Србија има за цел да ги оспори геополитичките рамнотежи на Западен Балкан

Формирањето воен сојуз меѓу Косово, Албанија и Хрватска предизвика бурни реакции во Србија, каде српските власти уште еднаш го опишаа како оска насочена против нивните интереси. Српскиот министер за надворешни работи Марко Ѓуриќ предупреди на контранапад, оставајќи ја отворена можноста за создавање блок со Унгарија, додека српските медиуми ја споменуваат и Словачка. Поранешниот министер за внатрешни работи и поранешен заменик министер во КБС, Бејтуш Гаши, вели дека создавањето на нов блок, како што предупреди Србија, може да влијае на геополитичката рамнотежа во регионот, што може да има последици и за евроатлантските интеграции.

Српските власти продолжија да драматизираат по создавањето на воен сојуз меѓу Косово, Албанија и Хрватска, преку декларацијата потпишана минатата недела од министрите за одбрана на трите земји. Во оваа изјава тие ја нарекоа унијата оска насочена против Србија. 

Како одговор, српскиот министер за надворешни работи Марко Ѓуриќ спомена создавање сојуз со Унгарија, додека српските медиуми не ја исклучија ниту Словачка, сметајќи ги за пријателски земји на Србија. 

„Мислам дека се што го зајакнува капацитетот на Србија да дејствува независно на меѓународната сцена, да ги заштити нејзините национални интереси и да го зголеми нивото на безбедност на сите граѓани. Она што е постигнато во односите со Унгарија во последните 12 години, од потпишувањето на историскиот договор за национално помирување, е дел од наследството за идните генерации. изјави Ѓуриќ за „Блиц“. 
Покрај ставовите против Косово, унгарскиот премиер Виктор Орбан е познат и по своите проруски ставови, иако неговата земја е членка на НАТО и ЕУ. 

Ѓуриќ повторно коментираше за трипартитниот сојуз на Хрватска, Албанија и Косово.

„На овој предизвик со сојузот, кој многумина го нарекуваат некаква антисрпска оска, одговоривме достоинствено, со аргументи, повикувајќи се на факти и барајќи транспарентност и напуштање на политиката на поделби и конфликти. Нашата цел не е да победиме во дебатата, туку да го решиме проблемот“, рече Ѓуриќ.  

Српскиот весник „Блиц“ ја цитира и изјавата на дипломатот Зоран Миливојевиќ дека ваквата иницијатива на оваа земја треба да се разгледа и со Словачка. 

Против соработката на Косово со други земји во областа на безбедноста се изјаснија и лидерите на Српската листа.

Претседателот на овој субјект Златан Елек рече дека милитаризацијата на Западен Балкан секогаш носела проблеми и катастрофи. 

„Жалам што некои наши граѓани во централна Србија не се свесни дека сме под жесток напад од оние кои би сакале Србија да престане да постои и Србите да исчезнат од Косово, Република Српска, но и од Црна Гора, Северна Македонија. Милитаризацијата на Западен Балкан отсекогаш носела проблеми и несреќи може да голтне редот донесен од ветрот“, рече Елеку. 
Но, потписниците на декларацијата на состанокот во Тирана рекоа дека декларацијата не е постигната за да се закануваат други земји на Балканот.

И експертот за безбедност, Бејтуш Гаши, ваквите предупредувања од Србија ги гледа како дел од широк спектар механизми за одржување и продлабочување на нејзиното влијание на Западен Балкан.

„Овој ангажман вклучува поткопување на интеграцијата на регионот во Европската унија, користејќи ја политичката и воената дестабилизација како средство за одржување на своите стратешки позиции и го попречува напредокот на нејзините соседи кон стабилност и интеграција во западните структури бркање оружје од Кина и развивање воени и технолошки односи со држави кои делат слична визија за предизвикување на западната хегемонија“, рече Гаши, поранешен министер за внатрешни работи и поранешен заменик министер на КБС.

Тој додава дека Србија отсекогаш се стремела да одржи неутрална воена позиција и да ги продлабочи односите со традиционалните сили како Русија, а истовремено била заинтересирана за развивање врски со други држави, вклучувајќи ги Унгарија и Словачка. 

„Овој чекор може да се смета како можност Србија да ја продлабочи економската и политичката соработка во регионот и да обезбеди алтернативни опции за заштита на своите интереси, особено во период кога влијанието на Европската унија и САД е се повидливо на Балканот“, нагласи тој. 

Гаши истакна дека договорот меѓу Србија и земји како Унгарија и Словачка може да влијае на геополитичката рамнотежа во регионот. 

„Ова би можело да доведе до „ривалство“ на неколку нивоа, спротивставувајќи се на напорите на Западен Балкан да ги зајакне врските со Европската унија, додека државите како Унгарија и Словачка имаат интерес да одржуваат рамнотежа меѓу западната политика и оние кои се залагаат за поблиски врски со Истокот, вклучително и Русија . 

Тој ги спомена последиците за регионот од тенденциите што може да ги покажат Србија и нејзините сојузници. 

„Оваа акција би можела да влијае на процесите на интеграција на Западен Балкан во ЕУ, бидејќи Србија би можела да се обиде да создаде „мобилен фронт“ кој ја попречува консолидацијата на регионот и помага да се одржи „статус кво“ што е поволно за српските интереси загриженоста за другите балкански држави, кои би можеле да се чувствуваат маргинализирани и да ги загрозат нивните напори за интеграција во Европската унија и другите меѓународни организации, исто така, таков сојуз може да предизвика нови ривалства и да ја дестабилизира деликатната геополитичка рамнотежа во регионот, зголемувајќи ја можноста за скриени или отворени конфликти. 

Меморандумот Косово-Албанија-Хрватска, потпишан во Тирана на 18 март, има за цел да ја зајакне воената индустрија, да ги модернизира капацитетите и да се соочи со безбедносните предизвици на Балканот. 

Потписниците истакнаа дека соработката никому не му се заканува, туку е гаранција за стабилноста и мирот во регионот. 

Во преамбулата се посочува дека е потпишана декларацијата со која се признаваат силните и стабилни односи меѓу Република Албанија, Република Хрватска и Република Косово, засновани на заеднички вредности, стратешки ориентации и меѓусебни заложби за регионална безбедност и соработка. Исто така, потврдувајќи ја целта за зајакнување на трилатералната безбедносна и одбранбена соработка за подобрување на безбедноста и стабилноста во Југоисточна Европа и Јадранско-јонскиот регион.

Исто така, во преамбулата се нагласува дека декларацијата е постигната, нагласувајќи ја важноста на заедничките напори за одговор на новите безбедносни предизвици, хибридните закани и другите ризици кои можат да ја поткопаат регионалната, европската и меѓународната стабилност.

„Преземање итни активности за развој на одбранбените капацитети со прифаќање на амбициите што произлегуваат од стратешкиот концепт на НАТО и Стратешкиот компас на Европската унија, дизајниран да ја зголеми нашата способност да ги заштитиме нашите територии и народ, како и да придонесеме за меѓународниот мир и безбедност“, се вели во преамбулата. „Исто така, се прави унапредување на заедничките чекори за зголемување на соработката во одбранбеното индустриско производство во согласност со Заложбата на НАТО за индустриска експанзија и планот на Европската унија за „Превооружување на Европа“. 

Според потписниците, декларацијата Косово-Албанија-Хрватска остава можност да се приклучат и други земји бидејќи е најавено дека Бугарија добила покана.