Кои се борците од Западен Балкан во Сирија?

Албанците од неколку држави од Западен Балкан се забележани активни во неодамнешните борби во Сирија, кои доведоа до соборување на тамошната влада.

Се верува дека борците се групирани во единица на албански јазик во рамките на коалицијата Хајат Тахрир ал-Шам (ХТС), прогласена за терористичка од САД и ЕУ, што доведе до соборување на претседателот Башар ал-Асад на почетокот на декември.

„Џемати Албан“ е името со кое групата албански борци се идентификуваше во јавноста, особено на социјалните мрежи.

Албанците, сепак, сочинуваат само мал дел од стотиците странски борци во редовите на бунтовничката група која ја презеде власта. Се верува дека самата ХТС и сојузничките групи имаат вкупно околу 10 борци.

ХТС претходно беше поврзана со Ал Каеда. Откако неодамна ја презеде власта, оваа алијанса вети толеранција и инклузивност, иако постои загриженост за нивните врски со терористичките групи.

Која е Албанската конгрегација и какво е нејзиното значење во Сирија?

Адријан Штуни, експерт за надворешна политика и безбедност кој работи во Вашингтон и соработник на Меѓународниот центар за борба против тероризмот, во Хаг, вели дека оваа група е активна во Сирија од 2012 година, иако официјално не е под ова име како Албанска конгрегација. .

„Но, неговите компоненти, луѓето кои ја формираа оваа група подоцна го користеа ова како име“, рече тој.

Според него, оваа група е составена од десетици луѓе, има командна структура на етнички Албанци и станува збор за „џихадистичка и добро структурирана исламистичка група“.

„Луѓето кои се членови на оваа група доаѓаат главно од Косово, од Северна Македонија, но и од други албански територии на Балканот и од дијаспората“, вели тој.

„Водачот на албанската група таму е 48-годишен скопјанец познат како Абу Катаде ал-Албани. Вистинското име е Абдул Јашари и имал високи советодавни функции кај командантот на ХТС“, вели Штуни.

Абдул Јашари е санкциониран од САД од 2016 година. Според одлуката на Министерството за финансии, овој воен советник е санкциониран како еден од водачите на Ал Нусра, огранокот на Ал Каеда во Сирија и помогнал во собирање средства за семејствата на борците на Нусра.

Албанското собрание во последно време е доста активно на социјалните мрежи, особено на Телеграм, објавувајќи го напредокот на битките, па дури и видеа и фотографии од војници, главно маскирани.

Видеото потврдено од REL, од 30 ноември, покажува војник кој зборува албански како стои на бедем во стариот град во Алепо, вториот по големина во Сирија.

Видеото е снимено на денот кога ХТС ја презеде контролата врз северозападниот град.

Неидентификуваното лице, на албански јазик, зборува за ослободување на Алепо, молејќи се за други ослободувања од „големото угнетување“, како што го нарекува режимот на Асад.

Истиот војник носи ознака „Албанска тактичка“, за која се верува дека е подгрупа на Албанската конгрегација фокусирана на обука.

„Албанската заедница е поделена на неколку групи кои се специјализирани: едната за фрлање мини, другата е група снајперисти и потоа ја имаме и оваа група за обука наречена Албанска тактичка“, вели Штуни.

Тој додава дека групата Албанци и нејзиното раководство имаат посебно значење во рамките на ХТС.

РЕЛ идентификуваше неколку телеграмски групи кои се движат од стотици до илјадници следбеници кои ги објавуваат активностите на милитантните војници во Сирија.

Поголемиот дел од содржината на објавите е на албански јазик, а има и видеа на кои војниците зборуваат албански и прикажуваат сцени од различни градови во Сирија, особено по неодамнешните акции за соборување на тамошната влада.

Косовските власти не реагираа Радио Слободна Европа за бројот на сегашните борци од Косово во Сирија ниту нивното учество во коалицијата ХТС.

Сепак, претходните записи покажуваат дека се верува дека повеќе од 350 луѓе заминале во Сирија од 2011 година, главно за да се приклучат на екстремистичката група Исламска држава.

Косово во 2015 година го усвои Законот за забрана на учество во вооружени конфликти надвор од територијата на Косово, додека од 2019 година беа организирани неколку операции за репатријација, со кои беа вратени стотици луѓе.

Во Воспитно-поправната служба на Косово, за Радио Слободна Европа велат дека по судските постапки, низ нејзините поправни установи поминале околу 42 затвореници за учество во странски војни. Во воспитно-поправните установи во моментов има 7.

Претходно беше кажано дека околу 100 Косовари и понатаму остануваат на територијата на Сирија и Ирак.

До поразот на Исламската држава на крајот на 2017 година, мнозинството Косовари во Сирија живееле на териториите контролирани од оваа група.

