Горанци, од премиерите на Марк Качинари, до оние на Блонд Красниќи, Либурн Јуполи и Кораб Шаќири, се отвораат поглавја од епохи и настани кои се раскажуваат низ звукот.
Со дела кои се навраќаат на пејзажите на војната, на трагедиите на албанските семејства и кои ја носат класичната музичка традиција на земјата, Косовската филхармонија ја прослави 17-годишнината од независноста. Традиционалниот концерт што се одржува секоја година на историскиот датум на земјата донесе во „Црвената сала“ на Палатата на млади и спорт, значаен репертоар полн со пораки. Последната, придружувана од околу 120 изведувачи на сцената, беше за љубовта кон татковината.
Со нови дела, но под стари услови, Косовската филхармонија ја покажа големината на институцијата на историскиот датум. Покрај професионалноста на музичарите што се покажува на секој концерт на институцијата, овојпат се покажа и потенцијалот на младите композитори од земјава. Премиерно беа изведени три дела, заедно со она на Марк Качинари.
Концертот беше посвечен од вообичаено. На самиот почеток беше изведена химната на Косово, дело на композиторот Менди Менѓиќи. На чело со диригентот Баки Јашари, уметничкиот дел започна со „Илирска свита“ на Марк Качинари. Делото беше премиерно прикажано по повод 90-тиот роденден на покојниот композитор.
Диригентот и композитор Баки Јашари, кој беше на чело на овој концерт, рече дека ова дело е една од четирите премиери кои се уникатноста на концертот.
„Од година во година, физиономијата на програмата претрпе промени, но овојпат уникатноста на програмата беа премиерните дела на косовските композитори, почнувајќи од покојниот Марк Качинари со „Илирската свита“ која беше премиерно изведена, оркестриран од композиторот Крист Лекај.
Секое дело донесе уникатен дух. Следното поглавје беше делото „Фантазија за пијано и оркестар“ од Блонд Красниќи, каде солист беше пијанистот Шкелзен Бафтијари. Неговата кратка самостојна претстава е вовед во делото. Тоа е избезумен влез кој згаснува и се повторува одново и одново. Во ова модерно дело, поставеноста на звуците на пијано одекнува во духот на џезот и прекрасно комуницира со харфата.
Авторот на ова дело, Блонд Красниќи, најави дека на почетокот има лајтмотив кој се развива низ целото дело.
„Делото го напишав во текот на 2017-2018 година, две години интензивна, многу напорна работа. Во однос на формата, тоа е 'Фантазија за пијано и оркестар', така што главната улога ја има пијанистот.
Красниќи рече дека работата била прекрасно изведена.
„И јас бев на пробите, многу ми се допадна. Најпрво му честитам на пијанистот Шкелзен Бафтијари, на диригентот Баки Јашари и на целата Филхармонија. „Не очекував толку добар настап.
Во интерпретацијата на ова дело, Шкелзен Бафтијари по осум години настапи како солист со Оркестарот. Во 2017 година беше затворен солист на фестивалот „Шопен пијано фест“, кој сега традиционално го одржува својот завршен концерт во соработка со Косовската филхармонија.
Според пијанистот од Северна Македонија, авторот на делото покажал музичка зрелост во него.
„Кога Блонди го напиша ова дело беше студент, но покажува голема зрелост во работата, покажува голема музикалност. Пијано парчето е предизвик, но и тој самиот свирел клавир и е погоден за рака, иако многу тешко. За пијанистот е лесно да се научи и задоволство да се свири. „Исто така, оркестарскиот дел е убаво, одлично напишан.
Премиерно беше изведена и симфониската поема „Мизер - Речак“ од Либурн Јуполи. Првата тема на делото, насловена „Утринската опсада“, носи ситуација полна со тензија во која се споменуваат имињата на жртвите, носејќи со себе слики од последователни падови низ гласот и звукот. Незапирливи се нападите, илустрирани со моќните звуци на тапаните во музичкото парче кое композиторот Јуполи го нарече „Гранда и рации“.
Во „Егзекуцијата на Бануш“, со симфонијата на звуците доаѓаат и слики од макабриот чин. По шокантна врева, доаѓа тишина. И тогаш звуците зборуваат за болката што секој пат се влошува. Се чини како еден вид херојство за паднатите кога Хорот ги повторува имињата на жртвите од масакрот во Речак. Интонацијата на гласот наликува на симболиката на фолклоризмите во случајот со војната во Косово, но во делото на Јуполи тие се превртени на крајот и се максимален контраст со болката. „Уништувањето на селото и куќата на Садик Османи“, „Трагичната колона“ и „Масакрот кај Бебушовата јама“ беа насловите на последните делови од делото „Мизер - Речак“.
Беше крајно емотивно. Диригентот Јашари рече дека со ова дело на свечен концерт се одбележале жртвите од војната.
„Моќното дело беше „Мизер - Речак“ од Либурн Јуполи, каде што, се разбира, не беше вообичаено на концертите на кои славиме со празнична музика да има драмско дело кое го опишува ужасот од масакрот во Речак, каде што Хорот на Филхармонијата ја има улогата да ги изговара сите имиња на оние што паднале таму, и тоа секако го прави многу трогателен. Тоа значи дека иако ја славиме независноста и чувствуваме радост и гордост, секако дека никогаш не можеме да ги заборавиме жртвите низ нашата историја. „Затоа и ова дело го најде своето место овде и ја промени физиономијата на програмата.
„Dies Irae“ од „Messa da Requiem“ на Џузепе Верди беше и еден вид почит на жртвите. Исклучително моќна хорска песна, химна на светиот репертоар и една од најпознатите мелодии од овој тип на пеење.
Друга слика за создавањето класична музика од локални композитори беше кантатата „I miri i motrës“ од Кораб Шаќири, која беше уште една премиера на овој концерт. Во делото за солист, хор и оркестар, мецосопранот
Флака Горанци ѝ даде особена емоција на својата приказна. Со текст на Илир Шаќири, делото ја обработува трагедијата на албанска свадба.
Диригентот и композитор Баки Јашари ја смета темата на делото како дел од албанската историја.
„Многу интересна кантата, која произлегува од традицијата на албанската музика, од карактеристиките што го разликуваат нашиот народ од другите народи. Солистката Флака Горанци одлично ја одигра улогата на сестрата која природно го оплакува својот брат поради трагедијата што се случува на самиот ден на нивната свадба. „Оваа историска тема е исто така дел од багажот на нашите случувања, нашите традиции.
Концертот го заврши „Венди им“ од Валтон Беќири, компонирана на темата на песната „Маленѓими“ на Рашид Красниќи. Експлозијата на блескавата хартија во боите на косовското знаме беше последниот знак на концертот. Ниту беше повеличествен од звукот на последниот стих што беше изведен, ниту може да остане во сенка на лошите услови во кои функционира Косовската филхармонија веќе 17 години, која секогаш го одбележува секој празник или историски датум.