Βαθαίνει η κοινοβουλευτική κρίση, με (χωρίς) το «Χέρι του Ντραγκόνταν»;

Φαντίλ Μαλόκου

Η συγκρότηση της Συνέλευσης της Δημοκρατίας του Κοσσυφοπεδίου μετά τις βουλευτικές εκλογές φαίνεται πλέον να έχει εισέλθει σε μια κρίσιμη φάση της πολιτικής μετάβασης και της δημοκρατικής λειτουργίας του κράτους. Το λέμε αυτό επίσης επειδή η διαδικασία επέκτασης της σύνθεσης του Κοινοβουλίου, εκτός από την θεσμική κρίση, εγείρει ένα βουνό ερωτημάτων και διλημμάτων σχετικά με διαρθρωτικά αίτια, πολιτικά και ιδιαίτερα εκείνα της διαδικασίας οικοδόμησης κράτους και των εθνικών στρατηγικών συμφερόντων. Ιδωμένο μέσα από αυτό το κοινωνιολογικό πρίσμα, νομίζω ότι μπορούμε σε κάποιο βαθμό να εντοπίσουμε τόσο τις αιτίες όσο και τις πιθανές επιπτώσεις που θα μπορούσε να «παραγάγει» αυτή η θεσμική κρίση κάποιες αρνητικές επιπτώσεις, ιδίως στις δημοκρατικές «υποδομές» και τη θεσμική λειτουργικότητα της Δημοκρατίας μας.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι εξελίξεις αυτής της οδύσσειας της κρίσης μπορούν να θεωρηθούν κοινωνιολογικά, όχι μόνο ως συνέπεια της έλλειψης ορθολογικής πολιτικής βούλησης, αλλά και ως «προϊόν» εμφανών νομικών και ηθικών ελλείψεων.

Η έλλειψη απόλυτης κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας και το «χέρι» του Ντραγκόνταν

1. Ένας από τους κύριους παράγοντες στην παράταση και το μπλοκάρισμα της διαδικασίας μπορεί επίσης να θεωρηθεί το (μη) αναμενόμενο εκλογικό αποτέλεσμα της 9ης Φεβρουαρίου 2025. Ένα αποτέλεσμα που δεν κατάφερε να «παράγει» αυτή την ανωτερότητα ή αυτή την κατάλληλη εκλογική απόχρωση, όπως συνέβη στις εκλογές του 2021, όταν το VV έλαβε απόλυτες εντολές για να δημιουργήσει μια σταθερή κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Σε ένα κοινοβουλευτικό σύστημα όπως αυτό του Κοσσυφοπεδίου, η αδυναμία σχηματισμού ενός σταθερού κυβερνητικού συνασπισμού θα οδηγεί πάντα σε θεσμικό αδιέξοδο και παράλογη παράταση των συνταγματικών προθεσμιών. Όσον αφορά το «χέρι» του Ντράγκονταν, οι περισσότεροι αφελείς νομίζουν ότι αυτό το «χέρι», λόγω «πολλών άλλων λόγων...», είναι αδιάφορο και αποτραβηγμένο από τις εξελίξεις του κοινοβουλευτικού «θρίλερ» που διαδραματίζεται στο «θέατρο» της Βουλής του Κοσσυφοπεδίου. Εν τω μεταξύ, είναι κάτι παραπάνω από σαφές ότι αυτό το «χέρι» είναι παρόν, ενεργό και καλά ενημερωμένο για όλα τα «επεισόδια» που διαδραματίζονται στην αίθουσα του Κοινοβουλίου. Επειδή τα συμφέροντα είναι οι μηχανισμοί που μεγιστοποιούν τόσο την επαγρύπνηση όσο και την εμπλοκή και το ενδιαφέρον για τις διαδικασίες και τις εξελίξεις που συμβαίνουν παντού στην περιοχή, ειδικά μετά την άνοδο του Ντόναλντ Τραμπ στην εξουσία. Όλοι γνωρίζουμε ότι σε αυτές τις δύο δεκαετίες ο ρόλος του «Χεριού του Ντράγκονταν» είχε παραδοσιακά θετικές επιπτώσεις κατά τη διάρκεια της πολιτικής μετάβασης στο Κοσσυφοπέδιο, και δεν το αποκλείω ούτε τώρα. Εκτός από μια εντελώς διαφορετική μορφή και περιεχόμενο. Σε πολλές περιπτώσεις, η πίεση ήπιας ισχύος που ασκούν για θεσμική σταθερότητα έχει επίσης οδηγήσει σε έναν επιβλητικό «μήνα του μέλιτος». Αλλά, έχουν υπάρξει και άλλες περιπτώσεις όπου το «χέρι» τους έχει επηρεάσει επίσης την αναστολή της εσωτερικής λήψης αποφάσεων...