Лавдрим Мухаџери, милитант на Исламската држава, кој беше прогласен за убиен, беше познат како водач на Албанците во терористичките формации на Исламската држава.

„Тоа беше самоубиство“, ги раскажуваат своите искуства во Сирија поранешни борци од Балканот

Исто така, од другите земји во регионот, етничките Албанци се собраа во Сирија за да се приклучат на екстремистичката група Исламска држава (ИД) и Фронтот Нусра, сирискиот огранок на Ал Каеда.

Меѓу нив беше и етнички Албанец од Северна Македонија, кој се бореше во Сирија четири години до 2020 година, а потоа се врати во Европа.

Бев млад, бевме измамени со видео снимки на Интернет“, изјави тој за Радио Слободна Европа, кој сакаше да остане анонимен од безбедносни причини.

„Потоа стапивме во контакт со некои од Турција и заминавме (за Сирија). Тоа беше самоубиство. Едвај успеавме да излеземе од таму“, додал мажот, кој не ја открил групата во која се приклучил.

Според Министерството за внатрешни работи на Северна Македонија, во моментов на боиштата во Сирија и Ирак учествуваат вкупно 4 македонски државјани.

Од ова министерство потврдија и дека има етнички поделени групи, вклучително во овој случај и Албанската конгрегација, со албански членови од неколку балкански земји.

Самет Шабани, од организацијата Хоризонт Цивитас, која се занимава со целосна имплементација на слободите и човековите права, вели дека феноменот на регрутирање Албанци во војните на Блискиот Исток „е во значителен пад во последните 8 години“.

Северна Македонија, исто така, го категоризираше учеството во странски вооружени конфликти како кривично дело.

„Затоа, оценувам дека доколку има дополнителни анексии на Блискиот Исток, тие ќе бидат заради вечна миграција во таканаречените „ветени земји“, а не поради војна“, вели Шабани.

Деца на борци, кои остануваат во Сирија

Покрај активните албански борци, во Сирија има и членови на нивните семејства.

Меѓу нив е и Ева Думани од Албанија, која имала 8 години кога нејзиниот татко Шкелзени ја одвел во Сирија во 2013 година и се приклучил на Исламската држава.

Нејзиниот татко, иако законски гонат во Албанија, се верува дека е убиен во Сирија.

Не е познато каде се наоѓа Ева, која сега има 19 години, иако сирачињата и вдовиците на милитантите на ИД често се држат во кампови од ривалски групи.

Џетан Ндреѓони од Тирана, вујко на Ева, изјави за Радио Европа е Лире дека зборува со својата внука спорадично „иако таа не сака да ја открие нејзината точна локација или ситуација“.

„Напиши збор сега, еден за неколку часа или денови.

„Неколку пати сакав да заминам за Сирија, но не знам дали мојата внука е под притисок и не се осмелува да каже дека сака да замине или дали е радикализирана и не сака да замине“, рече Ндреѓони.

Од Министерството за внатрешни работи на Албанија за РЕЛ изјавија дека веруваат дека во Сирија „во моментов има 30 албански државјани“, но не соопштија повеќе детали.

Во борбите во Сирија учествувале и босански државјани.

Еден од нив, кој живее во Сирија од 2013 година, е меѓу неколкуте десетици Бошњаци за кои се верува дека се таму.

Говорејќи под услов да остане анонимен од безбедносни причини, тој се опиша себеси како поранешен „хипик“ кој се сврте кон салафизмот, ултрарадикална секта под сунитскиот ислам.

Тој рече дека се преселил во Сирија за да се бори против владата на Асад и да помогне во „ослободувањето на народот на Сирија“.

Бев во неколку групи“, рече тој без да прецизира. „Мислам дека ми беше полесно, бидејќи немав концепт за војна.

Мажот рече дека се откажал од борбите во 2018 година, се оженил со локална жена и се преселил во цивилен живот во северозападната провинција Идлиб, упориште на ХТС.

Многу Европејци кои им се приклучија на вооружените групи во Сирија беа радикализирани преку Интернет или намамени од локални регрутери. Други беа мотивирани од религиозните верувања и идејата за џихад, или света војна. Некои беа привлечени од парите понудени од милитантните групи.

Адријан Штуни од Меѓународниот центар против тероризмот не верува дека сега, дури и по падот на режимот на Асад, може да се зголемат интересите на албанските борци да се вратат во нивните земји.

„Не сум сигурен дека тие би сакале да се вратат, бидејќи овие луѓе се фокусирани, имаат џихадистичко потекло, ги ризикувале своите животи за нивните идеолошки цели, кои не ги сокриле“, вели тој, додавајќи дека некои од нив можеби имаат амбиции за позиции во новата влада во Сирија.