Судот ги блокира царините на Трамп - што се случува сега?

Американскиот федерален суд ги блокираше сеопфатните царини на претседателот Доналд Трамп, нанесувајќи голем удар врз клучна компонента од неговите економски политики.

Судот за меѓународна трговија пресуди дека законот за вонредна состојба што го повика Белата куќа не му дава на претседателот еднострано овластување да воведува царини за речиси која било земја.

Судот со седиште во Менхетен изјави дека Уставот на САД му дава на Конгресот ексклузивни овластувања да ја регулира трговијата со други земји и дека ова не е заменето со одговорноста на претседателот да ја заштити економијата.

Администрацијата на Трамп поднесе жалба во рок од неколку минути од одлуката.

Кој ја поднесе тужбата?

Тужбата ја поднесе непартискиот центар за правда „Либерти“ во име на пет мали бизниси кои увезуваат стока од земјите погодени од царините.

Ова е првиот голем правен предизвик на таканаречените царини на Трамп за „Денот на ослободувањето“.

Панел од тројца судии пресуди дека Законот за меѓународни економски овластувања во вонредни состојби (IEEPA), закон од 1977 година што Трамп го цитираше за да ги оправда царините, не му дава овластување да воведува огромни увозни даноци.

Судот, исто така, блокираше посебен сет царини за Кина, Мексико и Канада, воведени како одговор на она што администрацијата на Трамп го нарече неприфатлив прилив на дрога и нелегални имигранти во САД.

Сепак, од судот не е побарано да се осврне на царините наметнати на одредени специфични стоки како што се автомобили, челик и алуминиум, кои потпаѓаат под друг закон.

Какви беа реакциите досега?

Белата куќа ја критикуваше одлуката, иако Трамп сè уште не дал директен коментар.

„Не е работа на неизбрани судии да одлучуваат како правилно да се справат со национална вонредна состојба“, изјави заменик-портпаролот на Белата куќа, Куш Десаи.

„Претседателот Трамп вети дека ќе ја стави Америка на прво место, а администрацијата е посветена на користење на секој лост на извршната власт за справување со оваа криза и враќање на американската големина“, додаде тој.

Но, Летиција Џејмс, главната обвинителка на Њујорк, една од 12-те држави вклучени во тужбата, ја поздрави одлуката.

„Законот е јасен: ниеден претседател нема моќ сам да ги зголемува даноците кога сака“, рече Летиција Џејмс.

„Овие царини се масовно зголемување на даноците за работничките семејства и американските бизниси, и ќе доведат до поголема инфлација, економска штета за бизнисите од сите големини и губење на работни места низ целата земја доколку им беше дозволено да продолжат“, додаде таа.
Глобалните пазари реагираа позитивно на одлуката. Азиските берзи пораснаа во четврток наутро, бидејќи американскиот долар се зголеми во однос на јапонскиот јен и швајцарскиот франк.

Што се случува сега?

Белата куќа има 10 дена да го заврши бирократскиот процес за запирање на царините, иако повеќето во моментов се суспендирани.

Случајот мора да помине низ жалбена постапка. Доколку Белата куќа не успее во својата жалба, Агенцијата за царинска и гранична заштита на САД (CBP) потоа ќе издаде упатства до своите службеници, изјави за Би-Би-Си Џон Леонард, поранешен висок функционер на CBP. Сепак, еден повисок суд можеби ќе биде попријателски настроен кон Трамп.

Но, ако сите судови ја потврдат одлуката, бизнисите што мора да ги платат таксите ќе добијат поврат на платените износи, со камата. Тука спаѓаат таканаречените реципрочни тарифи, кои беа намалени на 10% во светот за повеќето земји и зголемени на 145% за кинеските производи, сега се 30%.

Леонард рече дека засега нема да има промена на границата и дека ќе треба да се платат такси.

Како сето тоа стигна до оваа точка?

На 2 април, Трамп откри невиден глобален тарифен режим со воведување увозни даноци на повеќето трговски партнери на САД.

Основна царина од 10% е воведена за повеќето земји, заедно со построги реципрочни царини наметнати на десетици земји и блокови, вклучувајќи ги ЕУ, Велика Британија, Канада, Мексико и Кина.

Трамп тврдеше дека сеопфатните економски политики ќе го поттикнат американското производство и ќе ги заштитат работните места.

Но, глобалните пазари се во хаос од објавата, а подоцна и откако Трамп го смени курсот и ги запре царините додека странските влади седнаа на преговарачка маса.

Кон превирањата додаде и долготрајната трговска војна со Кина, бидејќи двете економски суперсили во светот се вклучија во ескалација на царините што кулминираше со американски данок од 145% на кинескиот увоз и кинески данок од 125% на американскиот увоз.

Двете најголеми економии во светот оттогаш се согласија на трговско примирје, при што американските царини за Кина се намалија на 30%, а кинеските царини за дел од американскиот увоз се намалени на 10%.

Велика Британија и САД, исто така, објавија договор за пониски тарифи меѓу двете влади.

Трамп се закани со царина од 50% од јуни за сите стоки што доаѓаат од ЕУ откако изрази фрустрација од темпото на трговските разговори со блокот, но потоа се согласи да го продолжи рокот за повеќе од еден месец откако претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, изјави дека е потребно повеќе време.