Άσκοπη πολιτικοποίηση των κοινοβουλευτικών διαδικασιών

2. Η διαδικασία συγκρότησης της Συνέλευσης, η οποία στην πραγματικότητα αποτελεί αποκλειστικά μια τυπική νομική διαδικασία, έχει, χωρίς κανένα λόγο, μετατραπεί σε «αρένα σκληρών και παράλογων μαχών» για «ζωή ή θάνατο» μεταξύ κοινοβουλευτικών κομμάτων, όπως και επιδιώκεται. Αυτή η διαδικασία, η οποία θα έπρεπε να αποτελεί νομική διατύπωση, μετατρέπεται επίσης σε πλατφόρμα για την επιβολή αυστηρού ελέγχου στις κοινοβουλευτικές επιτροπές και στη νομοθετική εξουσία στο σύνολό της. Είναι ενδιαφέρον! Καμία κοινοβουλευτική οντότητα δεν έχει το θάρρος να δημοσιοποιήσει (με δηλώσεις) αυτό το σημαντικό στοιχείο που στους μικροπρεπείς υπολογισμούς τους έχει ήδη λάβει ένα φετιχιστικό «ειδικό βάρος» στις τυπικές αφηγήσεις τους!; Ότι όλα τα πολιτικά μας κόμματα, αντί να υπολογίζουν τον χαρακτήρα του θεσμικού ωφελιμισμού και τις προκλήσεις που περιμένουν το Κόσοβο τόσο στο εσωτερικό πλαίσιο (η οικονομική κρίση χτυπάει ασταμάτητα) όσο και στο εξωτερικό (η καταραμένη Ζαγέντνιτσα, το Ειδικό Δικαστήριο, ο διάλογος, οι ενσωματώσεις κ.λπ.), ασχολούνται αποκλειστικά με τα βραχυπρόθεσμα προσωπικά, φυλετικά και κομματικά τους συμφέροντα και οφέλη! Αυτή η αξιοθρήνητη κατάσταση σημαίνει ότι αυτή η πολιτική κάστα πρόκειται να αποσυρθεί...

Σφιχτό συνταγματικό "πουκάμισο"

3. Δεδομένου ότι το Σύνταγμα και οι ισχύοντες νόμοι δεν προβλέπουν σαφείς μηχανισμούς τιμωρίας ή επίλυσης διαφορών σε περίπτωση παρατεταμένων καθυστερήσεων, τα πολιτικά κόμματα έχουν ήδη δημιουργήσει την «ευκολία» να παρατείνουν τη διαδικασία επ’ αόριστον χωρίς συγκεκριμένες νομικές συνέπειες. Συνεπώς, η επέκταση της θητείας του Κοινοβουλίου δεν αποτελεί μόνο ένα τυπικό τεχνικό ζήτημα, αλλά και σύμπτωμα μιας βαθύτερης πολιτικής, ιδεολογικής και θεσμικής κρίσης. Για να ξεπεραστεί αυτή η κατάσταση, πιθανότατα απαιτείται συνταγματική και νομική μεταρρύθμιση, προκειμένου να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για μια νέα εμβάθυνση του δημοκρατικού πολιτισμού με τρόπο που να προάγει το επίπεδο πολιτικής ευθύνης εκ μέρους των πολιτικών κομμάτων. Φαίνεται ότι το Μαρτιαχτισαριανό συνταγματικό «πουκάμισο» για την εποχή της τεχνητής νοημοσύνης έχει γίνει εξαιρετικά στενό και αντιπαραγωγικό...